Генрых Далідовіч - Свой дом

— Дзякую,— падняў i пацалаваў яе руку.— Ты — малайчына!

— Нісколечкі! — не згадзілася.— Я абы-якая. Сама за свет паляцела!

— Не, мілая. Ты — малайчына,— ён пагладзіў яе рукою сабе па шчацэ.— Ты прынесла мне сёння вялізную радасць. Мне цяпер вельмі хочацца жыць, працаваць, быць з табою, верыць у сваю мару i шчаслівую долю.— Дадаў шэптам:— Я кахаю цябе. Вельмі-вельмі. Чуеш?

Хітнула галавою, аблашчыла яго ўлюблёным позіркам. Але вызваліла руку, прыклала кончыкі пальцаў да скроняў i на хвіліну заплюшчыла вочы.

— Табе кепска? — занепакоіўся ён.

— Не,— прашаптала.— Мне якраз добра. Толькі вось галава закружылася... Давай пагаворым пра другое.

— Добра, мілая,— згадзіўся.— Раскажы, як жывы-здаровы нашы Янкавіны?

— У Янкавінах — вялікая радасць,— закладваючы за вушы непаслухмяныя пасмачкі валасоў, адказала Волька.— На тым тыдні сышла ад нас салдатня. Кажуць, ці то вайне канец, ці то нашы i без міру-згоды ідуць дадому. Услед за салдатамі спакавалі дабро i выбраліся Сяргеенкі, Лядзяш...

У яго міжволі заштуршкавала сэрца. Значыць, Кацярына, якую ён некалі так кахаў, выехала з вёскі i, можа, навек ужо згубіцца ад яго ў вялікім свеце.

— Добра,— аднак не пашкадаваў, a пацешыўся ён. Гэтым супакоіў маладое раўнівае Вольчына сэрца.

— Вярнуліся ўсе, хто быў у Амэрыцы,— пачала расказваць яна далей.— Наш Андрэй, Віпцук Драздовіч, Алесь — твой стрыечны брат. З арміі прыйшоў парапены пісар, Дзежка. Ну, a ў вас...— Зірнула з няёмкасцю.— Не ведаю, што i як казаць...

— Нелады?

— I вялікія,— уздыхнула.— Гіполь выпівае, б'е Ядзю, а Янак не ладзіць з Анелькаю. Адразу пасля каляд яна нават упрочкі сыходзіла, тыдзень з гакам не хацела вяртацца да вас. Але потым вашы i яе бацькі прывялі. Ды жыцця ў яе ўсё роўна няма.

— Янак сустракаецца з Зосяю? — ціха i скрушліва запытаў.

— Гуляюць...— сарамліва адказала.— Янак жа цяпер за старшыню валаснога камітэта, дык яна, бессаромная, бегае па вечарах да яго ў воласць...

— Я не хвалю яго, але i ганіць не магу....— задумліва прамовіў ён.

— Ведама ж, каб не разлучылі яго некалі з Зосяю, дык такога не было б...

— Разлучылі старыя законы, клопат пра зямлю,— сказаў ён. Пасля ўстрапянуўся, зноў узяў яе руку ў сваю.— А вось мы з табою не пазважаем ні на былыя завядзёнкі, ні на што-небудзь іншае — пажэнімся, i ўсё!

Яна, здаецца, не столькі ўзрадавалася, колькі напужалася — кіўнула галавохо на дзверы на кухню i прыклала пальчык да вуснаў: ціха ты!

Ён хацеў сказаць, што не трэба гэтак таіцца, але не паспеў. Вярнуліся гаспадыня i Пятрусь. З карзіначкай чорных сухароў i ёмістым жоўтым самаварам. Калі папілі гарбаты, паслухалі гаспадыніны расказы пра яе вясковую маладосць, госці сабраліся адыходзіць.

— Заставайцеся, Волечка, у нас,— зусім нечакана запрасіла цётка Паўліна маладую госцю.— Куды вы пойдзеце? Прывыкайце ўжо да нашай хаціны. Будзьце Алесю жонкаю, а мне — памочніцаю.

Вольга, апранаючы кажушок, зноў, як i на пачатку сустрэчы з Алесем, молада заірдзелася. Пятрусь, каб не ўмешвацца ў сестрыны сардэчныя тайны, завінуўся апрануцца i выйсці з пакоя.

— Жывіце, глядзіце адно аднаго, калі любасць маеце,— дадала гаспадыня.— Вайна ці не вайна, лад альбо рэзрух, але малады мусіць пра маладое думаць...

Алесю вельмі хацелася, каб засталася Волька, але ён ведаў: прасі ці не прасі — не застанецца. Цнатлівае вясковае выхаванне не дазволіць ёй увайсці i да любага без шлюбу.

— Петрусёў таварыш пяройдзе ў другі пакой, дык для мяне будзе ложак...— замітусілася, хуценька адказала Волька, страючыся не сустракацца з яго вачыма.

— Глядзі, дзіця маё, сама,— прамовіла на выгляд суровая, а на самай справе добрая цётка Паўліна.— Але помні, што я сказала.

Калі выйшлі на двор i ішлі да Петруся, які стаяў ужо за брамкаю i курыў, Волька ўсцешана падзялілася з Алесем радасцю:

— А гаспадыня твая — сардэчная кабета.

— I, галоўнае, яна добрую параду табе дала...— шэптам дадаў ён.

Волька злавіла яго руку i моцна сціснула: я твая, але ты не спяшайся!

Алесь змаўчаў, з вялікай радасцю адчуваў гэты адданы поціск любімай дзяўчыны i пасля, калі ўтраіх ішлі ў віхуры па замеценай вулачцы — Пятрусь першы, за ім — Волька, за ёю — ён,— аж здзівіўся: ні мароз, ні вецер са снегам ужо не выстуджваюць цела i душу так, як выхалоджвалі яшчэ нядаўна. Можа, i таму, што ён за нейкую гадзіну-другую сагрэўся дзявочай пяшчотаю: бывае, часамі яна цяплейшая за ўсё на свеце.

4.

— А, бальшавічкі! — з кпінаю сустрэў ix у пярэдняй Скураны. У шэра-сінім халаце, з-пад якога выглядалі кароткія i тоўстыя галёнкі ды лыткі, у тапачках, пахуднелы — нават, здаецца, з падцягнутым жыватом. Праўда, прыкметна пастарэлы.— Як вы толькі i асмеліліся зайсці сюды, да клятага буржуя!