Адам Мальдзіс - Астравеччына, край дарагі…

— Першы тост за здароўе маладых! — патрабавальна камандуе Марыя Васільеўна.

— Напоўніце келіхі шампанскім!

Цёплае шампанскае пеніцца, ляціць цераз край. Новыя бутэлькі адкрываюцца па-заліхвацку: каб стрэльнула ў столь.

— А цяпер першы сямейны вальс! Шырэй круг! Уступіўшы месца наступнай пары, маладыя і госці з клуба ідуць да помніка Леніну, ускладваюць кветкі.

Каля аўтобуса нейкі час чакаем сваццяў, якія не вытрымалі і забеглі на хвіліну ў магазін. «Жанчыны ёсць жанчыны!» — гаворым паблажліва. Але потым аказалася, што свацці думалі не пра сябе, а пра вяскоўцаў. Уздоўж дарогі ў Ліпнішках стаялі жанчыны і дзеці, і па старой завядзёнцы ім трэба праз акно кінуць цукерку; раней на траву ляцелі ляндрынкі, цяпер — «каракумы» і труфелі. Мужчынам што цукеркі. Збудавалі браму, перагарадзілі дарогу жэрдкай і патрабуюць выкуп. Нават стол загадзя паставілі. Пашаптаўшыся, сваты бяруць сумкі з графінамі і выскокваюць з аўтобуса. Перагаворы ідуць доўга, але паспяхова.

Ля парога маладых спатыкаюць з хлебам, соллю і кілішкамі чырвонага віна расчуленыя бацькі:

— Каб вам, дзеткі, жылося доўга, дружна і спорна! Любіце адзін аднаго, шануйце аж да смерці!

Уверх на шчасце ляцяць недапітыя кроплі з кілішкаў.

Нарэшце ўсе ў строгай субардынацыі зноў размясціліся за сталамі. Як і належыць, далейшым гасцям, сваякам маладога — лепшыя месцы. Тостаў тут асабліва гаварыць не прынята. Проста п’юць за здароўе маладых, за здароўе бацькоў, потым хорам патрабуюць пасаладзіць гарэлку. За сталом, дзе я сяджу, — больш пажылая радня: жанчыны — у павязаных пад бараду шаўковых хустачках, мужчыны — без гальштукаў, але ў дарагіх касцюмах, нейлонавых кашулях і лакіраваных туфлях. Мне цікава глянуць на гэта застолле іхнімі вачыма. Уключаю «магнітафон памяці»:

— Калісьці васэля не такое васолае было. Маладых нешта ды грызла. То пасаг, то зямля.

— А потым грызла цешча ці свякруха. Я да сваёй на дом пайшоў. Дзесяць гадоў, аж да калхозаў, мучыўся. Цесць усё не пазваляў аддзяліцца. Кажа: шнюры вузкія, як ты іх падзеліш. Зямля трымала, рукі ёй былі патрэбныя.

— А цяпер адразу аддзяляюцца, на свой хлеб ідуць. Вунь Салюня з Сцёпкам таксама ў сваю хатку пойдуць. Ягоная матка ім аддае прыбудоўку ў садзе.

— Цяпер то рэдка дзе бацькі з вялікімі дзецьмі жывуць.

— Паасобку яно, мае рыбачкі, нават лепей. Кожнаму свае соткі. Нерваў не трэба псаваць. У госці можна хадзіць.

— Я і кажу, васалей цяпер васэля, багацей. Што мы, кум, калі ў пачатку мая свежыя агуркі відзелі, спелыя памідоры? Хто там тыя катлеты ці салаты рабіў? Ці тарты заказваў!

— Але, усім сваім абыходзіліся.

— Толькі манаполькі дакупіш. Адну літровую бутэльку ці дзве.

— Ты можаш, сват, прачытаць, што на тых бутэльках напісана? Но? І я не. Не па-нашаму шапісана, па-загранічнаму. Людзям, відзіш, ужо свая казёнка нясмачная. Каньякі ім падавай, шампанскія.

— Але, людзі не так цяпер берагуць рубель.

— Ад горада вучацца. Хочуць усё па-гарадскому, Каб адзецца ў крымпліны. Вунь свацці зноў сукенкі памянялі, модзяцца.

— А мне, мае рыбачкі, болей у горадзе васэля падабаецца. Таксі кветкамі ўбяруць, ляльку пасадзяць, вечарам у рэстаране балююць.

— Тэж сказала! У горадзе не так цікава. Тут людзі ў парозе стаяць, мы на іх паглядзім, яны на пас паглядзяць. А ў горадзе… Была я неяк у маіх, малую вечарамі няньчыла, бо якраз маю ў камандзіроўку ў Маскву паслалі. Гляджу раз з кухні праз акно: падкачвае свадзьба. «У каго гэта?» — пытаюся ў зяця. «Не знаю, — кажа, — наверна ў тых, што над намі жывут». Я за хустачку і скарэй да дзвярэй, каб пайсці паглядзець. А зяць так сур’ёзна: «Не ідзіцо, мамаша, не пазорце міня, у нас эта ні прынята». Я і абсела. І чаму гэта ў горадзе людзі ў свае кватэры зашываюцца?

— Ну, суседзе, не слухай ты гэтых баб — загавораць! Для хлеба, пане, для хлеба гардло пшэмочыць тшэба!

— Поехала душа в рай…

— Дар по вена!

— Правільна, яшчэ па адной! Толькі перш дастань унь тыя грыбочкі.

— А я, мая ты рыбачка, скажу табе, чаму людзі ў горадзе па сваіх кутах зашываюцца. Ішла я неяк па горадзе, дак думала. Праз вёску ідзе чалавек, дак усе насы ў вокнах. Хто ідзе, куды і чаго — усё вядома. Як у ціятры якім. Таму што за дзень ну дваццаць чалавек пройдзе, ну трыццаць. І ўсе свае. «Добрыдзень» дасі. А ў горадзе тысячы іх бягуць, як мурашкі. Аж зморышся, гледзячы. Нэрвы за дзень, мая рыбачка, сапсуюць, то і бягуць подбегам дахаты. Уключаць целевізар, а і там людзі. Толькі над гэтымі ты ўжо нібы гаспадар, бо захацеў і выключыў іх. А на вуліцах ужо не выключыш. Вот і замыкаюцца, каб аддыхнуць, адным пабыць. У горадзе яно шкадней жыць, чым у вёсцы.