Іван Пташнікаў - Тартак

Здалося яшчэ, што высака з гары, з-за чорных старасвецкіх асін яму на галаву ўпала белая-белая цяжкая поўня і прыціснула яе да зямлі...

Мурлахапы, увесь ад галавы да хваста абліты ласінай крывёю, пачуў, як яго адразу адштурхнулі ад лася, што ляжаў цяпер на чырвоным снезе. Лася і відаць не было: на тым месцы краталася, здавалася, адна шэра-бурая пачварына: гыркала, стагнала, сапла, адбягала, прыбягала, кідалася, кусала сама сябе. Разяўленыя раты, зубы, вушы, лапы, кіпці, хвасты — усё калыхалася, знікала і паяўлялася зноў.

Запахла кроўю, потам і ласіным калам...

Мурлахапага адштурхнуў ад лася і не падпускаў стары воўк з прышлай чортведама адкуль зграі. Мурлахапы раптам пазнаў яго, таго старога ваўка. Рыжы ўвесь, толькі цераз спіну ад шыі да хваста — добра відаць пры святле поўні — чорная шырокая паласа, як прыкрыты ён чым.

Гарбаты нос, сівыя валасы ля носа і ля вушэй, доўгія, як усё роўна зачасаны назад. Падняў левую пярэднюю лапу — яна ўся ад кіпцюроў да лапаткі была аброслая доўгай-доўгай рыжай шорсткай шчэццю. Шчэць кудлацілася, абвівала нагу, і нага была як усё роўна ў струхнелым кавалку палена. Па вачах, жоўтых, з чырвонымі крывінкамі, па нейкім далёкім-далёкім, але не забытым даўнейшым паху ён пазнаў... свайго...

Тады ў вялікі лясны пажар гарэла Каралінская пасека. Шалёны вецер гнаў агонь ад Віліі ў Ліпнікі — полымя ішло аж верх лесу. Іхняе воўчае логава было на пасецы сярод высокіх сасновых сухіх пнёў, схаванае ад воч іван-чаем і густой лясной мятліцай і пыхнула адразу, як сярнічка. Загарэліся і сухія сасновыя смаляныя пні. Ваўчыца-маці стала хапаць іх, ваўчанят, зубамі і лапамі... Двое ў іх гняздзе тады згарэла, а яго, Мурлахапага, і ягонага брата з чорнай плямай праз усю спіну выхапіла з агню ваўчыца-маці, справілася. Аднаго, пасля другога. Толькі другі абгарэў. Абгарэла пярэдняя лапа, уся... Доўга не зажывала, пасля, калі яна зацягнулася, на ёй пачалі расці шчаціністыя валасы. Раслі густа, круціліся, цягаліся па зямлі і на нагу праціўна было глядзець.

Пасля пажару яны згубіліся. І ніколі дагэтуль не сустракаліся. Але цяпер Мурлахапы яго пазнаў. Той глядзеў на яго, Мурлахапага, стоячы нос у нос, тады, падкінуўшы яго галаву ўдарам носа пад шчэлепы, учапіўся ў горла. Адразу, моцна, востра і балюча. Бо горла ў яго, Мурлахапага, было ў ласінай крыві, і сам ён быў у крыві, густой, з замёрзлымі друзалкамі.

Мурлахапы тузануўся, але дарма. Яго ціснулі клыкамі за горла намертва, не адпускаючы.

Што ж ты робіш, ты ж з аднаго гнязда, ад адной маці-ваўчыцы? Ты ж і не сышоў нікуды далёка, як нарадзіўся,так жыў і жывеш недзе тут, у Ліпніках ці Ямскім. Што ж ты рэжаш свайго, не пазнаўшы. Свайго ж...

А да лася ўсё спаўзалася і спаўзалася прышлая зграя... Мурлахапы страпянуўся і сам учарэпіўся клыкамі свайму прышламу брату збоку за шыю.

Яны, счапіўшыся, пакаціліся ў самую зграю...

Мурлахапы пачуў, як у яго гарыць агнём усё цела: спіна, жывот, ногі, але ён не адпускаў сваіх зубоў, раз'ярыўшыся яшчэ больш.

Яны качаліся нядоўга — да падыходу новай зграі. Яшчэ больш галоднай і злоснай, якая, не падступіўшыся яшчэ да лася, накінулася на іх, скрываўленах і распластаных на снезе...

...Загарэлася раптам у іх перад вачыма вялікім пажарам Каралінская пасека, і яны абое, і Мурлахапы і яго брат, задыхнуліся і згарэлі ў агні... Там, здалося, далёка ў маленстве, на пасецы, сярод іван-чаю, рабінкі і смаляных пнёў. Як усё роўна іх і не было на свеце.

Яму, Мурлахапенькаму, клюнула ў вока варона. Ён адплюшчыў вочы і глядзеў на яе: стаяла над ім — чорная дзюба і чорная галава, шэрыя плечкі і грудзі. Убачыў яшчэ, што кончылася ноч і пачынала днець.

Варона падумала недзе, што ён нежывы, і дзюбнула другі раз — глыбака, аж забалела яму ў галаве.

Ён тузануўся пасля доўгага непрытомнага сну і пачуў, што ажыў, жыве, толькі прымёрз голымі кішкамі да снегу.

Варона адскочыла, каркнуўшы нема з перапуду, і тады зашумела ўсё наўкола. Са снегу з граем узляталі вароны, што былі заслалі, здалося, увесь Пагурак — сядзелі адна ля адной. Палахлівыя падымаліся з зямлі і, галяшачы, кружыліся над старымі асінамі, смялейшыя пераляталі з месца на самім Пагурку, то агаляючы, то хаваючы з воч чырвоны ад крыві снег.

Гарэла на ўсходзе чырванню раніца; сонца яшчэ не было відаць, толькі воблакі ад яго высака ў небе, цяжкія, чорныя, былі падпалены густа чырвоным скрываўленым агнём. Усходам сонца яшчэ горш пёк мароз. Нізка над зямлёй за камлямі старых асін вісела зблеклая поўня, але яшчэ белая і насцярожаная ад начы. Недзе ў ціхай раніцы далёка загудзелі машыны.