Васіль Ткачоў - Так і жывём, брат

– Я сказаў: не прайдзеш! – сяржант Філанчук схаваў назад у кабуру пісталет, і на ўсялякі выпадак падсунуў яго траха бліжэй да жывата, а потым адвярнуўся ад Атрохава, прыбіў прыдарожны пыл, і ўжо калі павярнуўся да Атрохава, зашпільваў прарэху на штанах. – Мне за вас адказваць не хочацца. Я салдат: сказалі не пускаць у лес, я і не пускаю. Скажуць пускаць, я і пушчу. Я, можа, даражу. Яны на дарозе не валяюцца. А ты, дзед, хочаш сказаць, што мяне ведаеш?

– Я ж Атрохаў... Яўген Паўлавіч.

– Нешта чуў. Было.

"Можа, нагадаць яму пра зубны кабінет?!" Але гэтую думку Атрохаў адагнаў ад сябе, справядліва падумаўшы, што лепш не напамінаць чалавеку, калі ён у пагонах, аб такіх ягоных, а то яшчэ, чаго добрага, не так зразумее. Адметнае ж, нешта значнае пра Міколку нічога не прыгадвалася, як ні стараўся. Тады ён сказаў коратка і зразумела:

– Дырэктар школы з Асінаўкі.

Сяржант Філанчук не адразу прызнаўся, што помніць, што ведае... Чамусьці ён саромеўся гэтага, нават стараўся не сустракацца з Атрохавым позіркам, і ўсё паглядаў і паглядаў на той слуп з шыльдай, дзе было напісана, што грыбы і ягады збіраць забаронена. Прапанаваў нават закурыць, але Атрохаў падзякаваў і не ўзяў з пачка, працягнутага ў ягоны бок, цыгарэту. Філанчук закурыў сам. Пыхкаў дымам, керхаў, бы стары дзед, а сказаў надзіва спакойна і ветла:

– Паколькі вы мой былы дырэктар... цяпер я ўспомніў, хоць, маць часная, і пастарэлі вы, скажу праўду!.. То тым больш прапусціць вас у лес не магу. Здароўе, дарагі мой, на першым плане, і хто, як не я, ваш былы вучань, павінен дбаць пра гэта, вот скажыце мне? Ніхто не ходзіць у лес і вам не раю.

– А каму ў нас хадзіць? – паглядзеў на Філанчука Атрохаў. – Адзін я і застаўся, хто на нагах больш-менш. Ёсць, праўда, чалавекі два мужчыны маладзейшыя за мяне але яны ніколі ў той лес па грыбы не хадзілі і да радыяцыі.

– І жывуць жа! – ухапіўся за пачутае ад Атрохава Філанчук.

Былы дырэктар адказаў не адразу:

– Жыць можна па-рознаму. Але ж, схадзіўшы ў лес, не памру і я. Колькі прайшло пасля аварыі гадоў? Правільна: багата. А што ядом? Што? Нам чыстыя прадукты прывозяць? Хто? Калі? Пакажыце мне таго чалавека, я расцалую яго. Пакажыце. Усё з агарода, з пашы нашай жа, што побач з лесам. І грыбы я кожны год збіраю. А калі збіраю, то і ем. Ды і чаму ж вы цяпер сталі тут? Дзе раней былі? Хто гэты пост прыдумаў? Так што, Міколка, дазволь мне...

Філанчук, убачыўшы, што былы дырэктар памкнуўся было ісці ў лес, зароў не зусім чалавечым голасам, на шыі ажно выперліся жаўлакі, а вочы набрынялі чырванню, роўна як і шчокі:

– Стой!

Атрохаў, хоць і быў атэістам, усё ж на ўсялякі выпадак перахрысціўся:

– Даруй, госпадзі!.. Што гэта з чалавекам?

Нечакана паказаў рукой на лес:

– Там нехта крычыць, Філанчук! Чуеце! Дзяўчына! Кліча на падмогу!..

Філанчук жа нават не глянуў у той бок, адкуль данесліся абрыўкі мальбы аб дапамозе, а сказаў, нібы ён служыў не ў міліцыі, а дзе-небудзь у далёкім ад яе ведамстве:

– З майго боку ў лес ніхто не заходзіў. Я пільна стаю. Пра другіх не ведаю. А калі хто, можа, і прадраўся, што я не ўмеціў, то няхай цяпер пакрычыць.

– Дык радыяцыя не кусаецца, не драпаецца, таварыш Філанчук? – тузануў сяржант за рукаў Атрохаў. – Што вы скажаце? Вы ад мяне не адварочвайцеся, не адварочвайцеся!..

Філанчук рашуча павярнуўся, дыхнуў гарачынёй у твар былому дырэктару:

– А ў нас – і кусаецца, і драпаецца! Так што шуруй адсюль, дзед, пакуль не позна! Я табе зразумела гавару?! А пра школу мы потым пагаворым. Бяры свой кошык і знікай, а то позна будзе.

Як не кожнага дня на пост прыходзіла бабка Сцепаніда. Амаль бяззубая, маленькая, заўсёды мурзатая, яна віталася з першым патрапіўшым на яе вочы міліцыянерам, ставіла на ганак вядзерца, папраўляла хустку на ўскудлачанай галаве. Міліцыянер паглядаў на вядзерца, паціраў далонямі, усмешліва пераводзіў позірк на старую:

– Пароль?

Сцепаніда ўсіхалася - падобна на тое было, што гульня з паролем ёй падабалася, – і прыгадвала, які ж ён, той пароль. Ага, так-так-так: можна называць.

– Дзесяць яек, – прыгадвала Сцепаніда. – Больш не было. Адно сама выпіла. Па дарозе. Дужа піць захацелася. А было адзінаццаць. Таму не так скора назвала пароль. Пакуль палічыла.

– Усё роўна малайчына, цётка, – міліцыянер браў вядзерца, знікаў з ім у вагончыку, неўзабаве вяртаў яго, а як толькі Сцепаніда папытала, калі ж яны разлічацца за яйкі, што прыносіла раней, міліцыянер супакоіў: – За гэта, бабка, не хвалюйся. Прынось яшчэ. Адразу і разлічымся.