Ніна Мацяш - Душою з небам гаварыць [Выбраная лірыка]

Трэба ўцяміць гэта, людзі, трэба ўцяміць,
Што апошні шанец маем сёння мы,
Каб устаць за праўду й стаць гаспадарамі
На зямлі без ашукальніцкай чумы.

1988

ТУТ, І ЦЯПЕР

Тут,
і цяпер
няўступна ўнушаецца,
што паныласць -
нармальны стан чалавека,
а прыязная ўсмешка -
гэта шчырасць
маскі.

Тут;
і цяпер
ваявіта даводзіцца,
што хлусня -
гэта чыстая праўда,
што ж да праўды самой,
то яе
увогуле не існуе,
а, значыцца,
няма і хлусні.
Тут,
і цяпер
расхлябенены
усе дзверы постраху,
каб замкнуліся вусны
на пытанні
пра духаўздымнае вызваленне,
магчымае тут,
і цяпер.
Покуль ёсць адважнікі,
будуць і баязліўцы.
Покуль ёсць баязліўцы -
будуць адважнікі.
Лунае высокае рэха:
Яднаймася!
Тут, і цяпер!

ПЕСНЯ КАСІНЕРАЎ

Заходзіць барвовае сонца,
Бы наша скіпелая кроў,
Пралітая не за чырвонцы —
За край без паноў і цароў.
Дрыжы, распадлелае панства,
Як рэха паўторыць стакроць:
Нянавідна
вашае лганства,
Нясцерпны
бізун і аброць!
Ёсць воля і ў лютым прыгоне,
Мы маем з чаго выбіраць:
З'яднацца пад сцягам Пагоні
Ці тупа, як быдда, канаць.
Дрыжы, распадлелае панства,
Як рэха паўторыць стакроць:
Нянавідна
вашае лганства,
Нясцерпны
бізун і аброць!
Пашчэрблены ў ярасці косы
Аб шаблі й штыкі маскаля:
Ужо не памрэ безгалоса
Пакутніца наша зямля!
Дрыжы, распадлелае панства,
Як рэха паўторыць стакроць:
Нянавідна
вашае лганства,
Нясцерпны
бізун і аброць!
Заплача бяроза над намі,
Тужліва сасна загудзе,
Барвовае сонца на памяць
У лёс Беларусі ўпадзе...
Дрыжы, распадлелае панства,
Як рэха паўторыць стакроць:
Нянавідна
вашае лганства,
Нясцерпны
бізун і аброць!

1988

ЛАЎЦАМ ЧОРНАГА КАТА Ў ЧОРНЫМ ПАКОІ

Не давымотвайце мне сілы,
Не падпіхайце да мяжы,
Дзе шлях мой па зямельцы мілай
Упрэцца ў сумныя крыжы —
I стане ў свеце крыжам болей:
О, як дажыць хацела б я
Да дня, калі змагу без болю
Аб Беларусі запяяць!..
Калі пабачу, што зямную,
Дзівосную красу яе
Больш пустадомак не спляндруе,
А мову пан не аплюе
Чыноўнаю ілжывай фразай,
Што дбае пра культуру ён,
А сам па-беларуску й сказу
Не вымавіць здаўна-давён,
Хоць нарадзіўся тут і вырас
На гэтай прадзеднай зямлі,
Што ўсім нам дадзена навыраст,
Каб дасканаліцца маглі
Не ў спусташэнні, а ў любові.
О, як дажыць хацела б я
Да дня, калі змагу без болю
Аб Беларусі запяяць!..

1988

ПЯЦЬ ГАЛАСОЎ

- Каб збавіцца мне ад душэўных ран,
Забыць мне трэба пра Афганістан,
Пра славу і няславу ў той вайне,
Пра маладосць у цынкавай труне.

- Каб збавіцца мне ад душэўных ран,
Забыць мне трэба пра чарнабылян,
Кім сталі ўсе мы на зямлі айчыннай,
I выміраем ад жуды злачыннай.

- Каб збавіцца мне ад душэўных ран,
Забыць мне трэба пра ганебны зман,
Якім людзей аблутваць не зракліся
Халопы нават і пасля Тбілісі.

- Каб збавіцца мне ад душэўных ран,
Насыпаць трэба волатны курган
На ўсё, што знаем пра сябе сягоння,
Пра нашы Курапаты і Пагоню.

- На волатны курган сядаў груган.
Хто ўмёр — маўчаў,
Жывы — нямеў ад ран.
А гнеў патрабаваў крыві за кроў.
Крый Бог нам абяспамяцець ізноў!

1989

* * *

...Змушаліся ногі хадзіць
Толькі па адной-адзінай дарожцы.
Змушаліся вочы бачыць
Толькі адным-адзіны куточак свету.
Змушалася галава дбаць
Толькі пра выжыванне.
Як вымушалася,
Так з чалавечкам і сталася:
Замест веры ў сябе —
Толькі боль, боль у сэрцы,
Абмежаваным смяротна.

1990

А ХТО ЗАМАХНЕЦЦА...

Мы – творства руіны.
Мы любім руіну:
і жывімся ёю ж бо,
і пустацвецім,
і хто замахнецца на нашу айчыну,
хай мае на ўвеце:
былое жыве –
не бяскрыўдна блукае
дзень-ноч самапасам
па друзе зляжалым.
Атругаю марыва
засцерагаем,
раздвоеным джалам:
у блёкаце
задзірванела ўзбуялым,
правітым ажынай
на сцежках вужыных,
ніхто
не зачэпіць тут
беспакарана
нас –
творства руіны,
нас –
творцаў руіны.