Генрых Далідовіч - Жар кахання [Апавяданні пра жанчын]

Зноў падаў голас тэлефон. Сяргей цяпер не падскочыў, пачакаў — вось пяты ўжо сігнал. Тады ўзяў трубку:

— Алё.

Зноў ніякага слова, толькі, здаецца, чуваць перарывістае дыханне, зноў неўзабаве — піп-піп-піп. Не, гэта не звычайная абмылка, каб званіў нават незнаемы чужаземец, дык папрасіў бы хоць на сваёй мове выбачэння. Дык што — падае знак вулічная дзяўчына? Кажуць, тут, за мяжой, такія ёсць. Ці, можа, звоніць... Эльза?

Эльза? Сапраўды, можа, пацвельваецца яна: маўляў, як адчуваеш сябе? Дакараеш? A калі не пацвельваецца, жадае, каб ён, мужчына, быў кавалерам, зайшоў? Пайсці? Але калі гэта звоніць не яна, калі не так думае, дык як зірнуць ёй у вочы i што сказаць?

Паклаў трубку. Завагаўся, адчуваючы, што нейкая нябачная мяжа стрымлівае яго, але i ў той жа час нейкая таксама нябачная сіла штурхае яго на незвычайны ў ягоным жыцці ўчынак.

Сямейны, Сяргей не мог не падумаць у гэтую хвіліну пра жонку i дзяцей. Будучую жонку ён сустрэў некалі ў невялікім гарадку, куды яго пасля універсітэта прыслалі працаваць у раённую газету i дзе жыла яна, Тамара, студэнтка біяфака. Пазнаёміліся яны на танцах у РДК, ён праводзіў яе дадому, пасля часта сустракаў на вакзальчыку — адным словам, упадабаў яе, стройную, хораша апранутую, нават нібы арыстакратычную (яна была дачкой дырэктара гарадскога рэстарана). Бацькі яе, як пасля ўведаў, хацелі парадніцца з кім-небудзь з райкома партыі, але паколькі гэта не ўдалося (сынкі i дочкі тых, хто працаваў там, парадніліся з дзецьмі тых, хто працаваў у райвыканкоме, у судзе i ў органах), потым згадзіліся на іхнюю жаніцьбу.

Іхняе вяселле было, мабыць, купецкае — на ўвесь рэстаран, з удзелам другога сакратара райкома партыі, з паставым-міліцыянерам; самымі ганаровымі гасцямі было гарадское начальства, тут, на пышнай гулянцы, яно, увабранае ў адзенне, што было недаступнае простым смяротным, наглянцаванае i блішчастае, здавалася, вельмі кампанейскае i вясёлае, зусім без цяжару пасад i сувязей, але з нябачным жалезным этыкетам, яно шмат піло, гуляла, спявала рускія песні, бясконца падыходзіла, ціснула яму, Сяргею, руку, цалавала маладую, дакляроўвала быць заўсёды разам, назаўтра ж, мабыць, успамінала пра ўсё гэта нібы пра штосьці непрыемнае, пры сустрэчы дзеля прыліку жартавала, паляпвала па плячы, але ў сваё «кола» блізка не падпускала. Сваякі, сябры, знаёмыя на гэтым вяселлі адчувалі сябе ніякавата, саромеліся i бянтэжыліся перад гарадскою элітаю.

Першая ж сямейная ноч глыбока ўразіла Сяргея: калі ён, тэмпераментны, яшчэ зусім не пазнаўшы жанчын, схапіў i прытуліў да сябе тую, з якой ён толькі цалаваўся дагэтуль, якая стала ўжо ягонай жонкаю, яна нечакана адхіліла яго: «Не чапай, баюся я гэтага». Ён, ясна, не адступаў, тады яна папікнула: «Ты — п'яны, пахнеш гарэлкаю» — i так моцна сціснула ногі, што ён так i не здолеў ix разамкнуць.

Што казаць, ён крыху выпіў, мусячы шмат разоў падымаць чарку з сотняю гасцей, ён мог у першую шлюбную ноч не ўчыняць таго, што спрадвеку прадпісвалася пісанымі i няпісанымі законамі, але яго не маглі не ўразіць дзве рэчы: жончыная бесцырымоннасць i нервовы спазм моцна сціснутых ног. Зрэшты, гэтыя дзве рэчы будуць суправаджаць усё іхняе сямейнае жыццё.

Пазней ён зразумеў прычыну такіх жончыных паводзін: як аднойчы прагаварыўся яму адзін яго п'яны сябра, яго жонку, калі яна, яшчэ васьмікласніца, была ў лагеры адпачынку, згвалціў п'яны выхавацель, дык у яе, ашаломленай i душэўна растаптанай, з'явілася, нават укаранілася нянавісць да мужчын, а да п'яных найперш, а з гэтым прыйшла i завалодала непрыязь да блізкасці.

Ён глыбока пакрыўдзіўся, што яму не сказалі праўды, але змог пераадолець жончыныя недавер i скрытнасць, узяўся адагрэць, палюдзіць яе як чалавека i жанчыну, пяшчотай i ласкай памагчы не толькі звыкнуцца, але мець натуральнае жаданне да таго, без чаго не можа быць сапраўднага кахання i ладу паміж мужам i жонкай.

Канечне, рана-позна пазналіся, i, дзякуй Богу, жонка здолела зацяжараць, нарадзіла здаровага i харошага сына.

Зразумела, ён быў рады, нават шчаслівы, хоць ягоная прымаковая доля была нялёгкая. Часта пыхлівая цешча ды не зусім задаволеная жонка, якія ў свой час жадалі іншага, элітнага, зяця i мужа, тыцкалі ў зубы: твае пасада i заробак такія, што без нашага ўсяго ты не змог бы як след утрымліваць сям'ю, твае жонка i дзеці былі б «серые и нищие».

Пазней усё змянілася: ён змог выбіцца з раённага балота i паехаць у Мінск на вучобу ў партыйную школу, пасля застаўся ў сталіцы ў выдавецтве, неўзабаве па спецспісе атрымаў кватэру i перавёз туды жонку з сынам. У гэты час нечакана абласныя следчыя выйшлі на цесця, арыштавалі, неўзабаве суд даў яму восем гадоў, а незаконна набытую маёмасць канфіскаваў. Цешча мусіла з меншаю дачкою пазнаць «шэрасць», жыць толькі на сваю зарплату, як i ён, Сяргей, але, апусціўшыся з нябёс на зямлю, не падабрэла, нават яшчэ болей пыхцела на яго: быў бы яе зяць у радні з райкомаўцам, дык, можа, уплывовы сват памог бы выбавіць мужа з бяды.