Васіль Ткачоў - Так і жывём, брат

Таму вось і не спалася ёй, Хрысціне Пятроўне, настаўніцы-пенсіянерцы, ад такіх думак. Грызлі. Тачылі. Можна было б пазычыць грошай, ёй не адмовілі б: аддае заўсёды акуратна. Але ў каго пазычыш?! Чуе ж, не глухая, як скардзяцца людзі, што і цукру няма за што купіць, а сады ломяцца ад яблыкаў і сліў, гінуць – шкада, няго ж – плады. Хлеб штодня даражэе. Што тая тысяча цяпер? Так, адна назва. Гэта каб іх, тых тысяч, было як раней рублёў...

Выйсце, праўда, ёсць: можна дамовіцца з прадаўшчыцай Нінкай, каб тая давала дзецям гасцінцы на вэксаль – запісвала ў свой талмуд, а тады, у дзень пенсіі, выставіла рахунак, колькі павінна яна за ўнукаў грошай. Так Нінка робіць. Правільна ці не, аднак робіць. Толькі не адважваецца Хрысціна Пятроўна звяртацца з такой просьбай да сваёй было вучаніцы. «Сорамна чамусьці. Непрыгожа». І разважае: «Я ж заўсёды старалася падкрэсліць, калі вучыла дзетак у школе, што той, хто будзе добра вучыцца, як вось і сама-- інстытут жа закончыла—той і жыць будзе лепш». А Нінка вучылася так сабе... І вось цяпер яна, Хрысціна Пятроўна, павінна ісці да яе, гультаяватай, троешніцы, з паклонам? Яна – былая настаўніца? Хоць быццам бы і не да яе дадому, а ў краму. Не. Не. Не. Няёмка. Сорамна. І нават брыдка.Яна запіша на вэксаль. Не адмовіць. Усё ж вучыла некалі.

Унукі прыедуць толькі заўтра. Трэба паспрабаваць заснуць, бо няпросты дзень будзе – на нагах. І трэба не думаць пра той вэксаль, забыцца пра яго.

Сказаць яно, праўда, лягчэй, чым зрабіць.

Сход быў не зусім звычайны – калі раней, як заўсёды, кіраваў парадам сам старшыня калгаса Яромчык, то на гэты раз ўсё выглядала інакш. Старшыню праводзілі на заслужаны, як кажуць, адпачынак, таму ён моўчкі сядзеў у цэнтры прэзідыума, раз-пораз прамакаючы лысіну насоўкай, а рэй вёў яго намеснік і першы кандыдат на вызваліўшаеся месца Патупчык. Апошні чарговы раз папрасіў увагі і расчулена прамовіў:

– Вы ўсе добра ведаеце, спадары і спадарыні, хто такі Яромчык Мітрафан Мітрафанавіч. Не мне вам казаць. Дзякуючы яму ў нас ёсць, так бы мовіць, і плод, і прыплод. Ці не так, а? Так, так, спадары і спадарыні. Гэты чалавек заслужыў, каб і на заслужаны адпачынак праводзілі мя яго як паважанага, шаноўнага чалавека і непаседлівага, удумлівага кіраўніка. Ці не так, а?

– Ды ўсё так! – выгукнуў з апошняга раду пастух Мацюшонак.

– Ведам Яромчыка! Наш чалавек! Свой! – падтрымаў пастуха трактарыст Сідаронак.

Патупчык павесялеў, яго маленькія вочкі мітусіліся яшчэ больш і ён скіраваў іх на віноўніка ўрачыстага сходу: ага, шаноўны, а я што табе абяцаў? Не верыў? А дарэмна! Усё будзе так, як мы і задумалі. А да калгаснікаў сказаў:

– Таму я ўношу прапанову ўзнагародзіць Яромчыка, нашага паважанага Мітрафана Мітрафанавіча, каштоўным падарункам. Што за падарунак, пытаецеся? То скажу: гарнітур. Рэч не дарагая, а яму, пенсіянеру, спатрэбіцца, самы раз будзе... Ну, хто за маю прапанову?

Прагаласавалі адзінагалосна. Гарнітур дык гарнітур.

Назаўтра падарунак прывезлі з райцэнтра на двух грузавіках. Пастух Мацюшонак і трактарыст Сідаронак бачылі, як завіхаліся дужыя хлопцы на разгрузцы. Першы зморшчыўся:

– А я, пень, думаў, калі галасаваў, што гарнітур той... гэта самае... трусікі... ага.

– З майкай,– шморгнуў носам другі.

І не адны яны так думалі – усе калгаснікі. Акрамя Патупчыка. Яму да пенсіі, дарэчы, таксама мала засталося...

Новы сусед калгаснага конюха Васіля Масеева – гараджанін. Тут, у вёсцы, ён купіў хатку і амаль кожны раз на выхадныя наведваецца сюды, а цяпер, у верасні, і зусім прыехаў надоўга – узяў водпуск, каб не прапусціць грыбы. Чалавек ён замкнёны, вяскоўцы не ведаюць нават, як яго завуць.Таму для іх ён – Дачнік. «Спытай у Дачніка », «Папрасі добранька, Дачнік з горада прывязе ».

Ранічкай, як толькі прапаў шэры змрок, Дачнік пакаціў на веласіпедзе ў бок лесу. Як і ўчора, на дарозе яму стрэўся Васіль Масееў. Павіталіся.

– А сёння куды? – рабром паставіў пытанне конюх.

– У разведку,– млява адказаў Дачнік.

– Дык ты ж учора ездзіў, быццам.

– Ездзіў і з парожнім кашалём вярнуўся. Няма пакуль грыбоў. Растуць.

– Дык а што ж тады ты ў сваім кашалі вёз? – здзівіўся Васіль, бо сам бачыў, як вяртаўся Дачнік не з пустымі рукамі – ажно на бок хіліла ад цяжару: нашпігаваў чагосьці ж паўнюткі кашэль.

– Ды ты памыліўся,– ціха сказаў Дачнік і пакіраваў далей па дарозе.

– Дык калі не было ўчора грыбоў, хіба яны будуць сёння?– паглядзеў услед яму Васіль і патупаў дахаты.