Іван Шамякін - Пошукі прытулку

— Я спякла табе дранікаў.

Сапраўды, сальнымі дранікамі смачна пахла. Але калі паспела спячы?

— Даўно не еў пасярод ночы. Але твой дранік з'ем, бо дзе яшчэ такіх пакаштую.

— Навучы нявестку.

— Задужа вучоная для дранікаў. I ўвогуле — шляхцянка. Мужыцкай ежы не прызнае, панскую гатаваць не ўмее.

— Цяжка табе з ёй?

— Ды не. Яна добрая. I нас яднае Светка.

Пад акном загурчэла машына.

— Во i Іван тут як тут.

Ігнат апрануў плашч.

— Не холадна табе будзе?

— Ды не. Асенні, на падкладцы. Андрэй знаў, што прывезці.

— Я не пайду цябе праводзіць. А то яшчэ расплачуся.

— I не трэба. Лішняе хваляванне. I табе. I мне.

— Не. Да машыны я рэчы данясу. Але цалавацца будзем без сведкаў.

Марына горача абняла яго, тройчы пацалавала — у шчокі. Ён пацалаваў яе ў вусны, па-маладому.

Калі ад'ехалі, убачыў праз задняе шкло, што Марына стаіць каля веснічкаў i, здалося яму, рогам белай хусткі выцірае вочы.

Марыніны слёзы кранулі. I ён адчуў сябе вінаватым. Але ў чым — зразумець не мог.

Шафёр спытаў:

— У госці, Ігнат Андрэевіч?

— Дадому.

— А на сяле гудзелі, што вы маеце пажаніцца.

— Жанаты я ўжо быў. На Марыне. Роўна паўсотні гадоў назад. Хіба цяпер я падобны на жаніха?

Іван засмяяўся.

— Адзін паэт сказаў: «Любви все возрасты покорны». Ca школы помню.

— Не, Іван. Ёсць мяжа. Пушкін вельмі мала пражыў, каб рабіць такія абагульненні.

У халоднай зале станцыі было пуста. Бедна апранутая жанчына спала седзячы. Паклаўшы ёй галаву на кален!, драмала дзяўчына.

Ігнат Андрэевіч на дыбачках прайшоў да лаўкі каля акна. Колькі хвілін сядзеў бяздумна. Схамянуўся ад дажджу, што забарабаніў у шыбы. Ён услухаўся ў шум дажджу i раптам адчуў, што ў яго мокрыя шчокі i закалола ў вачах. Ён не здолеў паварушыцца, каб дастаць з кішэні насоўку. Увайшоў яшчэ адзін пасажыр. Ігнат Андрэевіч заплюшчыў вочы, у ix бліснулі вясёлкі. I ў рознакаляровай вясёлцы паўстаў вобраз малой Светы. Яна сказала:

— Добрай раніцы, дзядуля.

У паходзе за пакупкамі яны заўсёды спрачаліся. Дарога ў дальні ад ix дома магазін, «чалавечы», як называла яго Галіна Пракопаўна, ішла міма шыкоўнага прыватнага супермаркета. Але сама Галіна ніколі не заходзіла туды. Адно расстройства — ад таго, што там прадавалі i чаго яна не магла купіць: мала ў кішэні месцілася грошай. Можна, канечне, спусціць адразу дзве пенсіі, парадаваць страўнікі. А пасля? Лажыся i памірай? Але паміраць яшчэ рана. На лепшае жыццё спадзявання няма. Аднак, пакуль ёсць хлеб i кефір, — жыві. I радуйся. Унукам яшчэ трэба памагчы. У дачкі яны добра накормленыя. А сын... Ды ўнучка Ленка прыбягае з універсітэта, каб пасёрбаць бабулінай капусты. А бабуля ўмее «з тапара» згатаваць наварысты боршч ці суп.

Адам Фадзеевіч, наадварот, амаль ніколі не прамінаў супермаркет.

Жонка здзіўлялася:

— Што цябе цягне туды?

— Для мяне гэта наглядны падручнік. Па ім я вывучаю палітэканомію капіталізму. Як ён рос...

— I расце.

— Ты знаеш, рос ён інакш. У нетрах феадалізму. У нас ён расце не паводле Маркса.

— Як не паводле Маркса? Усюды капіталізм рос на разбоі. На прыгнёце. На войнах. Хіба Маркс не пісаў пра гэта?

— Ты маеш рацыю. Але ж наш хатні капіталізм адметны. Крымінальная сутнасць яго іншая.

— Махінацыі падменены разбоем?

— А ты акуратна чытаеш газеты?

— Я усё чытаю. Раней — адны раманы. А цяпер гісторыю i эканоміку.

— Чысты тэарэтык. A практыкі не знаеш.

— Усё я знаю. Пахадзіў бы ты столькі па магазінах... Не дзеля таго каб паглядзець, а каб накарміць сям'ю.

Так было i ў той дзень.

— Зойдзем?

— Што ты там не бачыў?

— У такую кармушку трэба часта заходзіць. Наглытаешся сліны — i сыты. Нешта ўнучцы купім.

— У кашальку амаль нічога не засталося.

Галіна Пракопаўна ведала, што мужа не пераканаеш: пойдзе. У яе таксама была пэўная цікавасць, але яна страшэнна не любіла здаваць поўную торбу, a ў ёй апроч хлеба, малака ляжаў качан капусты. I на гэтым хацела схітраваць.

— Ты заходзь, а я пайду, — ведала, што пасля аперацыі ён не дазваляе ёй насіць цяжар.

— Не, так мы не дамаўляліся. Або ты чакаеш мяне на вунь той скамейцы, або я пайду з торбай. Не плаціць жа за яе ахову. ,

— Ну што за чалавек! Як малое дзіця.

Убачыў яго каля каўбаснага аддзела. Свайго былога намесніка па аддзеле Савета Міністраў — Прытоку 1вана Піліпавіча, ён займаўся матэрыяльным забяспечваннем прамысловых будоўляў. Добры работнік быў, вельмі спрытны, штодня «трусіў» Дзяржплан. Але зрэдку даходзіла да вушэй начальніка аддзела, што нячысты на руку. Стрыжэўскі не верыў: «Што ў нас украдзеш? Станок? Гарэлка i масла — не наша сфера».