Мікола Цэлеш: Хмары над Бацькаўшчынай

Сьціга́ць. Прасьледваць, даганяць. Я, як праўнік, мушу вам сказаць, што вы зрабілі вялікае злачынства, і ён цяпер вас усюдысьцігае... Партыйны таварыш.

Талён. Талон. Паперка, якая дае права набыць пэўную рэч, атрымаць паслугу. Мабыць, прыйшоўся й вамталённа пашыўку паліто альбо гарнітура ў атэлье? Пёрка й іншыя.

Та́мака.Т ам. У мянетамакаё шчупак. Хмары над Бацькаўшчынай.

Тапча́н. Пакаёвая шырокая лаўка, звычайна са сьпінкай. Становіцца каленкамі натапчані мацае рукою за абразамі -- тут у яго квіткі, уся «канцылярыя». Дзікі вецер.

Таргсі́н(ад руск. торговля с іностранцамі). Назва крамаў, якія існавалі ў СССР у 30-я гг. і гандлявалі на золата і залатую валюту, пераважна з чужаземцамі. Але два срэбныя пярсьцёнкі і два такіх самых крыжыкі, за якія тое-сёе можна было набыць у «Таргсіне», падзялілі паміж сабой. У імя догмы.

Тва́нкі. Тваністы. Берагі гэтае рэчкі вельмітванкія-- на іх і сапраўды могуць «топнуць коні»... Летапісная Няміза.

Тлу́стасьць. Тлушч. І цяпер я помню яго намазаныя нейкайтлустасьцюбліскучыя чорныя валасы... Курылка.

Тоня. Вадаём, дзе ловяць рыбу закідным невадам. Я аблюбаваў ужо некалькі год таму назад такія віры і ведаў, дзе трэба сесьці, куды й на якойтонізакідаць. Ападкі.

Траха.Трохі. -- Горача сёньнятраха! -- прамовіла Марына, пазіраючы на нас зь вясёлай усьмешкай. Хмары над Бацькаўшчынай.

Троп. Тут: дарога. Думаю: у помраку ад «гары» нехта ня можа знайсьцітропу. Вярнуўся чалавек.

Трохполка. Трохпольле. Сыстэма паляводства з падзелам ворнай зямлі на тры палі, якія засяваліся спачатку азімымі, потым -- яравымі, а на трэці год пакідаліся пад папар. Вясковыя люмпэны -- прадукт палітыкі 1861 года, якіхтрохполкай цераспалосіца парабіла жабракамі. Хмары над Бацькаўшчынай.

Трыгу́біца. Рыбацкая снасьць. На плоце сушыліся:трыгубіца, лыкавыя лапці з анучамі й шэрыя нагавіцы, запэцканыя водарасьцямі. Хмары над Бацькаўшчынай.

Тры́зна. У старажытных славянаў заключная частка пахавальнага абраду з ваеннымі гульнямі, спаборніцтвамі, а таксама памінальнай вячэрай. У дахрысьціянскай эры на нашай Бацькаўшчыне спраўлялісятрызны. Галчыны дзеці.

Трымаць вуха востра. Быць асьцярожным, абачлівым. Падкапаюцца й пад сьцяну, атруцяць і сабаку -- туттрымай вуха востра! Дзікі вецер.

Ту́така. Т ут. Схадзіў-бы ты да Сукеніка, усё-ткі ён начальніктутака, у павеце. У імя догмы.

Ты́лак(польск.). Зад. Але сьмяецца той, хто сьмяецца апошнім. Мы ім больш, чым яны нам, давалі ў «тылэк». Апошнія цаглінкі.

Ты́ркаць. Тут: кляваць (пра рыбу). Знайшоў човен і, як звычайна, забраўся ў сітнікі, дзе рыба найбольштыркала. Дзе шукаць праўду.

Тыркаце́ць. Ехаць з грукатам. За Антосемтыркацелі: Сымон, Паўлюк, Гіляр, Рыгор -- усе дванаццаць -- «дванаццаць юдаў»... На межах.

Тэчка(польск.). Партфель, сумка. Паказаў на груд ардэноў і мэдаляў, выкладзеных зтэчкі. Вярнуўся чалавек.

У гэтым і ўвесь цьвік. Пра сутнасьць справы. Дык-жа вось угэтым і ўвесь цьвік: што Маскве да нас? Хмары над Бацькаўшчынай.

Удаводніць(польск.). Даказваць, пераконваць. Ён мерыўся перабегчы на другі бок з дачкой белагвардзейскага ахвіцэра -- гэта я дакладнаўдаводніў! Партыйны таварыш.

Уда́рнік. Работнік сацыялістычнай вытворчасьці, які перавыконваў нормы... Учора былі запрошаны толькі «перадавікі-ўдарнікі», а Базыль у іх ня лічыўся. Пёрка й іншыя.

Узяць сэрца ў кулак. Авалодаць сваімі пачуцьцямі, настроем. Вазьмі сваё сэрца ў кулакі скажы яму, каб яно маўчала. У імя догмы.

Унезаба́ве. Неўзабаве. Прыехаў на райкомаўскай машыне й Сукенік, аўнезабавей пракурор. У імя догмы.

Упакара́ньне. Тут: асуджэньне. Мы мусім ведаць ня толькі тое, што выклікае спачуваньне, але й тое, штоўпакараньне... «Янка сеяў -- людзі жалі».