Піліп Ліпень - Рабаваньне па-беларуску

Паціху Рыгор затужыў сур'езна, і ягоная туга пагаршалася шчасьцем Лявона. Убачыўшы, як яны з Алесяй стаяць, абняўшыся, ля суседзкага тыну ці ўсутыч мілуюцца на ягонай лаўцы, Рыгор адварочваўся ды йшоў у хату, пахмурны і злосны. «Час мне сыходзіць», – думаў ён, але ўсё ніяк ня мог наважыцца. Боршч быў казачна смачны, дранікі, сьпечаныя на сале, раставалі ў роце, і не было ў жыцьці нічога выдатней за клёцкі з грыбамі і макам. Але дзень, другі, тыдзень – і ў яго мала-памалу склаўся плян: вярнуцца ў Менск, расстарацца бэнзінам, мапай краіны і рушыць у далёкае аўтамабільнае падарожжа – у які буйны горад, накшталт Брэсту ці Гародні. А можа нават у Маскву ці ў Кіеў. Дакладную мэту падарожжа ён не фармуляваў, яго гнала нейкая невыразная трывога, якая часам мяжавала з роспаччу. Трэба было неяк зьмяніць сваё жыцьцё, і ён адчуваў, што на гэта яму абавязкова патрэбная жанчына. «Сапраўды, Менск – нейкі зачараваны горад. У іншых гарадох усё мусіць быць слушна. І бабы будуць, і машыны, і рублі. Хоць Кляновіца таксама дзіўная, але гэта з прычыны блізкасьці да Менску».

І вось, у адзін з такіх самотных вечароў, калі цёця Ганя, як заўсёды, пажадаўшы яму добрай ночы, пайшла да сябе, і настала доўгая цішыня, Рыгор хадзіў з кутка ў куток, а потым раптам пачаў зьбірацца. Ён ужо даўно нагледзеў на верандзе палатняную заплечную торбу, ёмістую і трывалую, і цяпер складаў туды патрэбнае: хлеб, піва, кансэрвы, запалкі, нож, вяроўку, пачкі грошай. Павінны ж некалі нарэшце спатрэбіцца грошы? Рыгор пакаваўся, з надзеяй чакаючы крокаў Лявона – калі б той прышоў зараз, пагаварыў зь ім, прасьпяваў песьню, проста пасядзеў побач, туга б сунялася. Рыгор лёг і чакаў, нібы нейкая нітачка трывала яго тут.

Але Лявон пракраўся ў пакой ужо пад раніцу, на дыбачках, асьцярожна прычыніўшы за сабою дзьверы і на імгненьне замёршы, узіраючыся ў бок Рыгора – ці заўважыў? Рыгор змрочна маўчаў: «Значыцца, ён да гэтага часу не заўважыў, што я наогул ніколі ня сплю. Сябар, называецца». Лявон, стараючыся не рыпець спружынамі ложку, лёг, і ягоны подых адразу зрабіўся глыбокі і роўны. За вакном віднела. Неўзабаве і цёця Ганя прачнецца. Рыгор ціха, але спрытна ўстаў, паправіў ложак, ускінуў на плячо торбу і прайшоў на кухню. Асьвяжыўшы твар халоднай вадой з рукамыйніку, ён сунуў у кішэню пару яблык, абуўся і выправіўся.

Ён ужо добра вывучыў маленькую Кляновіцу і прыкладна ўяўляў, як патрапіць на тую прасеку, што вядзе да Менскае трасы. Шлях, якім яны прыйшлі сюды ў сама пачатку, быў абыходны, і Рыгор, каб скасіць вуглы, павярнуў на пустэчу, спрэс зарослую палынам. Між пустэчай і нахіленым плотам, цёмным са старасьці, вілася сьцежка, кірункам рыхтык да прасекі. Рыгоравы джынсы неўзабаве змакрэлі з расы, пацяжэлі, і ён шкадаваў, што не падвярнуў іх, але было ўжо позна. Ён крочыў шпарка, сьпяшаючыся сысьці далей, ці то з боязі раздумацца, ці то з асьцярогі, што яго хопіцца цёця Ганя. Ён ня здолеў бы вытрываць ейныя ўгаворы застацца. «Але як яна мяне дагоніць? Бягом пабяжыць ці што? Дурное».

Платы скончыліся, і сьцежка пабегла хмызьняком, паўз бярозак і ялінак, што расьлі з густое высокае травы. Хутка сьвятлела. Неба зьлева паружовела, і неўзабаве над верхавінамі дрэў зьявіўся краёчак сонца. Рыгор хмурыўся – ён меркаваў ужо даўно выйсьці на прасеку і збочыць да трасы, але ня было ні прасекі, ні высокавольтавае лініі. «Я ня мог пайсьці не туды! – думаў ён са злосьцю, – І хто пратаптаў гэтую пятлюку?» Драбналесьсе ўжо скончылася, і цяпер ён ішоў між высокіх хвояў, нягучна ступаючы па моху і сухіх іголках. Рыгор заўсёды ганарыўся сваёй здольнасьцю дакладна арыентавацца ў прасторы, і думка пра вяртаньне назад яго абражала.

Надумаўшы трохі перадыхацца, ён сьцягнуў з пляча торбу і кінуў яе на зямлю. Гучна дзынькнула шкло аб шкло, і ён, раззлаваўшыся на сябе за глупства, кінуўся правяраць, ці не разьбіліся бутэлькі. Не, цэлыя. Рыгор уладкаваўся на пагорку побач са сьцяжынкай, зьеў акраец хлеба з салам і напіўся піва. З задавальненьнем закурыў. Справы паўсталі ўжо іншым бокам. «Мусіць жа гэтая сьцяжынка куды весьці, калі людзі яе пратапталі. Куды прыйду, туды прыйду. Хіба ня ўсё роўна? Патрапілі ж мы ў Кляновіцу выпадкова? Сама лепшае заўсёды здараецца выпадкова», – і, задаволены гэтым абагульненьнем, ён устаў і пацягнуўся, падняўшы рукі над галавою.

Адпачыўшы, Рыгор рушыў далей. Выпітае піва быццам паўплывала на лес: ён пачаў сьвятлець, ператварацца гаем, і раптам сьцяжынка выбегла на грунтавую дарогу з густым траўем абапал. Рыгор узрадаваўся і пасьля нядоўгіх ваганьняў збочыў направа, напяваючы «Ungeduld» і дырыжыруючы рукой. Ён памеркаваў, што трэба дайсьці да якога паказальніка, а потым ужо з’арыентавацца і абраць дакладны кірунак. Сонца стаяла высока над дарогай, біла ў вочы, пякло. Зьвінелі конікі. Ён ішоў бакавінай, трымаючыся ценю, але неўзабаве наскрозь змакрэў, нават да плямаў на грудзёх і пад пахамі. Вельмі смажыла, і ён адкаркаваў яшчэ адну бутэльку.