Іван Пташнікаў - Тартак

За гэты час, пакуль ён, суцішыўшыся і аддыхаўшыся пасля пагоні, прымгнуў быў вочы, задрамаўшы на які кароткі міг, паднялася вышэй поўня, свяціла з-за ракі з поля, збіраючыся схавацца за вяршаліны цёмных сосен, і снег наўкола зрабіўся шэры і бліскучы, як усё роўна закамянеў.

Поўя глядзела здалёку-здалёку, з цёмна-сіняга халоднага прастору, якраз яму ў вочы; збоку на пясчанай сцяне пячоры ляжаў ядраны калючы сіні іней...

І праз які міг там, дзе поўня ўжо зачапілася за цёмны край сасновага лесу, якраз пад ёй завылі ваўкі — падалі яркі прастуджаны голас. Нема і злосна.

А ён думаў, што адарваўся ад іх — хоць на ноч...

Ваўкі не адсталі.

Цяпер ён страпянуўся ўвесь; ногі самі пачалі біць пад сабой сухі грудаваты жоўты пясок, перамешваючы яго са снегам і друзалкамі лёду, што насыпаліся са скуры з бакоў.

Ён ніколі не палохаўся воўчых галасоў, ніколі ў яго ад іх не стыла кроў у жылах.

Ён адразу закіпеў увесь, рвануўшы з пячоры, закруціўся па беразе, задзёршы высака галаву і раздзімаючы ноздры.

Ваўкі былі блізка: у чыстым ядраным сухім начным лясным паветры ён пачуў рэдзенькую тухлую псіну — злавіў носам.

Ён напяўся, каб падняцца з берага на горку, туды, адкуль нядаўна прыбег, але, адразу паслізнуўшыся, споўз назад і рвануў берагам з месца з усёй сілы: выйдзе ля ракі на заснежаны луг, там, у канцы яго, дзе рака паварочвае да лесу, заверне ў Ліпнікі — адхоністы бераг лесу там канчаецца: балота.

Павярнуўшы галаву назад, ён убачыў, як яго даганяе поўня — бяжыць услед угары за цёмнымі вярхамі сосен, — і зноў пачуў воўчыя галасы: высокі прарэзлівы, нізкі-нізкі хрыплы ад прастуды і дзяркаценькі з пярэбрахам — зусім малады.

На лузе ногі правальваліся ў снег аж па бруха.

Мурлахапая бегла першая — яна была ўжо трохгадовая вопытная ваўчыца. Калі яны ўсе трое: Мурлахапы — пяцігадовы воўк, важак, яна — Мурлахапая і іхні першынец, гадавалы ваўчок-пераярок Мурлахапенькі, спыніўшыся перад дарогай, па якой ішлі гружоныя дрэвам машыны з запаленымі агнямі, згубілі лася, Мурлахапая, звярэючы, не знаходзіла сабе месца. А машыны, ракочучы маторамі, скрыпучы дрэвам і бразгаючы жалезнымі ланцугамі, як назло, былі спыніліся на дарозе якраз перад імі, і ім; усім траім: Мурлахапаму, Мурлахапай і Мурлахапенькаму давялося залегчы ў снег ля дарогі — ткнуцца ў старыя пад'ялеўцавыя кусты. Перабягаць дарогу пры машынах яны збаяліся.

Цяпер машыны былі ўжо далёка, зніклі з воч за аблепленымі снегам соснамі, толькі чуваць быў іхні рокат і вісеў над дарогай праціўны смурод ад дыму і бензіну, і яна, Мурлахапая, першая ўскочыла з-за пад'ялеўцавага куста, перабегла дарогу і пачала мітусіцца, нюхаючы снег і паветра, пакуль не набегла ўперадзе між сосен на ласіны след.

Узышла поўня і як усё роўна пасыпала на стары зляжалы снег бялейшага свежага сняжку — і наперадзе добра было відаць. Мурлахапая і бегла цяпер па следзе першая, замяніўшы Мурлахапага — дагэтуль, да дарогі, першы бег ён, — і, калі губляла след, яна круцілася кружка па снезе: лепш за яго, Мурлахапага, чула жывёлу. Збіўшыся са следу, усе трое спыняліся і хуценька вадзілі насамі, ловячы паветра. Яна першая пазнавала пах. Пасля ўжо і Мурлахапы лавіў той пах, але яна была першая. Ён, ведаючы гэта, давяраў усягды ёй, бо часта быў без яе, як без носа.

Мурлахапая бегла памалу, апускаючы галаву на снег і пасля задзіраючы яе высака ўгару, бегла неяк бачком. Так яна пачала бегаць пасля таго, як яе летась паранілі паляўнічыя, стрэліўшы па пярэдніх лапатках. Выжыла, толькі стала бегаць бачком. І часцей хавацца за дрэвы. Стане, прыціснецца да камля, тады высоўвае з-за яго асцярожна галаву.

Але цяпер гналі наперад голад і мароз.

З Жоўтага берага па снезе па ласіных слядах яны ссунуліся, згрудзіўшыся ў кучу адразу ўсе трое — Мурлахапая, Мурлахапы і Мурлахапенькі, той скаціўся бурдой. І ў пячору пад вывараць убеглі кучай усе трое і сталі нюхаць, круцячы галовамі, ласіны дух і сляды. Мурлахапая і тут была жвавейшай і першая, скочыўшы ў кут пячоры, схапіла са снегу — ужо тыдзень, як у яе нічога не было ў жываце — тры змерзлыя друзалкі ласінага калу і глынула іх адразу, не пажваўшы, некуды глыбака, як здалося ёй, не ў сваю сярэдзіну. Пачула толькі, як там, у пустым перахлябістым нутры запякло вострым калючым холадам. Мурлахапы хацеў выхапіць у яе мерзлыя друзалкі з-пад носа, і яны пачалі гырчэць адно на аднаго.

Лось у пячоры толькі што быў — яны чулі гэта па паху. Яны спазніліся і цяпер, дзеручы ад ярасці лапамі перамерзлы сыпучы пясок, што востра пах ласінай мачой, закруціліся па пячоры, забегалі і сунуліся адразу да выхаду, наткнуўшыся на Мурлахапенькага, які, схварэлы і знясілены і бегатнёй і ад голаду, загарадзіў ім выхад. Сціснуўшы з бакоў, яны выпхнулі яго з пячоры на снег.