Андрэй Федарэнка - Шчарбаты талер

— Ну, піянеры, што маўчым? — дапытваўся дзед Макар.

Ён і раней зваў іх «піянерамі», але не такім голасам, як цяпер, а жартуючы, лагодна. А такім сур'ёзным хлопцы дзеда яшчэ ніколі не бачылі. Не разумеючы, што яны павінны казаць і ў чым іхняя віна, Міхал усё ж вырашыў трымацца таго тону, што быў паміж імі раней.

— Мы не піянеры, дзед Макар,— сказаў ён весела, адкрыта гледзячы дзеду ў вочы.— Піянераў цяпер няма.

— Яно і відаць,— прабурчэў дзед.

— Мы не піянеры, мы бой­скаўты! — падтрымаў Міхала Чэсь. Праўда, ён і сам толкам не ведаў, што гэта за «бой­скаўты», выпадкова пачуў ад старэйшых хлопцаў: нібыта ёсць такая дзіцячая міжнародная арганізацыя накшталт колішняй піянерскай.

— Яно і відаць,— ізноў паўтарыў дзед, шчыкаючы сваю бараду і вусы,— няма піянерыі — вось і разбалталіся без прыгляду. Піянеры былі, так не рабілі, як вы робіце. Няхораша гэта.

— Ды што мы рабілі?!

— Вы самі ведаеце. Вы таму і прыйшлі.

— Не ведаем мы нічога!

— Вы ўчора мой «тэлевізар» выцягнулі, каля абрыва. Хацелі рыбы? — ну і забралі б рыбу, я рыбу нікому не шкадую, а «тэлевізар» трэба было назад паставіць. Новенькі «тэлевізар»,— дакорліва сказаў дзед.

Вось яно што! Ды як ён мог падумаць?! У пасёлку такога і выпадку не было, каб хтосьці паклаў вока на чужыя рыбацкія прылады!

— Не бралі мы,— панура сказаў Чэсь.

— А дзе ж ён дзеўся? Каму ён трэба з дарослых, у дарослых сваё ёсць. Акрамя вас — ніхто.

— Мы ні ўчора, ні пазаўчора нават не былі каля абрыва!

— Маніце, як не сорамна? Вы там кожны дзень круціцеся, я ж ведаю, бачыў. Прынясіце самі,— папярэдзіў дзед,— бо будзе горш. Бацькам пакуль вашым гаварыць не буду, не прынясеце — скажу.

— Можа, вы прывязалі слаба? — ветліва ўмяшаўся Зміцер, не падумаўшы, як крыўдзіць гэтай заўвагаю старога рыбака.

Дзед Макар чмыхнуў носам і не палічыў патрэбным нават адказваць на гэта.

— Што такое, Макаравіч? — крыкнуў геолаг, які загараў на перакуленай лодцы. Падняўся, памахаў рукамі — рабіў зарадку, лена падышоў да іх, наставіў на хлопцаў свае цёмныя акуляры.

— Ды вось, «тэлевізар» сцягнулі, падшыванцы,— паскардзіўся дзед Макар.— Яшчэ і не прызнаюцца.

— У чым прызнавацца, калі мы нават не бачылі вашага «тэлевізара»? — сказаў Міхал.

— Што?! — геолаг адразу напяўся, пачаў мацаць зашчапку веснічак.— Тэлевізар?! Вось гэтая шпана? А ў міліцыю?

Хлопцы ўжо гатовы былі даць драпака. Але дзед схапіў геолага за руку:

— Не, не, якая міліцыя!.. Свае людзі... Вы ж не думайце: не той тэлевізар, што кіно паказвае! «Тэлевізар» па­нашаму — такая сетачка... Сетачка, метра паўтара.

— А, сетка,— геолаг адразу астыў.

— Так! Знізу грузік — які­небудзь металічны прэнт, а зверху — паплавок, палка арэшнікавая... І гэтая сетачка стаіць у вадзе старчма, вертыкальна, рыба заблытваецца, таму і «тэлевізарам» завём...

Раздзел 15. КУРТ

Уладкаваліся, называецца, на працу... Хлопцы, павесіўшы насы, моўчкі завярнуліся, пабрылі па вуліцы.

Але тут грукнулі дзверы дзедавай хаты, адтуль выскачыў Вова­Курт, кінуўся да веснічак.

— Хлопцы, пачакайце!

Яны спыніліся. Курт, крыху касалапячы, падбег да іх. На хаду ён дажоўваў штосьці. Маленькі, чарнявенькі, але такі ж, як і дзед, хуткі, рухавы. Глыбокія хітрыя вочкі бегаюць і ўвесь час міргаюць. Адным словам, «куртаты», «курт»... Мянушку гэтую, сам пра тое не здагадваючыся, прыдумаў унуку ягоны дзед Макар. Неяк ля рэчкі прасіў хлопцаў: «Прынялі б вы майго Вовіка да сябе ў кампанію! А то куртаты ён нейкі, адзін і адзін, ніхто яго не хоча». Так і пайшло — Курт. У кампанію яго не прынялі. Можа, дзед ім за тое і помсціць, выдумляе нейкія «тэлевізары»?..

— Прывітанне! З табою, Змітрок, бачыліся ўжо.

Міхал і Чэсь неахвотна парукаліся з ім.

— Твайму дзеду што, рабіць няма чаго? — сказаў Чэсь.— Каму трэба яго «тэлевізар»?

Курт заміргаў вачыма, азірнуўся чамусьці на веснічкі. Геолаг стаяў як і стаяў, дыміў цыгарэтаю. А дзед Макар вярнуўся зноў да машыны.

— Хлопцы, пры чым тут я? — Курт прыклаў да грудзей рукі.— Я сам толькі што прыехаў, вось Зміцер можа пацвердзіць.

Але выгляд у яго быў такі, нібыта Курт ведае не толькі пра злашчасны «тэлевізар», а і яшчэ пра сёе­тое.

— Ці не тваіх рук гэта работа? — падазрона ўзіраючыся ў яго, спытаў Чэсь.

— Якая работа?

— Наплесці дзеду, што мы маглі паквапіцца на яго «тэлевізар».

— Трэба мне дужа,— пакрыўдзіўся Курт.— Кажу ж, прыехаў толькі.

— Ну, глядзі!

— Гуляй, Вова.

Яны зноў павярнуліся, каб сыходзіць.