Васіль Ткачоў - Так і жывём, брат

Давялося звярнуць да будкі.

– Ну і куды, дзед, топаеш? – сустрэў яго, набычыўшыся, сяржант Філанчук.

– У грыбы.

– Куды, куды? – нахіліў галаву наперад сяржант Філанчук.

– А вы што, кепска чуеце? – глянуў на каржакаватага сяржанта Атрохаў і раптам насцярожыўся: – Філанчук? Вы, прабачце, Філанчук?

Насцярожыўся і міліцыянер:

– Дапусцім. Але гэта да справы не адносіцца. Паварочвай, дзед, назад. Чуў?

Не, якраз гэтага ён і не чуў. Перад вачыма, як вось і цяпер, стаяў гэты самы Філанчук у яго кабінеце, шморгаў носам і раз-пораз выціраў нос рукавом кашулі. На дырэктара не падымаў галавы.

– Скажы мне, Міколка, навошта ты залез у стаматалагічны кабінет і забраў там усе цацкі? – спытаўся тады ў яго Атрохаў. – Сабраўся, відаць, зубным доктарам стаць?

– Не-е...

– Дык а з якой мэтай ты пайшоў у гарпасёлак за дзесяць кіламетраў, разбіў шкло, залез у кабінет, выграб усе інструменты, якімі доктарка лечыць людзям зубы?

– Не ведаю... Палез...

Больш размаўляць з ім не было патрэбы. Паабяцаў, праўда, Атрохаў, калі такое паўторыцца, асабіста надраць яму вушы, ды і выпусціў з кабінета. Ці не ў пятым класе тады вучыўся гэты самы Міколка Філанчук? Бацькі яго потым набылі ў гарпасёлку дамок, пераехалі, а дзеці жартавалі: гэта каб Кольку было бліжэй да зубнога кабінета.

І вось гэты самы Філанчук не пускае яго, былога дырэктара, у лес. Атрохаў кашлянуў. Філанчук зрабіў выгляд, што не чуе. Што ж, нічога не паробіш: такі, значыць, ён чалавек – не прызнае земляка і дырэктара. Гэта бывае... Атрохаў і раней заўважаў, што бывае – асаблівыа тады, калі былы двоечнік ці проста паскуднік ўварвецца ў такое асяроддзе, дзе не трэба вялікага розуму, а дастаткова ўсяго папкі ў руках ці пагонаў на плячах... У такіх выпадках Атрохаў хацеў сказаць ім, каб пачулі, але не хапала смеласці, і ён задавольваўся ўнутраным гневам: "Дурні! Усё ж гэта пройдзе... Усё гэта часова... Ды і навошта ж так думаць пра сябе звысоку, быццам ты ўзяў Бога за бараду. А што да галавы, то яна на плячах застанецца. Яна – не пагон: той або сарвуць, або прымусяць гэта зрабіць... Галаву пашкадуюць, пэўна ж: і дурню яна патрэбна, галава. Замест яе качан капусты не ўсторкнеш. Але ж колькі фарсу ў чалавека, колькі пыхі! Гляньце хоць бы на гэтага Кольку, на гэтага "стаматолага"!

– Дык мне што, ісці ў лес? – спытаў Атрохаў.

– Не паложана, я сказаў! – сяржант Філапчук сплюнуў, чамусьці дастаў пісталет з абшарпанай кабуры, пакруціў яго і так, і гэтак перад тварам, зазірнуў у вочка ствала, фукнуў туды. – Не паложана! Я, здаецца, панятна выражаюсь? А? Ну, і чаму ж маўчыце?

Перш, чым нешта сказаць гэтаму Філанчуку, Атрохаў зноў успомніў яго малым недарэкам, калі той напрасіўся на лета даглядаць школьных трусоў - адзін час модна было ў школах трымаць гэтых вушастых прыгажунчыкаў. Атрымлівалася няблага: і дзеці былі заняты справай, не туляліся без занятку ўсё лета, і – зноў жа – маглі зарабіць і для сябе нейкую капейчыну, і для школы. Травы ж хапае. Усё ішло добра, а пазней, перад новым навучальным годам, на школьнай ферме забілі трывогу: пачалі прападаць трусы. Спярша адзін, потым другі, трэці... Хто паквапіўся? Дзверы ж на ноч зачынены. Ключ ад замка толькі ў настаўніка Шульгі. Шыбка ў акенцы, што перад самым падстрэшкам, цэлая. А потым самі ж дзеці і за руку зламысніка: хадзі сюды, хлопча! Гэта быў усё той жа Міколка, яшчэ, праўда, не стаматолаг, але недалёка ад таго... Дык як жа ён іх краў? Побач з хляўчуком зрабілі прыбіральню – глыбокую, з пагабляваных дошак, – да новага навучальнага года. Вось ён і выкарыстоўваў туалет - непрыкметна, пакуль кармілі трусоў аднагодкі, ухітраўся засунуць аднаго з іх у кош, вынесці ў туалет, апусціць у яму, а ўвечары, калі зусім цямнела, шчаміўся ў ачко, выцягваў труса і нёс дахаты. І так тры разы. Пакуль не ўцікавалі...

І вось цяпер ён, гэты трусалоў - "стаматолаг" не пускае яго, Атрохава, у лес. Хоць што ён можа зрабіць, калі і не паслухаецца, калі не будзе звяртаць увагі на ягоныя крыкі-пагрозы? Страляць пачне? Наўрад. Хоць, магчыма, і асмеліцца... Каб жа ведаў, якая ў яго інструкцыя. Ды і чаму гэта раптам міліцыя не пускае ў лес? Што ёй у рэшце рэшт, больш няма чаго рабіць? Вунь колькі гвалтаванняў, разбояў... нават у вёсцы стала небяспечна жыць, асабліва старым людзям – урываюцца ў хаты падонкі ў нейкіх шкарпэтках на мордах, забіраюць пенсіі. Яшчэ падзякуй Богу, калі толькі забяруць, калі не да крыві даходзіць... Цяпер час жудасны. А ў тых, старых, і моцы няма адбіцца, як і няма каму заступіцца за іх. Міліцыя тут вось, на гэтым пасту, а ў вёсцы, каб абараніць чалавека, старога і нямоглага, іх і повідам не відаць. Тэлефонаў таксама няма – як правіла, заўсёды не хапае колькі метраў нейкага там кабелю альбо двух слупоў.