Міхась Андрасюк - Мясцовая гравітацыя

„Вось табе, падумаў пан Антон. Бачаць чырвоны нос, зараз жа i прапануюць. А я не такi, як каму здаецца. У мяне ларок на базары з апельсiнамi i яблыкамi. І планы, і песпектывы. Яшчэ год-два, а раскрыецца сапраўдная крама, вялiкая — вялікая”.

Так думаў пан Антон, але ў апошняе i сам ён не верыў. Гадоў пяць як займаецца бiзнесам, а не надта ж разгарнуўся. А прычына вядома мiж вачэй яна. Клiенты — не скажаш — і падыходзяць, і рукі запускаюць між яблыкі і апельсіны. Той-сёй і пра цану наведаецца. А напароўшыся на нос уласнiка, адступае хілком назад. „Такi чырванявы ворган думаецца клiенту вядома за якiя сведчыць ён схiльнасцi. А дзе схiльнасцi, там i ашуканства”.

Так мяркуюць клiенты. I не разгарнуцца пану Антону, не падскочыць вышэй за свой нос.

Хвоснуты нaхaбным успамiнам, ён выдaўжыў крок i зaрaз аблакацiўся на aмфiтэaтр.

А нa сцэне праходзiў якраз народны фэст. Значыць aдбывaлiся спрaвы дынaмiчныя. Хоры спявaлi i тaнчылi, aпускaлiся сa сцэны, i вяртaлiся нaзaд. Злiвaлiся ў мaгутныя, рaсспявaныя кaмбiнaты, то зноў дзялiлiся i метaдaм пaчкaвaння дорылi жыццё новым дуэтaм, тэрцэтaм, квaртэтaм. А слухачам — радасць, бо ў рэзультаце анёльскай музыкi людзi забываюцца на штодзённыя клопаты i свае фiзiчныя недасканаласцi.

Чарговая група ўладкавалася на сцэну. Быў гэта жаночы хор з дваццаці асоб і кожная такая асоба, упрыгожаная музыкай і каляровым касцюмчыкам, магла б без залішніх клопатаў скалыхнуць з фундаментаў, расслабіць, змяніць у кіпячы вулкан самае халоднае мужчынскае сэрца. Але зрок пана Антона засяродзіўся на салістцы, што вышпарыўшыся два крокі наперад, прыхапіла мікрафон і моцным альтам паехала ў натоўп.

Ніхто не ведае чаму якраз салісты карыстаюцца найзначнейшай ласкай слухачоў і чаму зза іхняй прычыны падчас рок-канцэртаў, згуртаваныя пад сцэнай паненкі адыходзяць ад прытомнасці. А часам і сталыя мужчыны, бы той старажытны Улiс, ашарашаны спевам сiрэнаў, забываюцца на родную Iтаку.

Пан Антон, паглыбiўшыся ў цёплы альт салісткі, забыўся на свой родны, няшчасны нос.

А калі хор апусцiўся са сцэны, расплыўся ў натоўпе, пан Антон невыпадкова апынуўся побач гэтай салісткі. Прыгарнуўшы пад бокi дзве каляжанкі, яна ўсё яшчэ падспеўвала, калыхалася за музыкай. I ўсмiхалася ўсяму свету. А пану Антону паказалася яму ўсмiхаецца.

I пан Антон шчыра пaдскочыў у водгук гармонiку, a нaвaт — цi не першы раз у жыццi — узяўся зa шaленчыя вaкaльныя спробы. Ён нaпiраў нa высокaе до з зaўзятaсцю касмiчнай энэргii, што ўзбуджаная першабытнай сiлаю, вылузвае з мiкраскапiйнага атама яркiя зоры, блакiтныя планеты, цьмяныя галактыкi. Выкiдаючы з вантробаў спантанiчныя музычныя каскады, ён бліжэй усё і бліжэй падплываў да каляровага касцюмчыка салісткі. І зазіраючы ў яе вочы — сэрцам, душою, какетліва-танцавальнай мовай цела, здавалася пытаў пан Антон: “Чуеш ты, прыгожая мая? Табе спяваю”.

Дакладна так паводзяць сябе самчыкі салаўёў маёвымі ночамі, калі над мястэчковым паркам стаіць шоўкавая цеплыня. І калі з каханай жанчанай паглыбляецеся ў гэтую летнюю ціш, часам шанцуе вам слухаць какетлівыя напевы. Прыгартаючы плячом каханую асобу, зазіраючы ў яе раззораныя вочы, кажаце ў такіх выпадках: “Ты чуеш мілая? Ён жа ў твой гонар так”.

Але вашыя словы не грунтуюцца на праўдзе. Каханне — самы эгаістычны стан жывой душы. Кожны тут напявае сваім голасам, і свайму адрасату, і ў сваю карысць.

А пан Антон дорыў сваю песню невядомай харыстцы, а харыстка паказалася яму прыгажэйшай за ўсё, што паклiкала на свет майская вясна.

Пан Лебяда быў шчаслiвы. Ён адчуваў сябе неадступнай часцiнай вялiкага народа. Як чалавек, каму давялося паблудзiць у цёмным лесе, прасноўдаць там увесь дзень, а ў рэшце-рэшт выбрацца на хай сабе i незнаёмую усё ж-такi чалавекам назначаную сцежку.

— Ну i крычыць той насаты моцны альт вярнуў пана Антона ў зусiм не музычную прастору. Голас прыналежыў асобе, якую ў думках паспеў ён назваць вяршыняй прыгажосці ў нашым сусвеце.

— Ага, падтрымала яе другая харыстка. — Голас нават і нічога, ды зусім неадукаваны. І ўражлівасць на мастацтва, на прыгажосць і эстэтыку — не адчуваецца.

— Уражлівасць — прыродная справа. Яна ёсць, або яе няма. Але ж, як відаць, не ўсе такое разумеюць.

— Далёка не ўсе — вочы салісткі згубілі ранейшую ўсмешку. Узіраліся ў пана Антона лютым холадам, як суддзі і пракуроры ўзіраюцца ў разбуральнікаў назначанага кадэксамі парадку.

Ад шчасця ў няшчасце, ад перамогi ў паражэнне, ад славы ў няславу, нат не крок, i не мiг.

„Чалавечае жыццё бы кола аўтамашыны. I зверху ты, i адначасова знiзу, i не паспееш прывыкнуць iржавы цвiк спускае дух, пераўтварае цябе ў лiшнi кусок скамечанай матэрыi”.