Виктор Мартинович - Сцюдзёны вырай

На вуліцы было цёмна магічнай цеменню ночы, якая не выключала прынцыповае існаванне дываноў-самалётаў, жбаноў, у якіх могуць хавацца 40 злодзеяў, джынаў і стыхіаліяў, гатовых выканаць любое жаданне, калі ў цябе ёсць належная лампадка. У мяне ў галаве круцілася песня «A whole new world» Алана Менкена, я нават пачаў яе намармытваць, але ж спыніў сябе: не хапала яшчэ, каб Наста падумала, што мультфільм Aladdin — адзіны культурны артэфакт, да якога я меў дачыненне за ўсё жыццё. Я вырашыў падвысіць рэйтынг, прадэманстраваўшы, што ведаю сёе-тое пра персанажаў, значных для яе свету.

— Наста, я лічу, ты абрала вельмі добрую краіну для старту. Кожны ліс хваліць свой лес, але сапраўды Штаты — файнае месца для пачатку. Вось Набокаў. Ведаеш, як яго сустрэлі мытнікі, калі ён выйшаў на амерыканскую зямлю? У яго ў багажы былі баксёрскія пальчаткі. (Janka, I really think this is inappropriate word! Because «пальчаткі» паходзяць ад «пальцаў», — «fingers». But mufflers (boxer gloves) do not have separate slots for fingers! This is exactly what I pointed out in our previous discussion, where I was proving you, that «smile» and «усмешка» are not equal!) . І вось адзін з мытнікаў выхапіў гэтыя пальчаткі і пачаў гойсаць за другім, імітуючы баксёрскую бойку. Абодва рагаталі! Я памятаю, наш прафесар рускай літаратуры (я браў класы русліту, бо мне было трэба працаваць з рускім жывапісам, я хацеў разумець сюжэты), дык вось, гэты прафесар, дарэчы, уцякач з Саюзу, і не скажаш, што вельмі шмат піў… Дык вось, настаўнік асабліва падкрэсліваў, як гэта ўспрымалася пасля Еўропы, дзе Набокаў пражыў дваццаць год і нават не атрымаў грамадзянства, пасля Еўропы, у якой справамі эмігрантаў займаліся забойцы яго бацькі, Еўропы, з якой было складана нават выязную візу атрымаць, дзе трэба было штогод узнаўляць даведку аб уласнай расавай паўнавартаснасці… Там, у Еўропе, для сям’і Набокавых мытнікі, памежнікі, эміграцыйная служба ператварыліся ў яскравы сімвал пакутаў… А тут памежнікі, якія рагочуць і скачуць па тэрмінале! І ўсе навокал smile . Ці гэта не тое, што патрэбна любому эмігранту? Нават калі амерыканская ўсмешка ненатуральная? Дык лепей ненатуральная ўсмешка, чым натуральная варожасць! Я, дарэчы, таксама заўтра ў Штаты лячу. Падзелім з табой нябёсы!

Мы рухаліся кудысьці, ішоў дождж, ён быў па-ліпеньску цёплы і меў пах каляндры, кмену ды марской солі. У фіялетавых нябёсах кірлікалі чайкі, падсветленыя знізу памяранцавым святлом мегаполісу. Яны былі падобныя да вёрткіх самалёцікаў для ліліпутаў, якія зайшлі на пасадку занадта нізка, так нізка, што зараз зачэпяцца за гэты мінарэт, за гэтую шыльду, за гэты абрэз даху. Прадавец каштанаў сунуў нам у рукі куль з пахкімі, падобнымі да печанай бульбы, камячкамі.

Нейкім чынам мы апынуліся ў трамваі, які валок нас праз масты ды хаатычныя россыпы плошчаў. Насупраць сядзела дзяўчынка, яшчэ не дастаткова сталая для таго, каб яе прыгажосць трэба было хаваць пад хіджабам. Яна боўтала нагамі, лізала марозіва і разглядала нас. Запытала штосьці. Я перапытаў па-ангельску, без усялякай надзеі на паразуменне.

— Why are you not kissing? Чаму вы не цалуецеся? — на файнай ангельскай прамовіла яна.

Я расчырванеўся, а Наста пырснула. Наблізілася да мяне і кранулася вуснамі маёй шчакі. Вусны былі гарачымі, гарачымі, гарачымі. Трамвай бухнуў у воды Басфора, мы ляцелі ўніз, а паверхні ўсё не было, толькі бясконцая бездань, і сэрца зайшлося, захаланулася, адчуванне палёту, здавалася, будзе бясконцым, хуткая далонька зноў бегла па шыі і валасах, бегла і вульгарна затрымалася на вушах, нават падрынкала па іх: ніякай эротыкі, выключна прыязнае сяброўства.

— А чаму ты лічыш, што мы павінны цалавацца? — запытаўся ў дзяўчынкі, калі зноў змог дыхаць.

— Вы выглядаеце так, быццам зараз пацалуецеся, — сказала тая. І дадала: —Турысты заўсёды цалуюцца.

За спінай у малой быў постэр: «Газа плача!» са жменяй бомб, кожная з якіх была педантычна пазначаная зоркай Давіда. Побач — рэклама «Кока-колы». Welcome to Istanbul! А Наста ўжо цягнула мяне прэч з трамваю, затрымалася на хвілінку, каб пачуць ад сваёй дзесяцігадовай сяброўкі вельмі сур’ёзнае: «Ён цябе кахае». І адразу адрэагаваць: «Я ведаю!».

Трамвай спыніўся насупраць шчыліны ў дамах, куды яна мяне хуценька пацягнула. Такое пачуццё як страх ці нават ягоны зародак — элементарная абачлівасць, ніяк не былі ёй уласцівыя. Ах, Наста-Nasty! Я бачыў з ёй той горад, якога не ахапіў бы нават за год свайго абярэжнага жыцця ў Стамбуле. Мы спрытна чухалі ўздоўж кавярняў, дзе сядзелі грунтоўныя мужчыны, як быццам бы сышлі з арнаментальных малюнкаў на старажытных персідскіх вазах. Мы праціскаліся па ходніках, на якіх амаль што не заставалася месца: у тутэйшых крамах быў крыгаход хламу, залевы хламу, хлам выплюхваўся за дзверы, раскладаўся ля вітрын, кідаўся пад ногі. Тут былі свердзелы, краны, прасы, гадзіннікі ў розных ступенях механічнага стрыптызу, вуды, капелюшы, боты, рогі ровара і яшчэ адныя — большыя ды разгалісцейшыя, нібы для кагосьці мужчынскага полу. Тут быў поўны набор базавай лексікі і нават болей: ну навошта, напрыклад, ведаць, як называецца кругаль, якім сканчаецца галоўка душа? Ці аладкі, наверчаныя паміж гайкай і шрубам? Ці насадкі на фен?