Патрык Зюскiнд - Парфума

Цяпер, пад абаронаю розных пахаў, якiя ён у залежнасцi ад знешнiх абставiнаў мяняў, як адзенне, i якiя дазвалялi яму не выдзяляцца ў свеце людзей i ўтойваць сваю сутнасць, Грануй аддаўся свайму сапраўднаму захапленню -- самаму вытанчанаму паляванню на пахi. I як што перад iм была вялiая мэта, а наперадзе было яшчэ больш году часу, ён не толькi з лiхаманкавай рупнасцю, але i незвычайна планамерна i сiстэматычна пачаў мянцiць зброю, выпрацоўваць самыя вытанчаныя прыёмы, упарта даводзiць да дасканаласцi метады. Ён пачаў з таго, на чым спынiўся ў Бальдзiнi,-- з выдабывання водару з нежывых прадметаў: з каменя, металу, дрэва, солi, вады, паветра...

Тое, што тады ад ужывання грубага матаду дыстыляцыi закончылася поўнай няўдачай, цяпер удалося дзякуючы абсарбiяльнай сiле тлушчу. Яму спадабаўся халодны зацвiлы пах латуннай засаўкi да дзвярэй, i ён на некалькi дзён абмазаў яе валовым салам. I трэба ж -- пасля таго як ён сашкроб сала i праверыў вынiк, яно хоць i слаба, але ўсё-такi адназначна пахла менавiта латунем. I нават пасля адмывання алкаголем пах яшчэ заставаўся, бясконца слабы, далёкi, прыценены выпарэннем вiннага спiрту i даступны, мабыць, ва ўсiм свеце толькi тонкаму нюху Грануя, але ўсё-такi ён быў, i гэта азначала, што хоць бы ў прынцыпе ён быў яму да паслуг. Калi б у яго было дзесяць тысяч засавак, якiя ён мог бы тысячу дзён падрад абмазваць салам, ён змог бы атрымаць малюпасенькую кропельку еssence аbsolue, паху такой сiлы, што ў любога i кожнага ўзнiкла б iлюзiя, што ў яго проста пад носам -- латунны арыгiнал засаўкi.

Тое ж самае ўдалося яму з водарам порыстага вапняку, кавалак якога ён знайшоў на алiўкавай плантацыi перад хацiнкай. Ён яго мацараваў i атрымаў маленькi шарык каменнай памады, невымоўны пах якое захапляў яго неапiсальна. Ён скамбiнаваў яго з iншымi пахамi, здабытых з усiх магчымых прадметаў, падабраных вакол ягонага хлеўчука, i спакваля змайстраваў мiнiяцюрную мадэль алiўкавай плантацыi за францысканскiм кляштарам, якую, замкнуўшы ў малюсенькiм флакончыку, мог насiць пры сабе i, калi захочацца, ажыўляць з мёртвых. Вядома, вiртуозныя кунштукi, цудоўныя забаўкi, якiя ён рабiў з пахамi, цешылi яго аднаго i былi вядомыя толькi яму. Але сам ён быў у захапленнi ад гэтых бязглуздых штук, i ў ягоным жыццi нi раней, нi потым не было момантаў такога сапраўды нязноснага шчасця, якое ён перажываў, ствараючы ў азарце гульнi пахучыя ландшафты, нацюрморты i партрэты асобных прадметаў. А неўзабаве ён перайшоў на жывыя аб'екты.

Ён пачаў лавiць зiмовых мух, лiчынак, пацукоў, дробных кошак i тапiць iх у гарачым тлушчы. Начамi ён залазiў у хлявы да кароў, козаў i парасят, каб на некалькi гадзiн загарнуць iх у абмазаныя тлушчам палатнiны або абматаць прасаленымi бiнтамi. Альбо пракрадваўся ў авечую кашару, каб абстрыгчы ягня, пахучую поўсць якога ён мыў у вiнным спiрце. Спачатку вынiкi не вельмi натхнялi. Бо ў адрозненне ад такiх цярплiвых прадметаў, як латунная засаўка або камень, жывёлы не хацелi аддаваць свой пах. Свiннi церлiся бакамi аб карыты, здзiралi з сябе бiнты. Авечкi бляялi, калi ён уначы наблiжаўся да iх з нажом. Каровы ўпарта атрасалi з вымя тлустыя анучы. Некаторыя злоўленыя iм жукi, калi ён спрабаваў iх перапрацаваць, выкiдвалi гiдотна смярдзючыя сакрэцыi, а пацукi, мабыць ад страху, гадзiлi ў яго высокаадчувальныя памады. Жывёлы, якiх ён хацеў мацараваць, у адрозненне ад кветак, не хацелi аддаваць свой пах пакорлiва, з маўклiвым уздыхам, а зацята супрацiўлялiся смерцi, нiзвошта не давалi сябе ўтапiць, вырывалiся, драпалiся, кусалiся i змагалiся, i ад страху выдзялялi непрапарцыянальна вялiкiя колькасцi смяротнага поту, так што гарачы тлушч псаваўся ад перанасычанасцi кiслотамi. Гэта, вядома, перашкаджала разумнай працы. Аб'екты трэба было папярэдне супакоiць i так раптоўна, каб яны яшчэ не паспелi спалохацца або пачаць супрацiўляцца, забiваць. Давялося забiваць.

Спачатку ён паспрабаваў гэта на нейкiм шчаняцi. З буды каля бойнi ён павабiў яго ад мацi кавалкам мяса i прывеў у майстэрню, i, калi жывёла з радасным яўканнем заскакала, спрабуючы выхапiць мяса з левай рукi Грануя, ён паленам, якое трымаў у правай, коратка i рэзка ўдарыў яго па патылiцы. Смерць шчанюка настала так нечакана, што выраз шчасця яшчэ доўга захоўваўся ў яго вачах i лапах, калi Грануй у памяшканнi для араматызавання асцярожна клаў яго на рашотку памiж тлустымi пласцiнамi, дзе ён цяпер выпускаў свой чысты, не затуманены потам страху водар. Зразумела, трэба было ўвесь час быць напагатове! Трупы, як i сарваныя кветкi, хутка псавалiся. I таму Грануй сцярог сваю ахвяру прыкладна дванаццаць гадзiн, пакуль не заўважыў, што з цела сабакi пацяклi струменьчыкi хоць i прыемнага, але тут недарэчнага трупнага паху. Ён адразу прыпынiў анфлераж, прыняў труп i схаваў кавалачак араматызаванага тлушчу ў кацёл, дзе яго старанна прамыў. Ён дыстыляваў алкаголь, пакуль яго не засталося з напарстак, i гэтую рэшту вылiў у малюсенькую шкляную прабiрку. Парфума выразна пахла вiльготнай, свежай, блiскучай сабачай скурай; пах быў рэзкi, нават на дзiва рэзкi. I калi Грануй даў яго панюхаць старой суцы з бойнi, тая забрахала, i заскавытала, i не хацела адрываць ноздры ад шкляной прабiркi. Але Грануй шчыльна зачынiў яе, паклаў у кiшэню i яшчэ доўга насiў пры сабе як успамiн пра той дзень трыумфу, калi яму ўпершыню ўдалося адабраць духмяную душу ў жывое iстоты.