Іван Шамякін - У добры час

— Вось каб яны сустрэліся над намі, — перамаўляліся калгаснікі, пазіраючы ў бок лесу, — ды лінулі добра.

— Нічога не будзе. Дождж будзе над лесам. Дрэвы прыцягваюць вільгаць, — даказвалі «тэарэтыкі».

А хмара ўсё расла і расла.

Спачатку іх было дзве, верхняя і ніжняя. Верхняя, белая, з роўным краем, спакойна, але хутка плыла, падымалася ўсё вышэй па небасхіле. Ніжняя, цёмнасіняя, ажно чорная пры зямлі, здавалася, падымалася з самага лесу, злівалася з ім і нейкі момант нібы зачапілася за яго, не мела сілы адарвацца. З краёў яна віхрылася дзівоснымі сінімі клубамі, рвалася ўперад і гнеўна кідала ў лес звілістыя, як змеі, бліскавіцы. Але вось пасля адной такой незвычайнай бліскавіцы, што пракацілася вогненным колам пры самай зямлі, хмара імкліва рванулася ўперад і неўзабаве дагнала сваю верхнюю сястру, закрыла яе. Да зямлі працягнуліся доўгія, касыя ніткі дажджу, асветленыя праменнямі сонца.

Людзі ўздыхнулі. За сасоннікам, набліжаючыся, нязлосна грымела другая хмара.

Калгаснікі не спяшаліся запрагаць коней. Яны стаялі і сачылі за дзіўнай ігрой хмар. Вось тая, што плыла з захаду, закрыла сонца. Адразу-ж пасля гэтага зашумелі сасонкі, пракацілася сіняя хваля па руні ячменю ў нізіне.

Упалі першыя буйныя кроплі, глыбока прабілі зямлю. Па дарозе нібы прабеглі дзіўныя невядомыя звяркі і пакінулі маленькія круглыя слядочкі. Людзі сціхлі, прагна ўглядаючыся ў неба. Там, сустрэўшыся, бязладна таўкліся хмары. Мацнеў вецер. На момант кроплі перасталі падаць.

— Разгоніць, — выдыхнуў нехта з мужчын. Але кроплі пачалі падаць зноў. І раптам бліснула маланка, аглушальна ўдарыў гром і ўдар гэты нібы разарваў хмары: яны хлынулі ліўнем.

З крыкам, з галёканнем запрагалі коней, ускаквалі на вазы — хто на які паспеў.

Маша з групай дзяўчат выпадкова апынулася на возе ў Васіля. Ён сам трымаў лейцы, весела гукаў, і адкормлены стаеннік у момант абагнаў усе іншыя фурманкі. А дождж усё мацнеў. За яго густой заслонай не было відаць ужо ні сасонніку, ні дубоў каля рэчкі, ні вёскі. Дзяўчаты накрываліся кошыкамі, прыціскаліся адна да адной. Але праз некалькі хвілін сукенкі іх прыліплі да цела.

Калі пад'язджалі да вёскі, гром ужо не ляскаў, а зморана бурчэў у далечыні. Дождж крыху сціх, стаў раўнейшы, але быў яшчэ даволі спорны.

Дзяўчаты саскочылі з воза на краю вёскі і цераз гароды пабеглі кожная да сваёй хаты. Машу Васіль падвёз пад самы ганак.

— Бяжым у хату, Вася, — прапанавала яна.

Ён закінуў лейцы за слупок палісадніка і хутка ўскочыў на ганак, нібы дождж толькі яшчэ пачынаўся і ён спяшаўся схавацца. Але на абодвух іх ужо не было, як кажуць, сухога рубца, і вада сцякала струмянямі.

Маша засмяялася.

— Не глядзі на мяне.

Яна адмыкала хату.

Васіль павярнуўся тварам да вуліцы.

— Ах, як хораша замачылі заканчэнне сяўбы! Якое багацце падае, Маша!

— Гэта на маё шчасце,— зноў засмяялася яна і знікла ў калідоры.

Ён зняў шапку, выкруціў яе. Правёў далонямі па грудзях. Гімнасцёрка стала нібы скураная, ажно барабаніла, а сподняя кашуля прыліпла да плячэй. Аднак непрыемнага адчування не было. наадварот, цела поўнілася, бадзёрасцю. Ён прагна ўдыхаў напоўненае азонам паветра і радасна ўсміхаўся, любуючыся дажджом. Па вуліцы цяклі раўчакі. З двароў выскаквалі хлапчукі з падкасанымі штанінамі, бегалі па вадзе, галёкаючы і прыпяваючы:

— Дожджык, дожджык, прыпусці!

Як у полі тры кусты...

Васіль не разумеў сэнсу апошніх слоў, хоць некалі ў дзяцінстве не раз паўтараў іх. Але першы радок і яму хацелася выгукнуць — папрасіць дождж, каб ён быў мацнейшы і ішоў даўжэй.

— Заходзь у хату, Вася.

Ён павярнуўся. Маша стаяла ў сухім плацці з распушчанымі мокрымі валасамі.

— Трэба пачакаць Ігната Андрэевіча.

— Хіба ён не пазнае твайго каня?

Васіль паслухмяна пайшоў за ёй. Прайшоў цераз кухню ў пакой і збянтэжыўся, убачыўшы, што пакідае на чыста вымытай падлозе мокрыя сляды.

— Хочаш, Вася, я дам табе сухую сарочку, Пецеву.

— Ну, што ты!.. Я, зараз паеду.

— А чаго табе спяшацца? Пасядзі. Ты-ж першы раз у нас у гасцях.

Яна гаварыла гэта проста, як вельмі блізкаму чалавеку, і ён ажно разгубіўся і не ведаў, што рабіць: адмовіцца, ці прыняць прапанову.

А Маша тымчасам дастала са скрыні чорную сацінавую сарочку, падала яму, і ў яго нехапіла рашучасці адмовіцца.

Ён вышаў на кухню, каб пераапрануцца. Сарочка была крыху цесная, з кароткімі рукавамі, і Васіль адчуў сябе ў ёй зусім юнаком. Калі ён вярнуўся, Маша прыветліва ўсміхнулася.