Алесь Рыбак - На раздарожжы

У таварыстве ведаў сустрэлі яго прыхільна і далі зялёнае святло выступленням перад любой аўдыторыяй. Рэцэнзент, нейкі прафесар, які зубы з’еў на лекцыях, адзначыў у Гурко тыя новыя станоўчыя моманты, якія адсутнічаюць у іншых лектараў — уменне весці гаворку, абапіраючыся на народныя выслоўі, выкарыстоўваючы гумар як разрадку пры напружанні. Гурко далі магчымасць выбраць раён у межах вобласці, куды мог бы ўзяць камандзіроўку хоць заўтра. Вадзім не стаў марудзіць, бо яго фінансы спявалі ўжо рамансы. Ён назваў гарадок, у якім пачынаў сваю працоўную біяграфію, дзе з Люсяй уступілі ў шлюб, яна зрабіла яго шчаслівейшым чалавекам на свеце.

— Там жа амаль што няма прадпрыемстваў, а калгасы самі ледзьве выжываюць, ім пакуль што не да лектараў. Так што падумайце.

— Я падумаў ужо, — рашуча сказаў Вадзім. — Трэба ж бываць і ў мядзведжых кутках. Я не ганюся за колькасцю выступленняў, а камандзіроўку ў любым выпадку апраўдаю.

— Ну, што ж, пахвальна, — сказаў старшыня. — Вы першы, хто выклікаўся паехаць туды.

Вадзіма вабіла гэта глушэча. Хацелася зайсці ў рэдакцыю, пагутарыць з супрацоўнікамі, нават даць ім якую гумарэску ці кароткае апавяданне. Цікава, ці выпускаецца яшчэ літаратурная старонка, якой ён аддаў шмат сіл і часу. Да гаспадыні, у якой яны з Люсяй правялі першую ноч, таксама загляне. Трэба толькі купіць ёй які памятны сувенір і, вядома, гасцінец.

І вось зноў знаёмая дарога ў гэты лясісты патрызанскі край, які паспеў палюбіць усім сэрцам. Калі абапал шашы, направа і налева, пацягнуліся ўгору гонкія меднастволыя сосны, адчуў, як радасна адгукнулася і запела на ўсё гэтае хараство душа. У гасцініцы яго пазналі, далі адзін з лепшых пакояў, у якіх, праўда, не было гарачай вады. Памыўшыся і трохі адпачыўшы з дарогі, пайшоў найперш у райвыканкам, да старшыні. У прыёмнай сядзела ўжо другая сакратарка, а на дзвярах у старшыні — шыльдачка з іншым прозвішчам.

— А дзе ж Леў Барысавіч, куды яго перамясцілі? — папытаў Вадзім.

— А вы хто будзеце? — у сваю чаргу пацікавілася дзяўчына.

— Я — былы супрацоўнік вашай райгазеты, а зараз лектар таварыства «Веды». Маё прозвішча Гурко. Прыехаў вось у камандзіроўку. Мне б пагаварыць са старшынёй наконт выступленняў.

— Таварыш Пракопчык у Мінску, будзе позна ўвечары. А намеснік яго на рабоце. Прыходзьце заўтра.

Вадзім, не вельмі засмучаны, падаўся ў рэдакцыю. Насустрач яму ішоў, пазнаў яшчэ здаля, Лявон Галкін.

— Го, якім ветрам занесла сталічную птушку ў нашу цьмутаракань? — першы, падаючы руку, усклікнуў Лявон. — Можа, зноў да нас? Тады міласці просім.

— Як бачыш, Лявоне, які моцна сядзіць на сваім троне, да вас. Толькі ў камандзіроўку. Што ў вас новенькага? Можа, вярнуўся на сваё ранейшае месца Павел Іванавіч Г алаўко? Гэта ж сцапалі чалавека і пасля як у ваду кануў.

— Выплыў, выплыў быў, а пасля зноў запраторылі немаведама куды. Адтуль, браце, не вельмі лёгка выкарабкацца, — Галкін сцішыўся да шэпту і аглянуўся па баках. — У гаўно як макнуць з галавой, то ўсё жыццё смярдзець будзе. Ну, а ты як?

Вадзім расказаў пра сябе, дачушку, пра тое, што мае ўжо ў Мінску небла­гое жыллё.

— Бачу, браце, што ты раздабрэў, папаўнеў, сталічны лоск навёў. А мы тут па-ранейшаму мэнчымся, лодку нашу невядома куды нясе. Матэрыялу не хапае, мой загадчык ганяе мяне як Марка па пекле. Ды яшчэ і матацыкл зламаўся і не паддаецца рамонту.

— То, можа, прыходзь у гасцініцу, а вечарам сходзім куды разам павячэраем, — прапанаваў Вадзім. — Мне ж усё цікава пра вас ведаць. Зрэшты, дам у літстаронку новую гумарэску. Яна нідзе яшчэ не друкавалася.

— У гасцініцу зайду, а каб павячэраць, то выбач, да жонкі з Барысава прыехалі родзічы, давядзецца іх прывячаць. Іншым разам як-небудзь.

Ад няма чаго рабіць Вадзім, зайшоўшы ў гасцініцу, узяў каробку цукерак і прыгожую квяцістую хустку і падаўся да Варвары Вікенцьеўны. Карцела пабачыць гэтую цудоўную жанчыну, у якой спачатку ён адзін, а пасля і з Люсяй знайшлі надзейны прытулак. Варвара Вікенцьеўна была акурат дома, сядзела на ганку і нешта цыравала.

— А божачка, якая радасць! — усклікнула яна, усхапіўшыся і абдымаючы Вадзіма як роднага сына. — Хацела вам напісаць, ды не ведала адраса, дума­ла, што ўжо не пабачу. А жонка ж дзе? Чаму не ўдваіх?

Яна сыпала адно пытанне за другім, пасля, расчыніўшы дзверы, запрасіла ў хату. Яна ўся свяцілася дабрынёй, зычлівасцю.

— Праходзьце, праходзьце. Я зараз згатую чаго. Вы ж, пэўна ж, галодны? То я хуценька чаго пастаўлю, бутэрброды зраблю.