Виктор Казько - Як я “рабіў шпіёнам у Нью-Ёрку

Ці не штосьці падобнае, ахвярнае, мо ўжо не аднойчы рэінкарнаванае стоена стагнала, хваравіта дыхала і спрабавала аб нечым папярэдзіць мяне ў той, пазбаўленай гаспадара, службовай хаце. Чалавек нешта даводзіў нязвыклымі мне яшчэ ў маім узросце словамі. Я чуў і не чуў іх, успрымаў хутчэй скурай даўнавата ўжо не мытага цела, чаму яны і захрасалі там без пранікнення ўглыб, у макацоўбіну, сэрца. Слізгацелі па паверхні кароткай, але ўчэпістай памяці. Учэпістай на захаванне ў падсвядомасці на гады:

- У цябе пільныя вочы. Ты павінен і надалей захоўваць іх пільнасць.

У мяне не было пярэчання гэтаму. Я ніколі не наракаў на свае вочы, не прыглядваўся да іх, у галаве не трымаў, якія яны. Мае - і ўсё.

- У цябе не сквапныя і не хіжыя, чыстыя рукі. Верым, ты не скраў гаманцы. І з іх нічога не ўзяў.

Гэта была праўда, толькі не наконт чысціні маіх рук. Ваду і мыла яны ведалі толькі зрэдзьчасу.

- Добрая, кемлівая галоўка. Ты не выкінуў знойдзенае, данёс куды трэба. Прама ў органы. Трымайся гэтага і ў будучым. Будзь як савецкі піянер Паўлік Марозаў. Ведаеш яго?

- Ведаю, - адказаў я, крыху здзіўлены, хто ж у той час не ведаў Паўліка Марозава, амаль Леніна нашых дзён.

- Будзеш такім, як ён?

- Буду, - без ваганняў прамовіў я. Таму што ўжо ганарыўся сабой. І сапраўды, з такой кемлівай галавой, чыстымі рукамі, пільным вокам, а там было яшчэ нешта лагоднае мне і пра сэрца - мне без дурняў быў угатаваны лёс Паўліка Марозава. Я ўжо ці не рэінкарнаваўся ў яго. Сама рэчаіснасць была скіравана на такую рэінкарнацыю. Сістэма прарабляла гэта па-майстэрску.

Два тысячагоддзі таму пры вывяржэнні Везувія загінулі Пампеі. Заліло вогненай лавай, засыпала попелам. Людзі гінулі імгненна. Выпараліся ў вулканічнай лаве. Замест іх там ўтвараліся пустоты, што захоўвалі форму некалі жывога чалавека. Форму жывога чалавека распазналі сучасныя археолагі. Яны залівалі вулканічныя пустоты гіпсам і атрымлівалі чала­века, які жыў дзве тысячы гадоў таму. Ці не тое ж рабілі і тут, і адносна зусім нядаўна, з жывымі людзьмі, канвеерна выраблялі з жывой біямасы гіпсавых балванчыкаў, адлітых з удзелам творцаў - творчасцю, абвешчанай самім Максімам Горкім як сацрэалізм.

Творцы-песеннікі ўшаноўвалі іх музычна, нотна, творцы-скульптары наставілі гэтых гіпсавых балванчыкаў ці не па ўсёй краіне, адмыслова для мяне і шмат іншых, падобных да мяне. Апелі сваё тварэнне ў вершах, песнях, паэмах, увекавечылі ў каменных ідалах. Вось такі быў сацыялістычны рэалізм.

А самога Паўліка Марозава, як гэта ні дзіўна, не было. Не было нічога і блізкага да створанага савецкімі інжынерамі чалавечых душ. Быў няшчасны, смаркаты і вашывы хлопчык у зрэбных штоніках і кашулі. Дарэчы, хаця і сібірскі хлопчык, але беларус па паходжанні, з Віцебшчыны. І ніякага подзвігу ён не здзейсніў. Была чыста сямейная, без палітыкі крымінальная разборка, пасля якой забілі і ўзвялі на ідэлагічна-бальшавіцкі п’едэстал творцы таго ж сацрэалізму. Павязалі яму чырвоны піянерскі гальштук, са здрайцы роднага бацькі стварылі пакутніка і пачалі гіпсава множыць па краіне. Быў попыт на падобных крывавых ахвярных хлопчыкаў з бальшавіцкага гіпсу. А хлопчыка, да вашага ведама, Аляксей Максімавіч, усё ж не было - адзіна попыт.

Попыт не толькі ў нас, але і ў ііііііых краінах свету. Пачыналася вывядзенне новай пароды замбаваных і манкуртавых людзей. Адчувальна не хапала здраднікаў, даносчыкаў, сексотаў. Пушачнага, хай і гіпсавага мяса. Па ўсім, набліжаўся сыход чалавецтва з планеты, і перш-наперш са святога - з разбурэння еднасці і радаводу людзей, разбурэння сям’і. І быў свой Паўлік Марозаў, нягледзячы на розніцу ладаў, але ж блізкасць, роднасць ідэалогій і ў фашысцкай Германіі. З той толькі розніцай, што Паўлік Марозаў-немчык быў цалкам літаратурным героем, мастацкай прыдумкай. Мы ж, як заўсёды, былі наперадзе планеты ўсёй: чаго тут круціць. Інжынеры, падручныя і памагатыя стукнулі абцасамі: яволь.

І што тут адметна, Сталін, не зважаючы на пільную патрэбу станаўлення савецкай міфалогіі, хлусні і падманна як творчага метаду, сацрэалізму і новага ладу - нідзе не абмовіўся і слоўцам, нідзе не ўхваліў, хаця і не зганіў, подзвіг Паўліка Марозава. Каўказская, горская ментальнасць ці семінарысцкая рэлігійная адукацыя? Так і было. Усё зрабілі за яго творцы, мастацкая інтэлігенцыя, інжынеры чалавечых душ, праўдарубы, мысляры і філосафы, рупліўцы народнага шчасця і долі. Гітлер таксама стоена прамаўчаў пра свайго Паўліка-немчыка, як стоена прамаўчала ўвогуле ўся нямецкая нацыя. Адчулі сорам ці ад безумоўнага нахабства і падмены паняццяў перахапіла дых?