Іван Шамякін - У добры час

Але Максіма нельга папракнуць, што ён не турбуецца за калгаснае дабро, а дбае аб сваім. Маша ўпэўнена, што ў яго не меншае жаданне зрабіць свой калгас перадавым, чым у Васіля. Сапраўды, ён проста, як кажуць, «гарыць на рабоце», асабліва пасля таго адкрытага партыйнага сходу. Дык чаму-ж яго добрыя намеры не прыводзяць да такіх-жа добрых вынікаў?

Ёй вельмі хацелася, махнуўшы рукой на бабскія перасуды, схадзіць да Васіля, распытаць усё па-сяброўску, параіцца, папрысутнічаць на нарадах, на паседжанні праўлення, пахадзіць з ім па полі. Ёй здавалася, што, каб яна ведала гэты сакрэт, яна знайшла-б, як перадаць яго Максіму, і прымусіла-б яго кіраваць так, як кіруе Лазавенка.

У душы яна злавалася на Васіля за тое, што ў апошні час ён рэдка наведваецца, не цікавіцца справамі іх калгаса.

«А яшчэ член райкома».

Яна не ведала аб размове, якая адбылася паміж ім і Максімам, калі апошні пасля ўсіх сваіх запэўненняў усё-такі зняў з будаўніцтва гідрастанцыі людзей.

А тут яшчэ хвароба Ігната Андрэевіча...

«Не, не! Так далей нельга! Трэба нешта рабіць. Раённыя прадстаўнікі нас абмінаюць, лічаць «сярэднімі, моцнымі»... А на самай справе, сярэдзіна гэтая — небяспечная»...

На другім баку вуліцы пачуліся галасы. Маша пазнала Максіма і Шаройку. Праз хвіліну ў доме Шаройкі скрыпнула брамка і сонна адгукнуўся сабака.

У Машы ёкнула сэрца, а пасля сціснуліся кулакі.

«Вось яна, гэтая прычына... Зноў павёў, каб напаіць... Карыстаецца яго слабасцю... і муціць ваду... Хоча даказаць, што вышэй узняць калгас нельга, чым узняў ён, Шаройка. Як Максім не разумее. Як можна не разумець!..»

Згушчалася цемра. На небе загараліся новыя зоркі. Паступова заціхала вёска. Толькі недалёка плакаў хлапец, відаць, той Федзя, якому маці добра задала, што доўга не ішоў дахаты. За домам, у хляве, жавала жвачку і цяжка ўздыхала цёлка. Маша ласкава падумала аб ёй: «Цяжка табе? А ты хутчэй цяліся. Табе будзе лягчэй і нам добра. А то мы ўсю вясну на посным сядзім».

Паўз хату прайшла жанчына. Мінуўшы ганак, спынілася, угледзелася.

— Ты, Маша?

Маша пазнала голас, уздрыгнула.

— Я.

Сынклета Лукічна паднялася на ганак, села побач.

— Адна сядзіш? — і, магчыма, зразумеўшы недарэчнасць свайго запытання, паправілася — спытала ласкава і шчыра: — Змарылася? — і паклала руку па плячо, абняла. Ад гэтай ласкі Машы стала шкада сябе, пад горла падкаціўся салёны камячок.

— Змарылася, — шчыра прызналася яна. І, памаўчаўшы, дадала: — Змарылася, цётка Сынклета... Бегаеш, бегаеш...

— А я засумавала па табе. Даўно ўлад я не сядзела з табой вось так, не гутарыла, як некалі... Помніш?.. Бачу штодзень і ўсё зводдалі. І крыўдна мне... Чаму гэта ты мяне абходзіш, на работу не загадваеш? Няўжо я лішняя ў калектыве стала? Ці можа, думаеш, рабіць развучылася?

— Ну, што вы, цётка Сыля! Я думала, вам пры сваёй хаце работы хапае. Нам вось усім калгасам збудавалі, а вы самі... Трэба і прыгледзець, і рабочых пакарміць...

— Ды няма іх зараз, рабочых... Ён-жа, як толькі зняў людзей са станцыі, так і са сваёй хаты разагнаў усіх — і сваіх калгаснікаў і свата Ягора з Ясакараў. «Не хачу, — кажа, — каб пальцамі паказвалі...» — яна памаўчала і, уздыхнуўшы, сказала: — Цяжка і яму, Машачка. Не ведаю, калі і спіць. Бегае дзень і ноч. Злуецца.

— А толку мала.

Сынклета Лукічна доўга маўчала. Ёй было крыўдна за сына. Адна яна, маці, ведала, як ён працуе, хвалюецца. Але і Машу ёй не хацелася пакрыўдзіць і, падумаўшы, яна лагодна згадзілася:

— Малавата. Але-ж не ўсё адразу, Машанька...

— Зараз зноў пайшоў да Шаройкі.

Плечы ў маці перасмыкнуліся, як ад нечаканага дотыку халоднага.

— Сябра знайшоў, парадчыка... Покуль ён не кіне слухаць Шаройку, толку ніколі не будзе.

Сынклета Лукічна хвіліну памаўчала, потым таксама раптам загаварыла суровым голасам:

— А я, Маша, і цябе абвінавачваю. Ну, прабегла кошка паміж вамі. Я ведаю, што вінаваты і ён... Малады, гарачы... Але-ж ты дзяўчына. Няўжо ты не можаш дараваць? Ты-ж ведаеш: ён горды, і сам цяпер, можа, ніколі першы не загаворыць...

— Ён горды, а я, па-вашаму, не гордая? Не, цётка Сынклета, я таксама гордая: прасіць не пайду, — яна сказала гэта і сама спалохалася сваіх слоў.

Сынклета Лукічна ўздыхнула і зняла руку з пляча дзяўчыны.

— Гордасці ў нас ва ўсіх многа, а вось розуму часам нехапае.

— Вы не крыўдуйце на мяне, цётка Сыля. Я з вамі, як з маці роднай — ніколі душой не крыўлю.

На руку Машы ўпала гарачая мацярынская сляза, але дзяўчыне здалося, што ўпала яна не на руку, а на сэрца — так яно балюча сціснулася. Хацелася чым-небудзь суцешыць старую, але не знаходзіліся патрэбныя словы. І яны доўга сядзелі моўчкі, прытуліўшыся адна да аднае.