Таіса Бондар: Гульня ў падкіднога [журнальный вариант]

Бо вось жа ўжо ахінала, ахутвала Ганю срэбна-чорнае - не, срэбна-сіняе! - ззянне, і паўставала перад паглядам дзівосная, як на аточанай срэбрам іконе, постаць... Постаць маці? Сама Багародзіца?! Але ж Яна не трымала на руках дзіцёнка, Сына Божага ці Сына Чалавечага - проста ішла насустрач, не кранаючыся Зямлі, не атрасаючы зорнай мітусні з шырокага покрыва свайго, не набліжаючыся... Так, не набліжаючыся! Быццам іх сцяжыны не маглі ні сысціся, ні перасекчыся нідзе ў цэлым свеце, хоць сустрэча і адбылася, адбывалася тут і цяпер, на зыходзе ночы.

I думкі ў Гані не мільганула апусціцца на калені ці хоць пакланіцца Той, да Каго імкнула душа ад нараджэння, - само імкненне ўвысь, насу­страч даўняй мары аб стрэчы, падтрымлівала, утрымлівала яе на крайку ночы, давала сілу не адводзіць пагляд, не агучваць маленне сэрца. Шчасця і так замнога, шчаслівыя імгненні доўжыліся і доўжыліся...

Усё жыццё прамільгнула за гэтыя імгненні перад паглядам душы, і нічога з таго, што выплывала з глыбіняў свядомасці, тут жа знікаючы, раствараючыся ў наступным вобразе, у наступнай карціне, не выклікала шкадавання. Ганя пазнавала сябе і ў басаногай дзяўчынцы, што з дзікунскімі крыкамі захаплення насілася па лужынах пад дажджом, і ў праўдалюбцы-школьніцы са старэнькім партфелем у руцэ, і ў цыбатай юнай спартсменцы пад валейбольнай сеткаю, і ў піянерважатай з вывадкам малых, і ў швачцы ў начным цэху, дзе пад гул машын нараджаліся і дужэлі мары пра сцэну, пра мноства роляў, якія яна некалі абавязкова сыграе на лепшай са сцэнаў, і ў студэнтцы-актрысулі, падманутай умела разыграным каханнем, і у жанчыне-развядзёнцы, на твары якой ніводнае люстэрка не заўважыла б сляды слёз... Пазнавала - і ўсміхалася, калі паспявала ўсміхнуцца, кожнай з іх. Бо за кожнай - і гэта было невытлумачальна! - паўставала зіхоткая постаць Той, да Каго Ганя імкнула, колькі сябе памятала. Яна была перад ёю, хоць і ў некаторым аддаленні ад яе, і нішто у гэту хвіліну не магло устаць паміж імі, засланіць ззянне, якім акрывала іх неба.

«Нішто? Нават тое, што адбылося пасярод ночы, гадзіны паўтары на­зад?» - вярнула свядомасць сваю страчаную ўладу над жанчынаю, і Ганя ўздрыгнула, быццам яе ўдарылі. Уздрыгнула, напружыла пагляд, чапляючыся ім за раптам апусцелы, хоць і пасвятлелы, далягляд, за нябеснае покрыва над ім, што шэрхла, шарэла проста на вачах, і толькі глыбокі горкі ўздых азваўся болем у грудзях. Ці то шчасця перажытых імгненняў сапраўды аказалася замнога - і душа надламалася, ці то ноч адгарала - адгарэла і засыпала шэрым попелам усё, што ўбачылася, або звідзілася.

Па ўсім было відно, што хутка пачне брацца на золак, і крыху азяблай Гані нічога не заставалася, як вярнуцца ў пакой і паспрабаваць сагрэцца. Залезці ў пасцель, сцяцца ў камячок, баронячыся ад згадкі, што зноў нага­дала пра сябе, і сагрэцца. Mo i на душы палягчэла б, калі б цела перастала ўздрыгваць і пакрывацца мурашамі не так на перадсвітальны халадок, як на ўзгаданую абразу зрэагаваўшы.

Адчуванне цяпла і ўтульнасці хутка вярнулася, на душы лягчэй не стала. Горш таго! - перажытае, калі з ёй, актрысаю, узжадалі абысціся, як з вяхоткаю, падабранай на панелі. I хто?! Свае... Гэткія ж, як і яна, служкі сваёй прафесіі і сцэны!

Абурэнне ўспыхнула з новай сілай, і як ні сціналая яна ў камячок, як ні старалася атрэсціся ад яго і павярнуць думкі ў якоесьці іншае - любое іншае! - рэчышча, нічога не атрымлівалася. Зноў яна, паддаўшыся ўгаворам Геніка, уваходзіла ў паўлюкс, які займаў памрэж, зноў уся кампанія ўставала ёй насустрач, і яна ледзь не павярнула назад проста ад дзвярэй - здзівіла не так тое, што разам з акцёрамі ступіў ёй насустрач, пахітваючыся, намеснік міністра... Пекар... Чула пра яго нямала і рознае, сутыкалася чыста вонкава і здалёк...

- Во! - прыклаўся той да яе рукі. - Нарэшце сярод асалавелых ад гарэлкі фізій мужыкоў з’явіўся твар... Прабачце...

Ён пахіснуўся, і калі б Генік не падхапіў яго і не ўсадзіў у крэсла, пэўна, страціў бы і такую ненадзейную апору, як падлога пад нагамі. Ногі - не трымалі, рука ж паслухмяна пацягнулася да шклянкі, паслужліва напоўненай другім сабутыльнікам - драматургам... Ганя не адразу звярнула на яго ўвагу, уражаная не так відовішчам загулу (не гэткае даводзілася бачыць у «Мутным воку», куды сыходзілася ўся калятэатральная брація!), як гнусна-саладкаватаю атмасфераю таннага бардзеля, якая панавала ў пакоі, нягледзячы на адсутнасць жанчын.

«Бач! I гэны тут! Няйнакш, новую п’есу прадаць хоча...» - чамусьці з непрыязнасцю падумала пра мілейшага фанфарона, як усе называлі Жлуктава, Ганя, падшукваючы словы, каб павярнуцца і пайсці ў свой нумар. Але Генік па старой (такой старой, што адзін ён і ўзгадваў калі-нікалі) памяці абняў яе за плечы, на міг прытуліў да свайго пляча, шапнуў у самае вуха: «Не дрэйф... П’ём за яго кошт...»