Шата Руставелі - Дрэва вечнасці

Тонкі стан чароўнай дзевы гарнастай укрыў пушысты,
Мармур белых плеч ахутаў шаль нябачанай цаны.
Праціналі сэрца стрэлы веек чорных, воч агністых,
Змеі доўгіх кос краналі шыю чыстай белізны.

Твар нахмураны адценьваў тонкі вэлюм пурпуровы.
Запрасіла сесці поруч ціха віцязя яна.
Крэсла раб яму паставіў. Не гаворачы ні слова,
Сузіраў ён твар прывабны, шчасця міг п'ючы да дна.

Дзева віцязю сказала: «Я прызнацца не жадала,
Што душу маю трывожыць, ды маўчаць не маю сіл.
Але ты ці здагадаўся, для чаго цябе прызвала,
І чаму сяджу я ў смутку, і чаму мне свет не міл?»

Адказаў ён: «Што скажу я, калі сэрца страх сціскае?
Ад сустрэчы з сонцам ясным меркне месяц-маладзік;
Так і я, цябе сустрэўшы, ясны розум свой губляю,—
Ты сама мне дай параду, чым змагу я дагадзіць?»

Далікатна і прыхільна дзева віцязю сказала:
«Хоць дагэтуль быў далёка ад мяне ты, віцязь мой,
І хоць шчырасцю маёю зараз здзіўлены нямала,—
Ўсё ж паслухай, што за немач точыць скрытна мой настрой.

Прыгадай, як з Растэванам вы былі на паляванні,
Як чужынца напаткалі, што над рэчкай слёзы ліў.
З той часіны ўспаміны раняць сэрца несціхана,
Дык знайдзі яго, а трэба — абыдзі абшар зямлі!

Ад цябе хаця й не чула я прызнання слоў гарачых,
Але ж сэрцам адчувала жар кахання я твайго;
Не таіся: раніў шчокі градам слёз ты ў горкім плачы,—
Ты пакораны каханнем, ты ў палоне ў яго!

Мне служыць ты абавязан — ёсць на гэта дзве прычыны:
Ты, па-першае, адважны — не знайсці такіх нідзе;
Па-другое, ты — міджнур мой, верыць мне заўжды павінны,—
Дык ідзі, знайдзі, дзе віцязь — на зямлі ці на вадзе!

Здзейсніш гэта — і каханне акрыяе сілай дужай,
Ты мяне пазбавіш скрухі, змёўшы духа волі злой.
Пасадзі ж надзей фіялкі, прыгарні да сэрца ружу
І вяртайся, леў; як з сонцам, лёс я свой злучу з табой!

Тры гады шукай чужынца, ўсё аддаўшы гэтай мэце,
І вяртайся з перамогай, смелы воін і спаспет;
А не знойдзеш — дык паверу, што няма яго на свеце.
Ты ж, вярнуўшыся, сустрэнеш незавялай ружы цвет.

Я табе клянуся, любы: калі іншы хто прыветны,
Будзь хоць сонцам ён у плоці, стане мужам для мяне,—
Хай пазбавяць мяне раю, хай згару я ў апраметнай,
Хай, як меч, тваё каханне сэрца помстай мне пратне!»

Віцязь ёй сказаў: «Як сонца не схаваць агатам-вейкам,
Так і мне свае пачуцці не схаваць перад табой!
Смерці я чакаў — вярнула ты мне вобраз чалавека.
Я гатоў, як раб слухмяны, век служыць табе адной!»

І яшчэ сказаў ёй віцязь: «Бог, цябе стварыўшы сонцам,
Падначаліў зорак скопы,— я ж пясчынка паміж іх.
Хоць не варты шчодрай ласкі, ўдзячны я табе бясконца:
Ружа сэрца не завяне ў праменні воч тваіх!»

Узаемна пакляліся не парушыць запавету,
І салодкая размова пацякла, нібы ручай.
Знікла гора, што сціскала сэрцы юныя дагэтуль,
І ўсмешак белы жэмчуг бліскавіцамі блішчаў.

Селі поплеч. Адказала сэрца сэрцу на каханне.
Воч крышталь, рубіны вуснаў доля шчасцем абвіла.
Ён сказаў: «Вар'ятам стане, хто табе ў вочы гляне.
Твой агонь з маім сустрэўся — сэрца мне спаліў датла».

Віцязь выйшаў, хоць пакутай апякала развітанне,
Азіраўся ўслед каханай, апантаны, як вар'ят,
Ружу шчок студзілі слёзы — град крыштальны несціханы,
Сэрца сэрцу аддалося, ўзяўшы вернасць у заклад.

Ён сказаў сабе: «О сонца, без цябе і ружа вяне!
Як рубін, раней іскрыўся, як бурштын, пачаў я цьмець.
Што ж рабіць, калі разлука дух кране пякучай ранай?
Мой закон: дзеля каханай я гатоў ісці на смерць!»

Лёг на ложак, горка плакаў. Сон не браў да самай ночы.
Трапятаў, нібы асіна ў навальніцу ад вятроў;
Засынаў — красой дзівоснай прывід мілы песціў вочы;
Прачынаўся — боль пакутны вырастаў у сто разоў.

Так пазнаў упершыню ён смак разлукі і ўцехі,—
Жэмчуг слёз на ружы твару дыяментамі іграў.
На світанні ён прачнуўся, апрануўся, ўзяў даспехі,
Моўчкі сеў на варанога і паехаў да цара.

Да цара паслаў эджыба ён з такою прапановай:
«Цар, асмелюся прасіць я думку выслухаць маю:
Падуладны край бязмежны і мячу твайму, і слову,—
Я жадаю, каб прызналі ўсе краіны моц тваю!

Я пайду ў паход вялікі, абвяшчу на ўсіх граніцах,
Што царыцай нашай стала Цінацін — твая дачка.
Тым узрадую пакорных, непакорных пакарыцца
Я прымушу. З добрай весткай ты ганцоў маіх чакай!»