Ніна Мацяш - Душою з небам гаварыць [Выбраная лірыка]

Бо ўміраюць з голаду й па людзях...

Покі ж ёсць што сеяць, ёсць што жаць,
Як шляхі жыццёвыя ні блудзяць —
А да Хлеба існыя ляжаць.

Да таго да Еднаснага Хлеба,
Што збірае за адным сталом
Тых, у кім гарыць адна патрэба:
Наталіцца роднасці святлом.

I, адчуўшы сэнс і веліч долі,
Гэты сэнс і веліч перадаць
І сваім унукам, каб ніколі
Ім не давялося жабраваць.

Каб ва ўпартым поступе да мэты
Без галечы, звад і калатнеч
Іх, як зерне, маладому свету
Не намульваў плечы прагны меч.

Каб нідзе занесены не быў ён,
Меч знішчэння, —
як цяпер завіс
Над саспелай нівай, над рабінай,
Што ўжо цяжка хіліць гроны ўніз,

Над буслом, які ўжо вырай чуе
І зямлі з паднебнай вышыні
Па дажджах, па маразах вяшчуе
Новых вёснаў сонечныя дні.

Мой турботны дзень, мая Нядзеля!
Лашчыць пальцы шорсткі каласок...
Краю родны!
Я ўжо неаддзельна
Ад цябе, як ад зямлі расток.

Вырві з глебы, што яго сілкуе, —
І змарнее, і засохне ён.
Я з табою ўсё перавякую,
Што нам ні намелюць жорны дзён.

Ці ж любоў альбо натхненне ўкрасці?
Ёсць дзівосы свету — абразы,
Ды яны ніколечкі не засцяць
Мне тваёй някідкае красы.

І дарогу гэту палявую
У бялёсай жнівеньскай смузе
Мне давеку ўжо любіць —
жывую,
А не ў той няўтоленай тузе,

Што ў хвалёнай некалі Канадзе
І па сёння смокча сваяка,
І па сёння неадступна надзіць
Несмяротны прывід васілька.

Колькі іх — з гаротнасці, з нястаткаў —
Так сябе самохаць адцялі
Ад свайго народа і зямлі...

Абміні мяне, такая доля,
Бо няма страшнейшага ў жыцці —
У чужым, у непрытульным доле
Ды прытул апошні свой знайсці!..

І каліна тамка не паплача,
І не тая зорка ў галавах...
Нават воран там
чужы
пракрача,
Што чужая
прарасце
трава!..

Смерць — яна не ў кожным разе драма...
Родны дол абдымкі расхіне,
І ступлю я ў ростул Вечнай Брамы
З краскай той, што мама рвала мне,
З тою песняй, што яна спявала.

...Толькі б ведаць, толькі ведаць мне б,
Што жывы і свет, і жытні хлеб.

VI.1983

МАРОЗ НА ДВАРЭ

Ці не холадна табе, мама?
Мароз на дварэ.
А ты ўсё трымаеш
у далонях сваіх
некалькі каласкоў,
А ты ўсё трымаеш
у далонях сваіх
некалькі васількоў,
Каторы ўжо год
іх
да грудзей прыхінаеш.
Але гэта ніколечкі не кранае
Сурова-сцярожкага крыжыка
над тваёй галавою.
Праз маўклівую, праінелую хвою
Шматочак неба ўзіраецца,
Як вусны твае —
каторы ўжо год!.. —
усміхаюцца
Ўсё адной і той жа ўсмешкаю.
А я
Ўсё ліпею на гэтым,
Ужо нясцерпна няўтульным узмежку
Між марозным буднем маім
I тваёй лагоднай імглою.
Баюся, што гэта ты
Мяне тут —
навошта?—
Так доўга, так доўга трымаеш.
Хачу быць з табою.
Холадна мне, мама.

1989

* * *

Зноў верабейка ўляцеў у акно,
Тройчы ўжо ён убіваецца ў хату,
Слепа кружляе, нібыла ў зацятым
Пошуку той, што ў магіле даўно...

Мамачка-мама, а мо ты сама,
Можа, душа твая гэта ўлятае,
Свет наш пахоплівы так аглядае, -
Можа і там ёй спачыну няма?

Мо толькі хлусяць пра вечны спакой,
Гэтак, як хлусяць пра вечную памяць?
Мамачка! Мама...

1983

ЖАЛЬ

Крычыць душа на адыход, што чалавеку тут
Расінкі шчасця не далося на вяку,
Што толькі за навек самгнёнымі павекамі –
Жадана-ўтальны свет, без крыўды, без пакут.

Які гаротны смутак-жаль!..
Чаго ж так плачацца
Пры пэўнай ведзе, што, пакінуўшы зямлю,
Тут кожны з нас яшчэ не раз адзначыцца,
Каб навучыцца прамаўляць Святлу “люблю”?

Які гаркотны смутак-жаль!
Бо дзе ж, бо дзе яны,
Таго вяртання сведкі існыя?
Ці ж мы?
Але – нявечным сэрцам квола абнадзееныя
На стрэчу ў вечнасці,
ўмываемся слязьмі...

1993

НАЎЗДАГОН

Не далі табе, сястрычка, не далі
Лёгка ўмерці.
Ратавалі, як маглі,
I патрапілі:
Памкнёную ў нябёсы —
Да зямлі
Зноў вярнулі,
Да пакутаў прыкулі...
Быццам шчэ замала ты
Іх спазнала,
Быццам шчэ не ўсе куты
На абшарах саматы
За свае паўвеку ты
Паабжывала...
Што ёсць жорсткасць,
Што ёсць літасць -г-
Хто адкажа?
Замаўкаюць нават вочы,
Твае вочы.
Днём і ўночы
Я малю ў твайго бяссоння:
Хоць мяне ў сваё прадонне,
Хоць мяне пусці, сястра:
Што там чуеш,
Што там бачыш,
Што там думаеш ты сёння
Дні і ночы?..
I не гоніш прэч мяне ты,
I ўпусціць ужо не хочаш:
Не пара.
Позна. Позна:
Слёз не ўцерці...
Не далі табе, зязюлька,
Лёгка ўмерці.