Ніна Мацяш - Душою з небам гаварыць [Выбраная лірыка]

Усё гудуць на земным доле,
Гудуць пякельныя віры...
Хацела аднаго ад долі:
Душою з небам гаварыць.

...Ні ў кім, ні ў чым не паўтарыцца.
Скіпела ў слёзку — і няма...
Такому толькі там забыцца,
Дзе памяць знішчана сама.

Зноў сад магутна раскашуе
На попеле і на крыві.
Адно мяне, бярозку тую
Чацвёртую —
не ажывіць.

Калі ад душ кара адстане?
Крычы, мой лёс, пячы, шчымі,
Каб людзі ў шматмільярдным стане
Нарэшце зваліся людзьмі!

1983

ЯШЧЭ НЕ ДАРЭШТЫ

- Адкуль ты?
- З Беларусі.
- Беларус?
Ківаеш галавою: ну канешне!
I стане сэрцу соладка чамусь,
Хоць застанешся і спакойны знешне.

I песні ж беларускай не спяеш,
I хто такі — не ўпомніш — Каліноўскі:
Без гэтага нябедна пражывеш!..
Невераемна, што яшчэ... але ж
Шчэ соладка пры згадцы: край бацькоўскі...

1986

ВЯСНА ВОСЕМДЗЕСЯТ СЁМАГА

I зноў жывільны лівень мые
Ад хлуду мёртвага зямлю.
На думцы зноў сябе лаўлю:
Сплываюць дні мае нямыя.

Зямля не ходзіць у пазыку
Па сілу нанава радзіць.
Душы злачынна немай быць,
Як свет турбот такі вялікі.

Як дапякае палынова
Яшчэ і гэтая журба:
Жнем тое, што дала сяўба, —
Вось і ўмірае наша мова...

Калісь «халопскаю» панамі
Была ўсмак збэшчана яна.
Ды ўсё ж да смерці даўніна
Яе не ссекла бізунамі.

Уваскрасала жаўрукова
I на Палессі, і ў Ляўках,
На вуснах голі-мужыка
I ў Саўнаркоме Чарвякова.

Мы вольныя. Мы без прымусу
Савецкі лад жыцця пяём.
Між роўных роўныя жывём
З былінным імем — беларусы.

Чаго ж тады камяк у горле
Пры згадцы даўняга радка,
Радка Мацея Бурачка:
«Шануйце мову, каб не ўмёрлі»?..

1987

СУЗЯМЕЛЬЦЫ

Мае добрыя людзі,
Суайчыннікі,
Сузямельцы...
Вы і цяпер, як некалі,
Не так Бога баіцеся,
Як начальніка!
Пазавугаллю толькі
Прынцыповасць сваю выяўляеце,
Бы хвігу ў кішэні.
Цела недасканалае ваша ў руках
Невукаў дыпламаваных,
Крыўда ж духу народнага вашага,
Як лісцікам фігавым, хлусліва прыкрыта
Плакатнаю дружбай народаў.
Бедныя людзі мае, вы і цяпер,
Як за памяццю прадзедаў,
Пастаяць за сябе рызыкуеце толькі тады,
Калі вас давядуць да краю.
Што, калі нават гэтыя
Зернейкі годнасці спадчыннай
Па-рабску маўкліва
Паможаце вытруціць
I ў вашых дзецях?
Бедныя людзі мае,
Суайчыннікі,
Сузямельцы...

1988

НЕ ЧУЕ

Усшэсця Госпадава дзень,
Вялічанне Ўсёмоцы Духа.
Прыпятых да зямлі людаей
Слоў шаматкая пацяруха,

Спаклонліва цалуе крыж
Хто целам, хто душой калекі,
І вочы кожнага - наўзвыш,
І модлы кожнага - пра лекі.

А строгасць воблікаў Святых
Тысячагоддзі ўсцяж вястуе:
Гасподзь схіляецца да ўсіх,
Ды
духам ніцых
Ён не чуе.

НАБАЛЕЛАЕ

Дзіва з дзіў для чалавека: ён часовы,
Бюракрат жа несмяротны на пасту!
Колькі звону пра размах перабудовы,
Колькі лоску на чарговую лухту!

Покуль пуста ў кашальках у нас і ў крамах,
Покуль чэргі ёсць, і хабары, і блат,
Хто дудзіць «вярхам», што выканаў Праграму,
Той сумленнаму працаўніку — не брат!

Трэба помніць гэта, людзі, трэба помніць,
Каб, узняты плёнам нашых мазалёў,
Не пасмеў чыноўны хам сабе выкоўваць
Панцыр з медалёў!

Край і так ужо даведзены да краю
Пад маўчанне наша, бы ні да казны
Нам, ні нават да таго, за што ўміраюць
На чужой чужыне родныя сыны...

Мы не падкія да плётак і сенсацый.
Працінае ж душы сталіншчыны жах,
Каб вучыліся за годнасць мы змагацца,
Каб у рабстве не трымаў нас болей страх.

Не народ слуга ў чыноўніка, чыноўнік
Служка люду паспалітага свайго!
Мы забыліся пра гэта і віноўны
За трагічны свет усе да аднаго.