Францішак Хлус - Здані і пачвары Беларусі

Вядома, начальнік пастарунка не паверыў расказанай гісторыі, але, тым ня менш, забойствы спыніліся.

Гэтае здарэньне яшчэ раз пераконвае ў тым, што нельга псаваць помнікі гісторыі й культуры, пакідаючы на іх надпісы, нават кранальна зробленыя губной памадай - хай сабе і з намерам падзяліцца радасьцю...

З пэўным дапушчэньнем гэтую істоту таксама можна лічыць воднай - калі дапусьціць, што фэкаліі збольшага вада. Пан Гувняж дагэтуль зафіксаваны ў адзінкавым асобніку, але зьяўляецца ў розных мейсцах, бо ўсе сыстэмы каналізацыі Прыбалтыкі, Беларусі ды Ўкраіны злучаюцца ў адзіны балтыйска-чарнаморскі калектар.

Вельмі павучальная гісторыя здарылася ў Друзгеніках (памылковая летувіская назва - Друскенінкай) у прыбіральні-ратондзе непадалёк былога лецішча маршалка Язэпа Пілсудзкага. Гэтая прыбіральня яшчэ з часоў II Рэчыпаспалітай карысталася нядобрай славай, бо там зьбіраліся выключна прадстаўнікі сэксуальных і нацыянальных меншасьцяў. Цяпер і раней прыстойнаму чалавеку гідка заходзіць туды, дзе ў смуродных кабінках зьдзяйсьняліся гомасэксуальныя акты, а ў гэты час нецярпліўцы, спраўляючы вялікую патрэбу ў пісуары, лаяць пэдэрастаў па-польску й па-расейску, бо прыбіральня знаходзіцца непадалёк ад польска-расейскага рынку. Але тыя, хто ўсё ж такі траплялі ў кабінкі, часам падвяргаліся дзікаму і, здавалася, бессэнсоўнаму зьдзеку: ніхто з пацярпелых ня мог рацыянальна вытлумачыць, як і чаму анальная адтульна аказвалася залепленай сургучнай пячаткай з надпісам: «PAN GÓWNIARZ». Нарэшце, адзін камэрсант з Прусаў здолеў злавіць зламысьніка за руку, але, намацаўшы нешта сьлізкае й валасатае, азірнуўся: доўгая, як шлянг рука карычневага колеру цягнулася проста з адтуліны ўнітаза. Адзінае, што здолеў зрабіць пераляканы гандляр - выхапіць з пальцаў пячатку.

Пасьля гэтага здарэньня прыбіральню на ўсялякі выпадак зачынілі на капітальны рамонт, усталяваўшы аўтаматычную сыстэму вадаспуска - здань зьнікла і зьдзекі скончыліся. Так сталыя наведвальнікі прыбіральні эмпірычным шляхам даведаліся, што Пан Гувняж карае толькі тых, хто не змывае за сабой...

Сярод хатніх істотаў Хут вызначаецца найбольшымі памерамі, экзатычным выглядам і здольнасьцю перакідацца ў некаторыя гаспадарчыя прылады. Відавочцы сьцьвярджаюць, што Хут сягае ў вышыню да трох мэтраў, размах крылаў у дарослае істоты - да чатырох мэтраў. Крылы, як у кажана, скураныя, пальцы рук і ног з кіпцямі. Вядзецца пераважна на гарышчах прыватнаўласьніцкіх дамоў. У адрозьненьні ад іншых, пераважна шкодных хатніх істотаў, Хут надзіва карысны. Асноўны занятак - шуканьне скарбаў, якія пры належным доглядзе й ўтрыманьні, ён аддае гаспадарам. Галоўная ўмова - штовечар Хуту трэба пакідаць на гарышчы гарачую яечню са шкваркамі й шклянку гарэлкі. Але калі прапусьціць хоць адзін дзень, Хут жорстка адпомсьціць і пяройдзе да іншага гаспадара.

Вось якая гісторыя здарылася на Рабкораўскім завулку ў горадзе Менску. У 1942 годзе ў доме, які раней належаў вядомаму музыку, канцэртмайстру філярманічнага аркестра Моўшы Эльперу, пасяліўся Грыцко Грынэнка - яфрэйтар украінскага карніцкага батальёна, папярэдне застрэліўшы гаспадара. Аднойчы пасьля начных расстрэлаў новы гаспадар, выпіўшы шклянку гарэлкі, не знайшоў закускі й падняўся на гарышча, куды раней схаваў куфэрак з салам. На гарышчы Грыцко ўбачыў вялізнага кажана, які, зачапіўшыся нагамі за бэльку, дасмоктваў сьвіную скуру. Кажан выцягнуў сваю пысу да Грыцко й, заўважыўшы, што ад таго нясе гарэлкаю, папрасіў наліць, за што паабяцаў прынесьці гаспадару скарб. З таго часу і павялося - Грынэнка штовечар насіў Хуту на гарышча яечню са шкваркамі й пляшку самагону, а той разьлічваўся зь ім залатымі манэтамі, якія па адной цягаў з нумізматычнае калекцыі гаўлятэра Кубэ.

За тры дні да ўваходу ў Менск злучэньняў Чырвонае Арміі ўкраінскі калябарант, напаіўшы Хута, папрасіў яго замест чарговай манэты прынесьці даведку, што ён, Грыцко Грынэнка ніякі ня ўкраінец, а Герш Грынштэйн, і што ён - камісар жыдоўскага партызанскага атрада імя Лазара Маісеевіча Кагановіча. Хут выканаў ягоную просьбу. Так былы карнік стаў героем-падпольшчыкам. Сяброўства паміж Хутом і экс-украінцам працягвалася даволі доўга, але пазбавіўшыся нацыянальнасьці, апошні ня здолеў пазбавіцца адной з нацыянальных рысаў характару, якая пад старасьць толькі ўзмацнілася. У 1959 годзе гаспадар запатрабаваў за кожную яечню прыносіць не па адной, а па дзьве манэты, а то гразіўся зьняць пачвару з харчаваньня. І аднаго дня, калі Хут прынёс зь Дзяржаўнага музэя замест залатой манэты Жалезны Крыж, Грынэнка зьеў прынесеную Хуту яечню сам.