Генрых Далідовіч - Жар кахання [Апавяданні пра жанчын]

...Калі падыходзіла да свайго дома, што амаль ужо зліўся ў цемені з садам, з паветрам i небам, убачыла ў акне лепшай палавіны сіняе святло ад тэлевізара. Падышоўшы бліжэй, да самых шыбін, зірнула i з самотаю, з нейкім пачуццём вялікай страты згледзела: муж, прылёгшы на правы бок, падкурчыўшыся, ужо спаў нераспрануты на канапе.

1974

— Дуся! — як толькі ён зайшоў i сеў на сваё любімае месца за тоўстай калонай, загукала прыбіральшчыца, якую тут усе называлі Пятроўнай. — Твой уздыхацель прыйшоў...

Зноў гэтая паджылая, невысокага росту, таўсматая кабеціна ў неахайным шэрым халаце змусіла апусціць вочы i, мабыць, пачырванець: яна, па-жаночаму прадчуваючы, што яму падабаецца афіцыянтка Дуся, не вельмі шануе яго пачуццё, ды ведаючы, што ў Дусі ўжо ёсць «хахаль», не вельмі высока цэніць той яе любоўны раман. Сказаць шчыра, ён, Павел, з самага першага знаёмства недалюбліваў Пятроўну, якая ў свой час, «калі была маладая i прыгожая», была ў абслузе ў засакрэчаным пансіянаце «і ўбачыла, чаго вы, дурні, ніколі не ўбачыце, i пажыла так, як вы ніколі не жылі i жыць не будзеце», пасля працавала ў рэстаране афіцыянткай, a калі распілася, пачала апускацца, трапіла сюды прыбіральшчыцай. Ад гэтага была злая, грубая i цынічная. Некалькі разоў, падвыпіўшы, яна спрабавала пагаварыць з ім; да слова, магла сесці, падперці падбародак далонню i таямніча запытаць: «Ты ведаеш, хто ён альбо той?» Называла прозвішчы мінскіх начальнікаў, ухмылялася, але не распускала язык. Толькі, здаецца, душылася ад злосці i гневу за тое, што шмат ведае, «такое магла б сказаць, што ў вас усіх вочы на лоб палезлі б», але «гаварыць не мае права».

Дуся была на кухні, брала там «тавар» — вось вярнулася з падносам піражкоў, пасля, не пазіраючы ні на Пятроўну, ні на яго, зноў пайшла на кухню i прынесла адтуль паднос са шклянкамі з сокам.

— Дуся, — ухмыльнулася Пятроўна, абапёршыся на швабру. — Уздыхацель памірае ад голаду!

— Ужо выпіла! — незадаволена адказала ёй тая, але, не бачачы каля буфета кліентаў, узяла блакноцік i накіравалася да яго.

Незвычайная была гэтая прывакзальная ўстанова — буфет, сталоўка i рэстаран заадно. Звычайна ўдзень тут харчаваліся праезджыя шафёры i пасажыры, дык заходзілі ў верхняй вопратцы, бралі падносы i самі выбіралі сабе харч, а вось ужо ўвечар заходзілі сюды па-іншаму — як у рэстаран, садзіліся за столікі i маглі заказаць не толькі закусь, але i пітво.

Ясна, было тут далека не шыкоўна i не вельмі ўтульна, не мелася розных далікатэсаў, заўсёды рэзка пахла кіслай капустаю, але вячэраць ён, Павел, заходзіў якраз сюды, як адчувала гэтая разбэшчаная Пятроўна, з-за буфетчыцы-афіцыянткі Дусі. Вось i цяпер касіў вочы, назіраў, якая яна i як ідзе: яшчэ маладая, крыху за дваццаць пяць гадоў, сярэдняга росту i круглаватая, у кароткай спаднічцы, паверсе якой беленькі фартушок, у ружовай блюзцы i ў белай касынцы з прыгожым узорыстым стаўбунком.

— Добры вечар, — ветліва павіталася i, апусціўшы вочы, разгарнула на чыстым аркушыку блакноцік. — Што жадаеце?

Ён не зусім разумеў, нават бянтэжыўся, што яна з ім такая ветлівая i ў той жа час стрыманая: з іншымі яна ўсміхаецца, жартуе, а то, бывае, можа на п'яных i хуліганістых накрычаць, а то, штурхаючы ў плечы, i рэзка выгнаць ix з будыніны. Значыць, яна мела свой характар, толькі з ім, як кажуць, афіцыйная.

— Калі ёсць, дайце, калі ласка, салату, добрае мяса з бульбай i чай, — з перарывістым дыханнем прамовіў ён, не могучы зірнуць на яе круглаваты тварык з трошкі кірпатым носам i з велікаватымі прыгожымі цёмнымі вачыма.

Запісаўшы ягоны заказ, Дуся адразу ж падалася на кухню, ведаючы, што ні гарэлкі, ні віна ён не просіць.

Не, ён не ксёндз, браў чарку, калі быў жанаты, напіваўся i часамі брыдка, калі развёўся (жонка, грызучы, што ён мала зарабляе ў школе, паперла яго ў заробкі на Поўнач, а сама на гэты час завяла сабе іншага ўсцешніка), i зусім ледзь не загібеў, калі апынуўся без работы, жылля i капейкі. Што ні кажы, трэба дзякаваць i дзякаваць за тое, што выцягся з багны, цяперашняму свайму сябру, капітану міліцыі, які не столькі абражаў, піхаў нагамі, мерыўся засадзіць, колькі здолеў адшукаць у яго розуме i душы, здавалася б, вельмі маленечкае, за што ён зачапіўся i выбраўся на святло i свежае паветра... Вось ужо два гады ён, Павел, працуе ў тутэйшай раённай газеце i не мае ніякіх нараканняў, нават больш — сёлета, увесну, ягоная былая жонка прасіла вярнуцца: каханец, які з год жыў з ёй, прыдбаў сына, «няўдзячна» пакінуў яе i пайшоў да сваёй сям'і. Можа, адолеў бы крыўду, гадаваў бы сваё i чужое дзіця, калі б жонка, бачачы яго зацятасць, зноў не папікнула: «Каб ты добра зарабляў, дык не паехаў бы ў свет, не было б яго, гэтага падманшчыка...» Адчуўшы, што сапраўднага сямейнага жыцця з ёй i цяпер не будзе, ён толькі адказаў: «Я i цяпер, як адчуваеш, не шмат зарабляю...»