Генрых Далідовіч - Кліч роднага звона

— Куды везці? — само па сабе вырвалася ў яго ўзбуджана гарэзнае запытанне.

— А куды хочаш,— зусім спакойна прамовіла яна, вольна i перад ім, чужым ды яшчэ мужчынам, узяла верхнімі пальцамі абедзвюх рук каўнерык блузкі i захітала яе, каб туды, на яе белую грудзіну, нават, можа, i пад станік, трапіла свежае паветра.

Гэтыя дні было вельмі горача, мляўка, усё ў прыродзе ажно панікла i прагавіта чакала першай вялікай чэрвеньскай навальніцы — пасля авільгатнеласці, асвяжэлых лістоты i травы, шчодра напоенай зямлі i парнасці святло ды цяпло павінны былі аспакайнець, стаць лагодныя i працяглыя, i тады для вёсак пачнецца сенакосная часіна.

Зноў жа, не могучы стрымацца, Казімір перавёў вочы вышэй Гэльчынай блузкі — на яе высакаватую, з белай палоскаю пад вузкаватым падбародкам шью, на поўныя i свежыя поклічныя вусны, за якімі ледзь бачна абазначаліся светлаватыя вусікі, агледзеў яе роўны не малы як для жанчыны, але вабны нос, загарэлыя паўнаватыя, з ямачкамі шчокі i зазірнуў у вялікія цёмныя, але жывыя i лагодныя вочы, што былі пад колер яе валасоў.

— Першы раз бачыш мяНе? — Нібы здзівілася Гэлька.

— Не першы, але ты сёння нейкая не такая,— сумеўся ён.

— А якая?

— Амаладзелая i пахарашэлая.

— Дык я, па-твойму, ужо старая i непрывабная?

— Не. Але сёння, праўда, іншая.

— Вось што значыць скінуць гумоўцы i фуфайку, апрануцца, падчапурыцца так, як i ў горадзе! — пажартавала Гэлька.— Недарэмна ж кажуць: убяры пень як след — i ён харошы!

«Ты i ў гумоўцах ды ў фуфайцы харошая»,— хацелася сказаць яму, але не змог: не ўмеў падлашчвацца да жанчын вось такім чынам. Хоць каб падхваліў Гэльку, дык гэта была б праўда: яна ў свае трыццаць гадоў пышнела ад моцнага здароўя i непатрачанай жаноцкасці. Таму нібы апраўдаўся:

— Цябе, каб дазволіла, можна везці нават на край свету!

— I вязі! — зноў не збянтэжылася яна i ў знак згоды на такую нечуваную для вяскоўцаў рызыку махнула паўнаватай, аголенай вышэй локця, гожай рукою.

— Павязу! — падбадзёрыў сам сябе.

— Кажу ж, вязі!

Вось на табе! Думаў: ён, крыху старэйшы, пагарэзуе, возьме над ёю верх сваімі жартамі, ажно яны, гэтыя ягоныя жарты, няўдалыя, ад ix найперш няёмка яму. Ён нават не разумеў, чаму ў яго такі настрой, навошта ён так паводзіцца. Ды вось штосьці пад'юджвае ж, як таго пеўня, хадзіць калi не фанабэрыста, дык з нейкім выклікам ці форсам! Між іншым, не першы раз у яго вось такое з гэтай Гэлькаю, колькі разоў ён каяўся, лаяў сябе, што якраз такі, але заўсёды, сустрэўшыся з ёй, разведзенай зграбнай, памяркоўнай, па натуры добрай маладзіцаю, зноў i зноў чамусьці сваволіць, ведаючы загадзя, што схібіць i пазней будзе строга, а то i з нянавісцю дакараць толькі сябе.

— Каб ехаць на край свету, не хопіць бензіну,— нечакана вымавіў ён i тут жа зразумеў: нібы ратуецца ад аднаго, але на самай справе разгубліваецца i асаромліваецца ад іншага.

— Вязі тады ў Янкавіны,— ужо не задзірыста, a вельмі спакойна, нават быццам шкадуючы яго, прамовіла Гэлька i перавяла задуменны позірк на дарогу-брукаванку. А гэта значыць — перавяла вочы ад яго.

Іхнія Янкавіны — за павароткаю, дзе заканчваецца бярозавы i алехавы прылесак альбо паслялесак, гусціцца лазовае кустоўе, а за ім пачынаецца невялікі луг, раптоўна ўскідваецца свет, яснее i большае, а за лугам — рэчка, не, лепш сказаць, гэта некалі была рака з рэзкімі паваротамі, ямінамі i вірамі, а цяпер спрамленая i аброслая травой ды самасейнымі кусцікамі канаўка, зразумела, на рэчцы мост, па якім i цяпер могуць вывалакаць з Налібацкай пушчы ў белы свет машыны ацалелыя старыя дрэвы, а за ім, трывалым мастом, на ўзгорку,— першыя вясковыя хаты.

Казімір крануў свае «Жыгулі», паволі пакаціў з горкі, намагаючыся пераадолець свой хіб, сваю няёмкасць. Цяжка i разабрацца, чаму так бывае: з усімі дзяўчатамі, маладзіцамі ён разважлівы, упэўнены, ніхто з ix, каб i хацелі, не ашаломіць, нават не збянтэжыць яго, а вось з Гэлькай ён не патрапляе ні спакойна гаварыць-разважаць, ні жартаваць. Ён адчуваў — глыбока, у спратах сваёй душы,— чаму гэта якраз так, але пра тое адчуванне баяўся прызнацца нават самому сабе: тое было ягонай, схаванай, бадай, зусім затоенай тайнаю.

— Была ў Дзераўной?— толькі вось так паспрабаваў ён паразумецца з Гэлькай, каб разам з ёю перайсці на іншую размову.

— У Дзераўной,— адказала яна, здаецца, зусім абыякава.

— Нешта добрае купіла?

— Дробязь. Тое-сёе з бялізны, а таксама — сякеру, цвікі, касу, бабку.

Апошняе — напамін пра сякеру, цвікі, касу, бабку — проста ледзь не крычала болем пра тое, што яна, Гэлька, жанчына, мусіць займацца тым, што павінен мець за клопат мужчына, але ён, Казік, зноў жа не знайшоў нічога лепшага, як схавацца за жарт: