Піліп Ліпень - Рабаваньне па-беларуску

Пакуль Рыгор адчыняў дзьверы і прыстаўляў іх крэслам, каб не зачыняліся, міністар дастаў аднекуль бутэльку каньяку і дзьве чаркі з жоўтага шкла. Рыгор, вярнуўшыся да стала, папярэдзіў, што ня любіць каньяк і вынуў з торбы сваё піва. Міністар паціснуў плячыма і акуратна напоўніў адну з чарак. Перш як піць, ён са сьмешнай асьцярогай панюхаў налітае, быццам у бутэльцы мог выявіцца не каньяк, а што заўгодна іншае. Але, здаволіўшыся пахам і спадылба зірнуўшы Рыгору ў вочы, ён падняў чарку і залпам выпіў. «Хіба каньяк п'юць залпам? Зрэшты, яму лепей відаць, ён жа афіцыйная асоба», – Рыгор сынхронна адпіў значны глыток піва і спытаў, ці няма чаго закусіць. Тут упершыню яму ўдалося зьдзівіць міністра і нават амаль паставіць яго ў тупік: ён пасядзеў хвіліну, мяркуючы, потым падыйшоў да непрыкметнае ў сьцяне шафы і адчыніў яе. Перасоўваючы бутэлькі ўнутры, ён неўзабаве знайшоў у глыбіні напаўпразрыстую талерачку з цукеркамі і паставіў яе перад Рыгорам. Рыгор адразу ж адправіў адну з цукерак у рот (яна сталася чакаляднай з праслойкамі вафлі) і, разгладжваючы фаньцік, сказаў, загадзя пасьмейваючыся:

– Слухайце анэкдот, рыхтык у тэму! Аднаго разу заўважыў цар, што народ ягоны сьпіваецца, і абвясьціў сухі закон. На наступную раніцу ўваходзіць да яго міністар аховы здароўя і кажа – маю патрэбу ў гарэлцы, Ваша Вялікасьць! дзеля дэзінфэкцыі! Цар пытаецца – колькі? Сто грамаў штотыдзень на кожнага хворага! Выдаць. Пасьля яго заходзіць міністар абароны і кажа – маю патрэбу ў гарэлцы, Ваша Вялікасьць! дзеля павышэньня баявога духу! Цар пытаецца – колькі? Сто грамаў перад атакай і сто грамаў апасьля атакі на кожнага салдата! Выдаць. Пасьля яго заходзіць міністар культуры і кажа – маю патрэбу ў гарэлцы, Ваша Вялікасьць! дзеля натхненьня! Цар пытаецца – колькі? Сто грамаў перад абедам, сто грамаў апасьля абеду і бутэльку на вячэру на кожнага паэта! ужо вельмі рыфмы складаныя, Ваша Вялікасьць!

Міністар, нават не ўсьміхнуўшыся, памаўчаў і спытаў:

– І што? Выдаў?

– Выдаў, само сабой. Як без паэтаў у дзяржаве.

– Добра. Я б таксама выдаў. Але ты, Рыгор, замест анэкдотаў лепш пра справу мяркуй. Вецер у галаве нам не патрэбны. Глядзі вакол і заўважай, што адбываецца. І высновы рабі. На напоі, напрыклад, ты ўвагу зьвярнуў? Хто што п'е? Не зьвярнуў? Тады ўспомні, ці піў ты хоць раз нешта акрамя піва.

Рыгор, нахмурыўшыся, цяміў.

– Маўчыш? Дык я табе скажу: ня піў. Бо ў кожнага чалавека ёсьць свой напой, які ён толькі і п'е. Але ў звычайным жыцьці гэтага не заўважаеш, як і ўсяго іншага, – міністар праглынуў яшчэ адну чарку і працягваў, – Вельмі шмат дзіўнага вакол, але я стараюся не сяродзіцца. Мяне хвалюе толькі тое, што мае дачыненьне да рэальнага сьвету, рэальнага жыцьця і рэальнае карысьці для людзей. Памятай, Рыгор: жыць можна, і жыцьцё добрае. І памятай: ад нас залежыць, як мы жывем. Калі мы чагосьці пазбаўленыя, дык нам многае дадзенае наўзамен.

– Не разумею, пра што вы?

– Я пра тое, што кожны з нас – чалавек асаблівы, – міністар ізноў напоўніў чарку. – І застуда, вярнуўшы нам разуменьне жыцьця, адкрывае вочы на гэтыя асаблівасьці і дзівацтвы, але не адбірае іх.

– Гэта значыць, у кожнага з нас ёсьць нейкія свае асабістыя дзівацтвы? Акрамя напояў?

– Абавязкова. У каго малыя, у каго вялікія, але ёсьць ува ўсіх.

– І як даведацца, якія? Асабіста я за сабой нічога гэткага не заўважаю... Але вось адзін мой сябра, Лявон, дык ён сьпіць увесь час. Гэта я разумею – дзівацтва. А сам я накшталт звычайны, як усе, нічога такога...

Міністар не адказаў і засьмяяўся, і праз гэта ягоныя вочы ператварыліся ў кароткія шчылінкі. Ён закурыў. Пасьля сэкунды ваганьня, закурыць таксама ці зьесьці цукерку, Рыгор абраў цукерку. Яму зноў трапілася чакалядная, але зараз з мармэладам усярэдзіне. Пэўна ўсе чакалядныя, падумаў Рыгор, перабіраючы ў талерцы пальцам. Міністар, назіраючы за Рыгорам і зацягваючыся тытунёвым дымам, усьміхаўся сваёй драпежнай усьмешкай. Нарэшце ён сказаў:

– Ня бі сабе галаву. Урэшце, гэта ўсё глупства. Нам эканоміку трэба падымаць, а не філязаваць. Мая даўняя мара – запусьціць у горадзе гарачую ваду, хоць бы ў цэнтры. Вось скончыш з тэлефонам, пачнем разам думаць, як падступіцца, – убачыўшы, што Рыгор ізноў не разумее, пра што йдзе гаворка, ён пакепліва спытаў: – Ты нястачы гарачае вады не заўважыў?

– Не, а што?

– Як што? Няма гарачай вады, ня льецца з крана. Халодная хоць ня ўсюды, але льецца, а гарачая наогул ня льецца.

– Я думаў, так і трэба... Гарачая толькі ў лазьне бывае, – Рыгор разьвёў рукамі.