Ürəkdən sevinən Saday Camalın boynunu qucaqladı.
- Ay Cambul, elə Cambulsan ki, durmusan. Nə qədər təmiz ürəklisən, xətrinə dəysəm də incimədin.
- Təmiz adam təmiz sözdən inciməz. - Camal müdrik sözləri muncuq kimi ipə-sapa düzdü. - Yalanın ağası olmaqdansa, doğrunun qulu olmaq yaxşıdı.
- Sən Bakıya birinci dəfə gəlirsən?
- Yox, ikinci dəfədi, bir dəfə də qızımı ərə verəndə gəlmişəm.
- Səfərə çıxanda dağları kimə tapşırırsan? - Saday zarafat elədi.
- Dağların yiyəsinə kim yaxın düşə bilər - Camal ehtimal ki, Allahı nəzərdə tutub cavab verdi.
- Qoyun otarmırsan daha?
- Niyə otarmıram, otarıram. Əylisdə bir sürü nəvəm var. Onlar mənsiz də hər işi yoluna qoyurlar.
Saday ayağa durub kabinetdə gəzişməyə başladı.
- Hə, indi biz neyləyək?
- Nə barədə?
- Türmə barədə, nətəhər yoluna qoyaq bu işi?
Mopassan Mirələmov sanki bayaqdan söhbətin bu yerini gözləyirmiş kimi ayağa durdu.
- Burda çətin nə iş var ki? Sən rayon prokrorunun adına məktub yazırsan, qardaşınız da aparıb verir ona. Prokror sənin sözünü yerə salmaz. Oğlanı açıb buraxar, bununla da iş bitər. - Direktor xəlvətcə Saday Sadıqlıya göz vurdu və əvvəlcədən hazır elədiyi qələm-kağızı ona uzatdı. - Prokurorun nə həddi var ki, sənin kimi qüdrətli xalq artistinin sözünə qulaq asmasın? ( qeyri-rəsmi görüşlərdə direktor Saday Sadıqlıya həmişə "xalq artisti" deyirdi) Üstəlik ortada ölüm yox, itim yox. Hadisədir, baş verib, söz-sözə gəliblər, dalaşıblar. İndi də barışırlar, vəssalam. - Direktor yenə xəlvətcə Sadaya göz basdı və yalnız bundan sonra artist anladı ki, Mopoşun fikri mümkün qədər tez bir zamanda Camaldan yaxa qurtarmaqdır.
- Yox, heylə olmaz. Prokuror pulu qoyub mənim sözümü tutmaz. Artist qətiyyətlə kağızı geri itələməklə, direktoru başa salmaq istədi ki, onun fırıldaq oyununa şərik ola bilməz. Sonra o, Camalın dərd yağan sifətinə baxdı, bu dəfə də qəlbinin dərinliklərində zülmətə bürünən, gün işığı qəhətə çıxan, üzü gülməyən, ölü, kədərli Əylisi gördü. O Əylisi ki, dağlarını itirmişdi, məbədlərini itirmişdi, o sayaq möhtəşəmliyini itirmişdi. İnsansız bomboz küçələr. Həyətlərdə son payızın ölü sükutu. Nəfəsi dayanmış ağacların üstündə bircə yarpaq da qalmayıb, yiyəsiz dağların nə sürüsü var, nə çobanı. Yalnız ala qarğalar bomboz müsəlman qəbristanlığının üstündə dövrə vurur. Bütün düşüncələri çıxılmazlığa dirənən Saday uzun düşüncələrdən sonra dedi:
- Bəlkə Babaşı tapaq?
Camal sevindi və sanki bu sözə bənd imiş kimi dirilib özünə gəldi.
- Hə! - Həyəcanla dilləndi. - Onu tapaq! Mütləq kömək edər. Vəzifəsi, adı-sanı, hörməti... - Güclü adamdı Babaş. - O, stolun arxasından qalxdı. Məni apar onun yanına. Qalanı mənlikdi.
Saday Sadıqlı Babaşın vəzifə yüksəlişindən kifayət qədər xəbərdar idi. Az müddət komsomolun Mərkəzi Komitəsində işləyəndən sonra onu Bakının böyük rayonlarından birinə icraiyyə komitəsinin sədri qoymuşdular. Rayon partiya komitəsinin birinci katibi olmuşdu, xeyli müddət nazir kürsüsündə əyləşmişdi. Axır macallarda Mərkəzi Komitənin şöbə müdiri idi. Cəmi iki ay əvvəl "Xalqsevərlər Cəmiyyəti" yaranmışdı və Babaş Ziyadov indi orda sədr vəzifəsini tuturdu.
Saday illər boyu Babaşla görüşməkdən qaçmışdı, amma indi Camalın xətrinə hər şeyə hazır idi. Ancaq o, Babaşın rəhbərlik elədiyi təşkilatın harada yerləşdiyini bilmirdi. Buna baxmayaraq tərəddüd etmədən onu axtarmağa qərar verdi. Sadayın qəti qərarı direktoru təlaşa saldı, o, stoldan aralandı, onların qabağına yeriyib, kabinetdən çıxmalarına mane olmaq istədi.
- Hara?! - Mopoş qapının ağzını kəsdirib bağırdı. - Yerliniz Babaş Ziyadovun yanına getmək fikrindəsiniz? Hövsələnizi basın. Hələ bir qoyun zəng çalaq, soruşaq. Bəlkə heç yerində deyil.
Direktorun masasının üstündə görünüşünə görə bir-birinin eyni olan üç telefon aparatı vardı - daxili, şəhər və hökumət telefonu. O, telefonlardan ən mötəbərinin dəstəyini qaldırdı. Həmən dəqiqə sifəti ciddiləşdi. Aparatın əhəmiyyətini nəzərə çarpdırmaq üçün nümayişkaranə tərzdə üç dənə rəqəm yığdı. Babaş Ziyadovun səsini eşidəndə isə karıxdığını ört-basdır eləyə bilmədi.
- Salam, Babaş Bilaloviç! Mirələmovdu... Hə, teatrdan... Allah köməyiniz olsun... Yerdən göyə razıyam sizdən... Olacaq. Əla pyes gəlib. Özü?..Əlbəttə, bilir. Bəli, bəli, məlumat verilib. Pyeslə şəxsən tanış olub... Bəyənib. Çox xoşuna gəlib. Bəli mövzu olduqca aktualdı... Onun obrazı?..Var, var. Pyes on üç il ərzində onun burda törətdiyi biabrçılıqdan bəhs eləyir. Baş rolda kimdiii? Bəli, bəli odu. Sizin yerliniz, o, bizim fəxrimizdi. Əslinə qalanda müəllif bu rolu yazanda Saday müəllimi nəzərdə tutub, o, özü də deyib ki, bu rolda Saday Sadıqlını görmək istəyir. Bəli, bəli, özü!
Saday Sadıqlı bilirdi ki, hakimiyyət başına gələn təzə Birinci bütün diqqəti keçmiş Rəhbərin ifşasına yönəldib və indi o, tamam gözdən salınıb. İndi direktor qəfil yerindən sıçrayıb artistə dil tökəndə o, anlayırdı ki, Babaş Ziyadov şübhəsiz, teatra nəsə vəd eləyir. Sadayın bu saat direktorun kabinetində olmağı Babaşa da gün kimi aydın idi. Direktor isə hələlik bu barədə susur, Ziyadovun artistlə danışmaq təklifini bir məmur təmkini ilə ləngidirdi. Nəhayət, bayaqdan davam edən gözlənti sona yetdi.
- Bəli, o buradadı, mənim yanımda, sizə minnətdarlıq eləmək istəyir. - Mopoş az qala sevincindən oynaya-oynaya dəstəyi Sadaya uzatdı.
Artist Babaşla salamlaşıb birbaşa mətləbə keçdi.
- Camal gəlib, - quru danışdı, - sənə işi düşüb.
- Yəni elə çətin işdi? - Babaş zarafat eləmək istədi.
- Sənin əlində heç nədi.
- Tanınmış artistsən, sənin üçün də çətin olmaz. İnanmıram ki, camaat səni bizdən az istəyir.
- Əgər gücüm çatsaydı sənə zəng eləməzdim.- Saday xoş danışmağa çalışdı. Yaxşı, onu qəbul eləməyə imkanın var, ya yox?
Görünür, Babaş Ziyadov artistlə zarafat eləməyin səmərəsiz olduğunu anlayıb ciddiləşdi:
- Noolar, qoy gəlsin, qəbul eləyərəm - deyib bir müddət susdu, incikliyini birtəhər boğub əlavə elədi: - Mən də elə bilirəm təbrik üçün zəng çalmısan...
Bu sözdən sonra Babaş o başda telefonu qapadı, bu başda telefonun dəstəyi əlində qalan artist gözlərini Mopassan Mirələmova dikdi:
- Eşitdin? Deyir, məni təbrik eləməmisən. Nəyə görə onu təbrik eləməliyəm?
- Bilmirəm. - Direktor gözünü telefon aparatından ayırmadan mızıldandı.
- Dünənki "Kommunist" qəzetində yekə bir məqaləsi çıxıb. Yəqin onu deyir.
- O da yazıçı olub? - Artist deyinə-deyinə kabinetdən çıxmaq üçün qapıya yönəldi.
- Hara? - Mopassan cod səslə soruşdu.
- Bunu aparın, özü yolu çətin yolu tapa.
- Otur. Sürücüm aparar.
Camalı kabinetdən qovub çıxarmadan özünü güclə saxlayan Mirələmov Sadayın əlini qamarlayıb özünə sarı dartdı və onu kresloya oturtdu. - Qulaq as, sənə nə olub? - açıq-aşkar artistin halına acıyan Mopassan kədərlə dedi.
- Bilmirəm nə olub?
- Nə olacaq bir aydır ki, səni evdən çıxara bilmirəm.
- Şişirtmə, ay yoxdu - Saday Sadıqlı etiraz elədi.
Читать дальше
