Іван Шамякін - У добры час

Ладыніна здзіўляла гэтая напружаная маўклівасць калгаснікаў. Па ўсім відаць, цікавасць да будаўніцтва ў людзей выключная. Але чаму такая пасіўнасць у абмеркаванні? Ён успомніў, як перад сходам Ліда гаварыла Лазавенку:

— Ды вас на руках будуць насіць пасля вашай прапановы.

«Шкада, што не ўзялі яе, няхай-бы пабачыла, як нас носяць», — з усмешкай падумай Ладынін. — Але жарты жартамі, а пара разбіць гэты лёд».

Прадаўжаў гаварыць Карней:

— ...станцыя, значыцца, будзе на нашых гародах, вада залье нашу зямлю, той лужок, дзе кожная наша баба градку пад капусту мае... А гаспадаром яе будзе добры сусед... І мы павінны ісці да яго і кланяцца за кожны гэты самы кіловат энергіі...

— Глупства! — абурыўся Васіль.

— Не, не глупства! Мы так не жадаем! Давайце мы самі будзем будаваць яе, гэтую станцыю. А вас пайшчыкамі запрашаем...

— Калі ласка, — згадзіўся Васіль. — Толькі будаўніцтва пачынаць неадкладна...

Слова папрасіў Шаройка.

— Справа не ў тым, хто будзе гаспадаром, а хто пайшчыкам. Уся справа ў тым, ці зможам мы зараз з нашымі сіламі пачаць такое будаўніцтва? Не можам! Бо калгас наш яшчэ не дарос да такой будоўлі. Для гэтага трэба грошы, а ў нас іх — кот наплакаў. Мы не маем нават сродкаў, каб набыць малатарню, новыя плугі, не гаворачы ўжо аб аўтамашыне, якая нам патрэбна вось так, — ён правёў далоняй па шыі,— да зарэзу... А колькі ў нас сямей у зямлянках...

Ладынін не стрымаўся і іранічна -заўважыў:

— Добра, калі Шаройка пачынае крытыкаваць Шаройку.

Прыціхшая зала заварушылася, весела зашумела.

— Цікава, як вы думаеце, чаму ў «Волі» ўсё гэта ёсць?

Шаройка нібы і не пачуў рэплікі і пытання Ладыніна.

Аднак аб беднасці свайго калгаса больш не сказаў ні слова.

— Каб пачаць такое будаўніцтва, трэба спачатку падвесці пад яго базу добрую, а не проста так сабе... Паважаны Васіль Мінавіч, мабыць, забыў на свой клуб, які ён пачаў будаваць. Пачаць пачаў, а скончыць — сіл нехапае. Дык гэта клуб!.. А гэта гідрастанцыя! Адным словам, хай мяне не зразумеюць так, што я супраць электрастанцыі! Не! Я ўсёй душой. Але, як кажуць, рад-бы ў рай, ды грахі не пушчаюць...

Людзі зноў засмяяліся. Шаройка злосна аглянуўся і сеў, выцершы рукавом ватоўкі пот з ілба.

Васіль выступіў зноў:

— Таварышы! Дзяржава дае нам крэдыт. Нарэшце, усе першапачатковыя грашовыя затраты «Воля» бярэ на сябе. Ад вас патрабуюцца, галоўным чынам, рабочыя рукі...

Сход маўчаў — чакаў чарговага прамоўцы.

Пасля гаварылі Сакавітаў і Ладынін. Інжынер гаварыў каротка. Выступленне сакратара міжволі зацягнулася. Вельмі хацелася давесці людзям тую велізарную карысць, якую дасць ім электрычнасць. Але, скончыўшы гаварыць, ён зразумеў, што аднаго такога сходу мала, каб ідэя будаўніцтва гідрастанцыі завалодала калгаснікамі «Партызана» так, як яна завалодала людзьмі ў «Волі». Акрамя ўсяго іншага, трэба пераканаць людзей, што ў іх хопіць сіл на такое будаўніцтва. Не цяжка сабраць большасць галасоў і прыняць пастанову: моладзь падтрымае. Але якую адказнасць будзе потым адчуваць увесь калектыў і кожны чалавек паасобку? Як будзе ажыццяўляцца гэтая пастанова?

Цікава, што скажа Лескавец? Слова старшыні многа значыць.

Ладынін нецярпліва пазіраў на яго. Максім не спяшаўся. Гэтая яго празмерная паважнасць не падабалася Ладыніну. Для бурнага калгаснага сходу яна была зусім недарэчы. Паназіраўшы за Лескаўцом больш, Ладынін ужо цвёрда ведаў, што ён скажа. І не памыліўся.

— Я думаю, што прыняць канкрэтнае рашэнне сёння, як таго дамагаецца таварыш Лазавенка, мы не можам. Нам трэба ўзважыць нашы сілы і магчымасці, падумаць, што і як, абмеркаваць... Такія справы не вырашаюцца адным узмахам... Вось так...

Ён гаварыў доўга, абгрунтоўваючы сваю прапанову, хоць гэта было зусім непатрэбна. Адразу стала відаць, што большасць згодна з ім.

Васіль Лазавенка быў злосны. На Лескаўца, на Ладыніна, па сябе. З-за сходу ён сарваў агранамічныя заняткі. Прасядзеў у табачным чадзе ўсю ноч. А вынікаў — ніякіх. Яго не магла задаволіць цягучая, як гума, кампрамісная пастанова: перанесці пытанне аб гідрастанцыі на наступны сход. А калі ён будзе наступны сход? А трэба неадкладна пачаць нарыхтоўку і вывазку лесу, каб да вясны матэрыял ляжаў на месцы будоўлі. Аднаму калгасу гэтага не падняць. Непрыемна было ўспамінаць настрой, з якім ішоў на сход. Ён, праўда, не думаў, як Ліда, што іх пачнуць на руках насіць, але ў душы спадзяваўся, што прапанова будзе сустрэта з радасцю. Таму ён не ўтрымаўся і пасля сходу сказаў Максіму: