Іван Шамякін - У добры час

— А вы, уласна кажучы, хто? Інжынер?

— Не. Настаўніца. Агітатар.

— Агітатар?

— Дачка Ладыніна — Лідзія Ігнатаўна, — пазнаёміў са спазненнем Макушэнка.

— То-та, я чую знаёмыя інтанацыі.

Ліда крыху збянтэжылася і, нібы ўзлаваўшыся, пачала гаварыць пра адмоўнае, што ёсць на будаўніцтве. У Дзяніса Гомана акругліліся вочы, ён пачаў падаваць ёй таямнічыя знакі, тузаў за рукаў: маўчы, моў, што ты робіш?

— ...Крыўдна, таварыш сакратар, глядзець на такую работу. У век атамнай энергіі мы забіваем палі вунь якой машынай, ёй карысталіся яшчэ старажытныя егіпцяне... Штодзень я чую і чытаю: «Сельэлектра», «Сельэлектра»... А што яна робіць гэтая арганізацыя, не разумею? Акрамя інжынераў, якія складалі праект, ды Сакавітава нашага нікога я не бачыла з гэтага «Сельэлектра»...

Павел Сцяпанавіч з павагай глянуў на дзяўчыну.

— Чуў я гэтую крытыку і нават не раз. Правільная крытыка. Нічога не скажаш. Смела адрасуйце яе абкому. Прызнаю, таварышы, дрэнная ў нас кантора «Сельэлекра», слаба мы забяспечылі яе механізмамі. Вы ведаеце колькі па вобласці мы будуем толькі гідрастанцый сельскіх? Восемнаццаць... Ды цеплавыя станцыі... Безумоўна, тым, хто будзе будаваць цераз год-два, будзе значна лягчэй... З'явяцца ў нас і бульдозеры, і экскаватары, і самазвалы. Усё будзе, таварышы! Ды і ў вас, гляджу, не так блага з механізацыяй — чатыры аўтамашыны працуюць...

Сакратара абкома абступілі калгаснікі, уважліва слухалі, задавалі пытанні. Доўга ён гутарыў з імі, расказваў, якую велізарную дапамогу аказваюць калгасам рэспублікі Цэнтральны Камітэт, Саюзны ўрад, таварыш Сталін.

Лескаўцу паведамілі, што на будаўніцтве сакратар абкома, і ён, заглянуўшы дамоў і загадаўшы маці падрыхтаваць абед, скінуў ватоўку, надзеў новы шынель, падперазаўся па-вайсковаму туга рамнём і паспяшаўся на гідрастанцыю. Ніколі ён не губляўся, калі ў калгас прыязджалі раённыя ці абласныя кіраўнікі. Да іншых часам адносіўся з іроніяй: ну што-ж, паглядзіце, запішыце, такая ваша работа, не вы першыя, не вы апошнія. А тут і разгубіўся і нават спалохаўся. Што скажа Павел Сцяпанавіч аб калгасе, аб ім самім? Па дарозе ён заскочыў да свайго намесніка Бірылы, загадаў яму неадкладна бегчы на калгасны двор і навесці там «ідэальны парадак».

На будаўніцтва ён з'явіўся ў той момант, калі сакратар абкома ўжо развітваўся з калгаснікамі.

— Што-ж, з'явіўся гаспадар — паглядзім усю гаспадарку, — сказаў Павел Сцяпанавіч, паціскаючы яму руку. Максім так разгубіўся, што забыўся прывітацца з Лідай, якая стаяла крыху воддаль, каля дзяўчат. Яна не пакрыўдзілася, але, зразумеўшы яго душэўны стан, здзівілася і нават крыху расчаравалася.

Улучыўшы момант, калі ішлі паміж штабялёў бярвення і Максім адстаў, яна сказала яму:

— Ну, трымайцеся, таварыш Лескавец! Тут сказалі, што вы доўга зрывалі будаўніцтва, не давалі людзей.

— Хто сказаў?

— Я сказала, — і яна знікла за штабелем, ціха засмяяўшыся.

Хадзілі доўга. Агледзелі ўсё: сад, канюшні, кароўнікі, свіран, кузню, заходзілі ў хаты да калгаснікаў. Пазнаёміліся з бухгалтэрыяй, зазірнулі ў табелі выпрацоўкі працадзён. І ўсюды Павел Сцяпанавіч рабіў заўвагі, крытыкаваў і тут-жа раіў, як зрабіць лепш. Максіма здзіўляла яго ўменне ўбачыць усё адразу. Шмат што з таго, што ўбачыў сакратар, ён, старшыня, ніколі не заўважаў, хоць глядзеў на ўсё штодзень. Максім чырванеў, бянтэжыўся, покуль не пераканаўся, што ўвогуле Паўлу Сцяпанавічу калгас падабаецца. Гэтае адкрыццё ўзрадавала яго. Ён адразу пасмялеў, набыў ранейшую упэўненасць. Запрасіў сакратароў да сябе ў хату.

— Зойдзем. Абавязкова зойдзем. Як здароўе Сынклеты Лукічны? Чарнічная настойка і зараз, відаць, ёсць? Помню, яна заўсёды частавала ёй, у любы час года, — сказаў Павел Сцяпанавіч.

Макушэнка ўсміхнуўся, успомніўшы сваё.

Сынклета Лукічна праслязілася, вітаючыся з Паўлам Сцяпанавічам, — успомніла, як ён заходзіў разам з Антонам. Але тут-жа смутак змяніўся радасцю: яна паглядзела на Максіма і ў ім убачыла бацьку яго — спакойнага, упэўненага гаспадара.

Павел Сцяпанавіч уважліва, з жартаўлівай прыдзірлівасцю, агледзеў хату і яшчэ з большай цікаўнасцю перагартаў кнігі, што ляжалі на стале, на падаконніках, на табурэце каля ложка.

— Чытаеш?

— Чытаю.

— Этажэрку трэба зрабіць, або паліцы. Да кнігі трэба адносіцца з павагай, — сакратар абкома яшчэ раз прайшоўся па хаце, спыніўся каля парога, акінуў усё позіркам. — Ну, што-ж, усё, як мае быць... Аднаго толькі нехапае.