Андрэй Федарэнка - Смута

Яна гладзіць і моцна цісне мяне за шыю, гарачымі і мокрымі вуснамі прыкладаецца то да носа, то да падбародка, да маіх вуснаў... I ўсё часцей, часцей і мацней...

— Мальчик мой, ты что?! Не пугай меня!

Са мною здарыўся (тут я смела выкарыстоўваю стары расейскі штамп, бо беларускія словы, якія абазначаюць гэты стан, мне не падабаюцца) — са мною здарыўся «короткий обморок». Секунд праз дваццаць я ачомаўся і ўпершыню ясна і да страшнага востра зразумеў, як мне нялёгка будзе жыць.

— Хорошенький мой... Тебя что, ни разу не целовали? Я боюсь притрагиваться к тебе... — а між тым яшчэ мацней сціскала маю шыю, гладзіла па назе...

Я вырваўся, знайшоў дзверы, выскачыў на дворык і адносна лёгка, па разоры, выйшаў з агародаў на вуліцу. Мне хацелася плакаць, не плакаць, а раўці на ўвесь голас.

Чаго? Тады я не ведаў. Я ўвогуле вельмі мала ведаў тады, бо думаў, што ўвесь свет — гэта толькі Я. Я не ведаў, у прыватнасці, літаратуры вялікіх расейцаў, не ведаў, што «люди спасаются только слабостью своих способностей, — слабостью воображения, внимания, мысли, иначе нельзя было бы жить». Тое, што нельга не нельга, а жыць мне будзе цяжка, я ўжо здагадваўся, але не больш. Магчыма, мяне суцешыла б першая частка, дадала б гонару, што хоць «способности» мае не слабыя... Хто яго ведае, як бы яно там было.

***

«Можа, для пачатку і гэтага нямала?» — паныла цешу сябе я і цвёрда ведаю — не толькі нямала, а гэта ЎСЁ, нічога, нідзе і ніколі з гэтай дзяўчынкаю ў мяне больш не будзе.

На нашай лаўцы сядзіць Васіль і плюецца семкамі. Разламаны сланечнік — як кола з воза.

— Васіль, што толькі што було... Толькі ні кажы нікому. Анжэла як стала мяне цалаваць!..

— Так? Цьфу, такіе семкі вялікіе, я аб'еўся – жую цераз сілу... А мяне яна ўчора цалавала. Сучка. Ты нешта ж мало зь ёю і буў, а я — трохі ні да ранку. Яна заснула, а я ўцёк. Затое і рабіў зь ёю, што хацеў. Чуў, як яна сёні — трус, трус...

— Нашто ты яе чапаў... — У мяне не словы, а нейкі стогн.

— Яна сама, штоб я так жыў буў! Ну, што ты, ё-маё... Мало іх шчэ ў нас будзе!..

***

Вось усё апавяданне. Хоць не, ледзь не забыўся: гадоў праз дзесяць, калі я ўжо вучыўся ў інстытуце, за адзін дзень я цалкам убачыў тое, што мне ў трынаццаць гадоў яўлялася дзіўнымі, імгненнымі малюнкамі. Я нават выпадкова, пераслухваючы ў інстытуцкай фанатэцы пласцінкі, напароўся на мелодыю, якую чуў некалі, вяртаючыся з лесу, — яна называлася Л.-В. Бетховен, рэ мажор, саната № 17 А1еgretto. Я доўга слухаў, успамінаў, а калі стаміўся і захацеў дужа курыць, выйшаў на цёплы дзень, спусціўся па прыступках, пазнаючы іх (дзядзька Сцяпан, помню, тады касіў, а мне ўбачыліся гэтыя дзверы і прыступкі). На сцяне вісела шыльда, і я ўжо ведаў, што пад ёю будзе ў тынку трэшчына формаю лацінскага S, ведаў, хоць ні разу не падыходзіў да гэтай шыльды бліжэй за тры метры.

У гэты ж дзень раптоўна і на дзіва лёгка вырашылася для мяне адна далікатная справа, якая даўно мне карцела. Я заўсёды панічна баяўся расстанняў, моцна адчуваў, што «все мы, в известный срок живущие на земле вместе, должны были бы питать друг к другу величайшую нежность, чувство до слёз умнляющей близости и просто кричать должны были бы от боли и страха, когда судьба разлучает нас, всякий раз имея полную возможность превратить всякую нашу разлуку, даже десятиминутную, в вечную». I аднак жа ні ў той дзень, ні пазней я не паехаў на спатканне да аднае знаёмай, якую, на манер іншых, зваў «сваёй дзяўчынаю». «Адкуль я ведаю, мая яна ці яшчэ чыя, калі самае большае бачымся па дзве-тры гадзіны на дзень?» — і гэтую прымітыўную думку я не мог выгнаць з галавы ўжо нічым, ніякімі светлымі ўспамінамі. Праз тыдзень я атрымаў ліст (мне ўжо гэтыя лісты!), у якім пісалася, што «я паўгода сустракаюся з адным чалавекам, акрамя цябе, і так прывыкла да яго, што жыць не магу без яго» і інш. Я да канца не чытаў, можа, там далей і было што цікавейшае, чаго я не ведаў і пра што не здагадваўся.

***

...Ну, а пакуль што — стаю на чужым балконе, палю. Думаю, як выбрацца адсюль ды напісаць апавяданне. Душна, з пакоя ўсё нясецца п'янаваты “базар”:

— ...Лёс наш увесь пры нас, ад самага нараджэння... Трэба добра ўспомніць, напружыць памяць, і ўбачыце, што многае з таго, што з намі цяпер, ужо яўлялася...

Бяда ўсіх раўняе. Толькі пасля Чарнобыля Бляха пазнаў, што і ён чалавек. Хто б мог падумаць — дзед, лепшы колісь гаспадар на вёсцы, сам прыкульгікае да яго і будзе прасіць памагчы заўтра зарэзаць кабана. I як прасіць! «Ужо ж мне, Віця, капцы — сам бачыш... Гэта вам, маладым, як кажуць...» Успомніў, што і Віцем завуць. Віна пляшку прынёс. Мог бы яму Бляха сёе-тое прыпомініць — як некалі яго, яшчэ малога, дзед не пусціў у хату калядаваць, хоць другіх пускаў і даваў больш чым хто — па рублю. А на яго сказаў: «Яшчэ й гэты поўзае!» Мог бы напомніць, як дзе дава баба выдумала на яго неяк, што ён пакраў у яе нейкія вёдры, ці што, а Бляхі ў той дзень нават дома не было — ездзіў у Нароўлю да зубнога... Мог бы, але нічога, вядома, не напомніў, паляпаў дзеда па плячы і сказаў: «Прыйду, дзе я, бляха, дзенуся...»