Шата Руставелі - Дрэва вечнасці

Ахапіць не ў сілах розум тых пачуццяў сэнс глыбокі,
Бо язык стаміцца можа, вушы — страціць востры слых.
Хоць і блізкі ён да плоці, ўсё ж кахання дух высокі,—
І распусны хоча ўзняцца да вышыняў чыстых тых.

Закаханы да вар'яцтва называецца «міджнурам»,
Бо, разлучаны з каханай, вар'яцее ад тугі.
Той імкнецца да вышыняў, супярэчыць грозным бурам,
Ласкай пышнае красуні хутка ўсцешыцца другі.

Быць міджнурам — значыць трэба ззяць красою, нібы сонца,
Сеяць мудрасць, красамоўства, шчодра ласку ўсім дарыць,
Быць свабодным і цярплівым, быць бязлітасным у бойцы,—
Той не можа быць міджнурам, хто пазбаўлен гэтых рыс.

Сэнс кахання для міджнура — прыгажосці свет таемны.
Бедны той, хто на распусту маладосць змяняў сваю.
Ёсць багаты свет кахання, ёсць распусты свет нікчэмны —
Іх не блытайце ніколі — я параду вам даю!

Быць міджнурам — значыць вернасць захаваць сваёй каханай,
Каб падчас разлукі доўгай сэрцам палкім не астыць,
Быць адданым ёй адзінай, прэч адкінуўшы заганы.
Ганьба ўсім спакусам танным, пацалункам іх пустым!

Той памыліцца, хто скажа, што міджнур на гэта хцівы:
Сёння з гэтай, заўтра з тою, дзе жанчына, нібы рэч.
Не, залётніцтва такое ветрагонам уласціва.
Толькі той міджнур сапраўдны, хто спакусы гоніць прэч!

Закаханаму перш-наперш трэба ўмець хаваць пакуты,
Аб каханай штохвіліну ў адзіноце ўспамінаць,
Ад разлукі невыцерпнай палымнець душою скутай,
Часам гнеў сцярпець пакорна той, што між усіх адна!

Не павінен ён нікому адкрываць імкненняў мэты,—
Можа любую зняславіць і сляза, і горкі стогн,—
Не даваць заўважыць людзям пачуцця свайго прыкметы,
Быць гатовым, калі трэба, за яе пайсці ў агонь.

Як таму паверыць можна, хто кахання не шануе,
Хто на людзі ўсё выносіць, шкодзіць любай і сабе?
Як яе праславіць можа, калі ўжо зняславіў тую,
Боль каму прынёс і сорам, даўшы волю злой журбе?

Я дзіўлюся з тых няшчырых, хто пляткарыць аб каханні,
Хто дарэмна ганьбіць тую, што ўсхваляў сто раз на дню.
Не кахаеш — дык навошта знеслаўляць яе дазвання?
Але злыдзень вельмі любіць абгаворы і хлусню!

Плач і слёзы па каханай — для міджнура не загана,
Адзіноцтва і блуканні хай спазнае ён да дна,
Вобраз любай хай заўсёды сэрца будзіць несціхана,—
Толькі людзям не павінна быць душа яго відна!

У Аравіі ўладарыў, з ласкі божае шчаслівы,
Правадыр магутнай раці Растэван — арабскі цар.
Сціплы, велічны і шчодры, красамоўны, справядлівы,
Воін мужны і выдатны, меў ён розум мудраца.

Не было ў яго нашчадкаў, апрача дачкі адзінай,
Што красою зіхацела, нібы сонечным святлом.
Хто яе хоць раз пабачыў, той душой і сэрцам гінуў,
Усхваліць яе не мог бы і мільён прыгожых слоў.

Цінацін — царэўну звалі, ведаць гэта мусіць кожны!
Падрасла — ярчэй за сонца расцвіла сваёй красой.
Неяк цар сваіх візіраў у палац сабраў раскошны
І пачаў гаворку ветла, пасадзіўшы іх з сабой:

«Ад супольнай гэтай рады слова мудрага чакаю.
Калі вяне ружа — значыць, адцвітаць прыйшоў ёй час;
Але ж ёй на змену ў садзе расцвітае ўжо другая,—
Гэтак ноч ступае ў цемры, калі светлы дзень пагас.

Я сваё аджыў, а старасць — ёсць найгоршая хвароба.
Я памру не сёння — заўтра, кажа так жыцця закон,
Бо святло свяціць не можа, калі з цемрай ходзіць побач;
Хай дачка — надзеі сонца, уладарны прыме трон!»

«Цар,— візіры адказалі,— ты здзівіў усіх нямала.
Дакараць не трэба старасць — мудрасць кажа з даўніх пор.
Пах яшчэ танчэйшы ў ружы, калі ў росквіце завяла.
Месяц, нават і шчарбаты, свеціць лепш, чым сотні зор.

Не кажы, о цар, пра гэта,— ружа кветка не завяла,
Даражэй чужой парады слова нам твайго закон!
Згодны мы: рабі па-свойму, так, як сэрца падказала,—
Хай на троне будзе тая, сонца шле каму паклон!

Хай яна — жанчына, рады бачыць мы яе царыцай!
Без ліслівасці сцвярджаем: ёй да твару твой вянец,
Бо й цяпер дабром учынкаў, як праменнем, твар свіціцца,—
Дзеці льва на льва падобны, хоць саміца, хоць самец!»

Аўтандзіл — спаспет адважны, сын аміра-спасалара,
Станам роўны кіпарысу, тварам — месяцу раўня,
Хоць і быў юнак бязвусы, адчуваў царэўны чары,
Без яе стральчатых веек ён не мог пражыць і дня.