Піліп Ліпень - Рабаваньне па-беларуску

Тата гучна зарагатаў, а Рыгор пакрыўджана сьцяў зубы.

– Што за лухта, тата! Вагнэр не пісаў сымфоніяў! І ніхто ў яго ня скача, гэта ж не балет. І наогул, ня сталі б яны спрачацца. Брукнэр быў Вагнэравым вучнем і вельмі яго паважаў, каб вы ведаць хацелі.

– Але сьмешна ж? Сьмешна? – тата рагатаў.

Аднак Рыгору сёньня было не да спрэчак і не да анэкдотаў. Сьціскаючы лыжку, ён нарэшце загаварыў сур'ёзна:

– Досыць вам, тата, бакі мне забіваць. Давайце, раскажыце лепей пра вашу дачку і маю жонку. І дзьвюх унучак не забудзьцеся ўзгадаць. І вашу старэнькую матулю.

Тату пытаньне не зьдзівіла, мабыць, ён падрыхтаваўся да падобнае размовы. Ён наліў сабе кефіру, падняў кубак, быццам заклікаючы яго ў сьведкі, і паглядзеў Рыгору ў вочы.

– Давайтка лепей сам раскажы, дзе дзьве ночы правёў, з кім.

– Тата, гэта дробязі. У суботу ў старога сябра, Піліпа, начаваў. У нядзелю ў гаражох хаваўся, зь Лявонам. Вы яго ведаеце. Памятаеце, у лазьні знаёміліся? Але гэта ўсё роўна. Вы мне скажыце, дзе ўсе бабы?

– У Піліпа, кажаш? Зь Лявонам?

Тата выпіў кефір і пацягнуўся па цыгарэты. Рыгор хутка губляў апэтыт і пачынаў раздражняцца. Ён зьеў яшчэ колькі лыжак, ужо без задавальненьня.

– Цяжка адказаць, ці што? Простае пытаньне: дзе ўсе бабы?

Рыгор пачаў кашляць і адклаў лыжку. Тата закурыў і, гледзячы ў столь, прамовіў:

– Дзіўлюся, дзе чалавечая падзяка? Усё сваё жыцьцё марнуеш на кагосьці, корміш яго, поіш, мыеш, прыбіраесься, душою грэеш. А гэты хтосьці бярэ і харкае табе ў твар. Ногі аб цябе выцірае.

Кроў шыбанула Рыгору ў галаву. Ён раптам прышоў у поўнае шаленства, і нават кашаль адпусьціў яго. Ён з усяе сілы бахнуў кулаком па сталу – так, што ўсё на ім падскочыла, а талерка паляцела на падлогу, абліваючы і яго, і тату гарачым расольнікам. Рыгор падхапіўся і зароў на тату зьверху ўніз:

– Стары вырадак! Высьмяхаешся зь мяне?! Я цябе пытаюся – дзе ўсе бабы?!

Ён увесь намогся, як спружына, рукі сьціснуліся ў кулакі. Ён бачыў блізка перад сабой тоўстыя татавы зморшчыны і ягоны клубнічны нос. Калі б тата выдаў хоць адзіны гук, дык спружына б сарвалася. Рыгору здавалася, што ў ягоным кулаку столькі сілы, што ён пройдзе татаву галаву наскрозь. Але тата нават не варушыўся, уражаны гэткім усплёскам. Праз сэкунду Рыгор апусьціў рукі, штурхнуў нагой стол і выбег з кухні. За сабой ён чуў грукат хлебніцы, якая павалілася на падлогу.

Распалёным мэтэорам Рыгор прамчаўся на балкон па венікі, у лазенку па шампуні, потым у свой пакой, дзе згроб з шафы наўздагад стос адзеньня ў торбу. «Яшчэ горай, чымся мінулым разам, – думаў ён, зьбягаючы лесьвіцай, – спадзяюся, я сюды больш не вярнуся».

Ля пад'езда стаялі дзядзька Васіль і дзядзька Міхась. За той час, што Рыгор правёў у таты, яны пасьпелі пачаць новую спрэчку, пра адукацыю, якая, пэўна, пачалася з абмеркаваньня Талстога-пэдагога.

– Роля жанчыны ў адукацыі можа быць ані ня меншая за мужчынскую! Не спрачайся са мной, бо ў адукацыі я знаюся дакладна! Ты ж ведаеш, кім працуе мой сын, – казаў дзядзька Васіль.

Дзядзька Міхась паважна адказаў яму, што ягоны сын таксама ня лыкам шыты, і значнейшы будзе за інстытуцкага выкладальніка.

– Жанчына, Васіль, падыходзіць толькі каб пачаткова выхаваць дзіця ў першыя гады жыцьця. Далей дзіця мусіць пераходзіць у мужчынскія рукі, а жанчына можа нараджаць наступнага.

Рыгор стаяў побач зь імі, слухаючы ўсю гэтую лухту і наліваючыся гневам. Доўга ён не вытрымаў і неўзабаве закрычаў:

– Што вы чаўпецё, старэчы! – ён схапіў дзядзьку Міхася за локаць. – Якія яшчэ жанчыны! Дзе? Дзе яны? Пакажыце мне хоць адну! Яны ж не йснуюць!

Дзядзька Васіль памаўчаў, кіруючы думкамі ў бок, пазначаны Рыгорам, а потым зрабіў на твары чулы выраз:

– Я разумею вас, малады чалавек. Вы зараз у тых гадох, калі задумваюцца пра сэнс жыцьця, таямніцы быцьця ды іншыя філязафэмы, – ён з годнасьцю вызваліў локаць. – Аб'ектыўная рэальнасьць або суб'ектыўная?.. Ці мысьлімае тое, што існуе?.. Ці першаснае тое, што памысьлілася?.. Гэта добра, гэта слушна, і мы праз гэта таксама прайшлі. Але вы мне вось што скажыце, моладзь: ці можна нагэтулькі быць блізкарукім, каб істоту, адрозную ад сябе, далікатную жанчыну, абавязкова лічыць за ніжэйшую і другасную? Так-так, Міхась, я кажу менавіта пра Талстога!

Дзядзька Васіль павярнуўся да дзядзькі Міхася і з выклікам глядзеў на яго. Рыгор з горыччу плюнуў, адвярнуўся і доўгім крокам пасьпяшаўся ў лазьню. Ён падумаў, што спатнее з хуткае хады, і суколку спатрэбіцца мяняць, але цяпер было ўжо ўсё роўна.