Анка Упала - Дрэва энталіпт

Пралятаючы міма вялікага барадатага партрэта ў тонкай раме, педагог зноў не ўтрымаўся і садраў карціну са сценкі, з налёту лёгка абарваўшы вяровачку, — яму падалося, што гэта партрэт дырэктара школы, але не — з карціны на яго пазіраў незнаёмы твар у акулярах, хаця так, вусы і барада былі падобныя да дырэктарскіх, толькі больш самавітыя і, калі можна так сказаць, неяк больш змястоўныя.

Вусы заварушыліся, і партрэт усміхнуўся. Ад нечаканасці Балахон ледзь не выпусціў яго з рук, але не выпусціў — усё-ткі ён быў смелы чалавек з жалезнымі нервамі, іншыя ў настаўнікі не ідуць. Партрэт працягваў усміхацца, пранізлівыя вочы з-пад акуляраў заглядалі Балахону проста-такі ў нутро.

Балахонавіч ажно крыху ўзмок, бо адчуў пэўную няёмкасць, і вырашыў парушыць маўчанне якой-небудзь ветлівай фразай.

— Хочаце яблык?

Б. Б. узяў адзін з кампотных яблыкаў, якія працягвалі спадарожнічаць яму, як верныя сябры, якія ніколі не збочаць, выправіўшыся з табой у дарогу, і пачцівым жэстам прапанаваў яго намаляванаму барадатаму спадару. Чамусьці ён быў упэўнены, што калі партрэт усміхаецца, то і яблыкі можа есці.

Барадаты спадар усміхнуўся яшчэ шырэй і вымавіў:

— А ці ўпэўненыя вы, што гэтыя плады не ёсць пладамі вашага ўяўлення, малады чалавек?

Балахон Балахонавіч сцяміў, што барадач мае намер распачаць гутарку пра метафізіку існавання, і прыняў паважны выгляд:

— Натуральна, што я ўпэўнены, бо плады майго ўяўлення — зусім іншыя! (Балахонавіч зрабіў загадкавую паўзу.) Яны ў школе! Ешце, частуйцеся, калі ласка. Гэта я тут злавіў, сам. Дарэчы, раз ужо мы ляцім разам у гэтым тунэлі, то давайце знаёміцца: Балахонаў Балахон Балахонавіч, эсквайр.

Балахон Балахонавіч адпусціў яблык, які барадаты спадар усё адно ігнараваў, працягнуў руку для вітання і адразу ж прыбраў яе, цвяроза разважыўшы, што калі на партрэце толькі твар, то вітацца за руку ён не можа.

— Чуў, чуў, — прагудзеў партрэт. А я Валакуд. Мяне, з вашага дазволу, няма!

— Як гэта няма? — Такога развіцця падзей наш з вамі Балахонавіч зусім не чакаў і здзіўлена вытарапіў вочы.

— А вось так! — Фарбы на карціне пачалі блякнуць, а абрыс Валакуда таяць. Неўзабаве ён зусім знік, апошняй растаяла вусатая ўсмешка — у руках Балахонавіча засталося пустое палатно, нацягнутае на раму.

***

На завялікім для яе троне ў доўгай сукенцы з фальбонкамі стаяла Вавёрыца і, крыху гайдаючыся і энергічна жэстыкулюючы, тонкім галаском дэкламавала:

…For oft, when on my couch I lie

In vacant or in pensive mood,

They flash upon that inward eye

Which is the bliss of solitude;

And then my heart with pleasure fills,

And dances with the daffodils [ 1 1 …Цяпер, як млява я сачу Сваіх няспешных думак ток, Яны з’яўляюцца ўваччу — Самотнай радасці глыток: Душа лунае без клапот І з імі водзіць карагод. Уільям Уордсварт, «Блукаў я хмараю самотнай...» (пераклад з ангельскай Ганны Янкута). ]

На словах «inward eye» вавёрка патэтычна закрыла лапай адно вока і зморшчыла лоб, на слове «solitude» медытатыўны палёт Балахонавіча скончыўся ў стозе сена, на апошнім слове вавёрка раскінула лапы ў бакі, застыўшы так на момант. Потым артыстка пакланілася ўяўным удзячным слухачам, села на трон, надзела маленькую залатую карону, якую выцягнула з-пад свайго сядзення, і вымавіла нізкім грудным голасам:

— Падыдзі да мяне, настаўнік!

Балахон Балахонавіч, тым не менш, вырашыў вытрымліваць характар: ён трошкі паляжаў, сузіраючы, як з пакручастай вышыні павольнымі сняжынкамі лятуць яблыкі і акуратна кладуцца побач з ім то тут, то там. Потым настаўнік здзьмуў з носа сухія травінкі, без паспешлівасці ўзняўся, абтросся і выканаў колькі фізкультурных практыкаванняў. Узяўшыся рукамі за пояс, класны кіраўнік старанна панагінаўся ўлева і ўправа, потым зрабіў чатыры грунтоўныя нахілы, спрабуючы дакрануцца кончыкамі пальцаў кончыкаў пальцаў. (Спадзяюся, з гэтымі пальцамі я вас не заблытала. Частка з іх хавалася ў настаўніцкіх ботах, таму на практыцы Балахонавіч ніяк не здолеў бы да іх дакрануцца, нават калі б гэтаму не перашкаджаў балахонаўскі жываток. Ну, але спроба не хвароба. — аўт.).

Вавёрыца моўчкі назірала за размінкай, падпіраючы твар пальцам, але калі Балахон распачаў пацягванні, яна нервова забоўтала ніжняй лапай. Урэшце цярпенне ў яе лопнула. Трымаючыся за падлакотнікі, яна перавярнулася і асцярожна, каб не пабіцца, на жываце спаўзла з трона — вавёрчынай спрытнасці істотна перашкаджалі багатыя фальбонкі.

Пасля царыца (а Б. Б. не меў сумневаў, што Вавёрыца займала менавіта гэтую пасаду) расправіла сукенку і лёгкім подскакам наблізілася да настаўніка, гасцінна развёўшы верхнія лапы і прышпіліўшы да твару прыветную ўсмешку.