Іван Шамякін - Пошукі прытулку

Губернатар уздыхнуў.

— Дажылі мы з табой, што мусім падтрымліваць тых, каго раней пасадзілі б.

— Што зробіш. Не мы рабілі рэвалюцыю.

— Ты называет рэвалюцыяй гэтую прыхватызацыю? Дык я цябе прашу: пры мне не ўжывай гэтага слова «рэвалюцыя» ў такім вось кантэксце. Яго нават самі «новыя» i ix лакеі-прафесары не ўжываюць.

Залоза смяяўся, як з вясёлага анекдота, ён умеў смяяцца — галасіста, заразліва.

— Слухай, Іван. А вось тут Чарняк Ірына Яўменаўна цырульню адхапіла. Не твая сястра?

— Не, не мая.

— А па-мойму, у цябе ёсць сястра Ірына.

— Ёсць. Але яна ў Гродна.

— Яўмен — рэдкае імя.

— Цяпер стала рэдкім. A калі нарадзіўся мой бацька, то было нярэдкае. У бацькі дваюрадны брат — Яўмен... Ты як быццам не верыш мне.

— Ды не. Табе я веру, Іван. Будзе трагедыя — для мяне, — калі я страчу веру ў такога чалавека, як ты. Я не забуду, як ты прыкрыў мяне ад магчымай кулі.

— Дзякуй за добрае слова. Яно даражэй за медаль.

— Што ў цябе яшчэ?

— Помніш, я табе казаў... Многія ўстановы выкарыстоўваюць памяшканні, якія збудаваны за дзяржаўны кошт... за народныя грошы, за партыйныя — за нашы з табой узносы — у карысных мэтах: здаюць у арэнду пад офісы, магазіны. Колькі бяруць арэнды, каму яна ідзе, у чыю кішэню — адзін Бог ведае ды i той, не маючы добрай бухгалтэрыі, відаць, заблытаўся. Арэнда — дзяржаўныя грошы. I галоўнае — жывыя. Ix можна не закладваць у бюджэт, не выносіць на савет.

— Не любіш ты савет, дэмакрат.

— Савет я люблю — калектыўны розум. Ты помніш: без пленума райкама я не прымаў ніводнага рашэння, на бюро выносіў толькі цякучыя. Я не люблю людзей, якія сунуць свой нос куды не трэба. Як той Бажалаў. Думае, калі ён старшыня дэпутацкай камісіі, дык абавязаны заглядваць не толькі ў паперы канцылярыі, але i ў маю галаву.

Вікенцій Паўлавіч цяжка ўздыхнуў.

Бажалаў гэты нядаўна сцёбнуў яго ў газеце, што ён не выконвае свае выбарчыя абяцанні: заклікаў да галоснасці, a ў яго апараце тая ж атмасфера, што i пры партакратах i што кіруе не ён, губернатар, a кіраўнік справамі — былы сакратар райкама Залоза.

— Ты мне лекцыі не чытай. Давай прапановы.

— Прапанова кароткая: гаспадарамі гэтых дамоў павінны стаць мы. A цяперашнія гаспадары павінны стаць арандатарамі — арандаваць патрэбныя ім плошчы ў адміністрацыі губернатара. Я падрыхтаваў распараджэнне. Твой аўтограф — i...

Вікенцій Паўлавіч узяў паперу, глянуў, лёгка свіснуў:

— Дваццаць сем аб'ектаў? Махнуў ты, Іван!

— А што, пэцкацца з-за двух-трох? Чарнілы ў аўтаручцы даражэй будуць, чым мы заробім.

— Не гудзі. Галава баліць. Дай падумаць.

Удумліва паглыбіўся ў спіс дамоў i ix цяперашніх гаспадароў.

— Нагарадзіў ты... Навукова-даследчы цэнтр радыяцыі... Яго закрыеш? Мне галаву знясуць.

— Мы ж нічога не закрываем. Наадварот, ствараем умовы. У цэнтры гэтым паўтара дзесятка супрацоўнікаў — i такое памяшканне! Трэць здаюць у арэнду

дзвюм фірмам, якія да радыяцыі не маюць ніякага дачынення. Кажуць, за арэнду купляюць абсталяванне. Доўга купляюць. A вынікі — дзве дохлыя дысертацыі. Навука называецца!..

— Ну, а вось гэта ўжо не лезе ні ў якія вароты.

— Што?

— Тваё жаданне абрабаваць творчых людзей. Аддзяленні трох творчых Саюзаў — пісьменнікаў, мастакоў, кампазітараў — займаюць двухпавярховы домік. I гэты дом вочы табе мазоліць?

— А ты паглядзі, чым яны там займаюцца — не прасыхаюць цэлы дзень. За што п'юць? Думаеш, за ганарары? Хто ім плаціць ганарары? За арэнду п'юць. Яны ж з дванаццаці пакояў пакінулі сабе чатыры. А плата арэндная — самая нізкая. Якія добранькія! Яўна розніцу атрымліваюць натурай. Спіртавой. Між іншым, арэндуе там фірма, якая займаецца рэалізацыяй малдаўскіх він. >

— Пасівееш з табой.

— А ты не бяры ўсяго да сэрца. У цябе — вунь які штат. Раздзялі на ўсіх. Гэты клопат даручы мне. З мяне даволі твайго кручка на паперы.

— Знаеш, Іван, сын Яўменаў... часам мне здаецца, што ты лічыш мяне за дурня.

Залоза пазмрачнеў i высмаркаўся ў насоўку — як заплакаў:

— Крыўдзіш, Вікенцій Паўлавіч.

— А ты не крыўдуй.

— Я не крыўдую. Але ж...

— Добра. Пакінь мне гэтае распараджэнне. Я падумаю. Параюся з юрыстамі. Хоць чакай... Сюды патрэбна яшчэ тлумачальная запіска — чый дом, што за дом, плошча, якую займаюць гаспадары...

Залоза весела засмяяўся.

— Ну, у цябе без працы не застанешся. Запісачка такая... на дзве старонкі... у дзесяць не ўложышся.

— Мала ў цябе пісараў? Матроне даручы. Яна i замерае, i падлічыць, i на камп'ютэры набярэ, i яна ж юрыст.