Olga Tokarczuk - Dom dzienny, dom nocny

Agni jest dla niej stały i twardy. Zaskakuje ją zdecydowanie jego ciała. To ciało wie, czego chce, idzie prosto do celu, jakby przez nią ale nie czyni jej krzywdy. To jest przyjemne i dobre. Jego ciało ją poznaje i teraz ona zdaje sobie sprawę, że zawsze chciała być tak poznawana, że urodziła się po to, żeby dać się poznać komuś takiemu jak Agni. Jego dotyk ją zniewala; nie znajduje słów, żeby to nazwać; nie istnieje żadne nie. Jej mąż potrafi być bardziej czuły, potrafi na nią czekać, zagląda jej w oczy, spija z twarzy przyjemność. Agni jest zajęty sobą, a przez to najprawdziwszy. Ona staje się dla niego okrętem, który niesie go przez gwałtowne morza. Ona mu daje siebie, a on bierze. Jest szczupły, żylasty, szorstki. Jego opalona skóra skwierczy pod jej palcami. Kiedy potem dotyka ciała swojego męża (które tak kiedyś kochała), nie może nadziwić się jego miękkości i delikatności. Puchowy Jasiek, miękka juchtowa torebka, przejrzałość brzoskwini, jej własny wiotczejący brzuch. Jej mąż jest nią samą z ich dotknięcia nie rodzi się żadna iskra, nie można ani rozgrzać się, ani zmarznąć. Jedyne słowo, jakie może narodzić się z tego podobieństwa, to „nie”.

Odprowadziła go jeszcze przez szpitalny park do bramy i tam się zatrzymała, jakby była zaczarowana i nie mogła już przekroczyć tej niewidzialnej linii między ceglanymi słupami.

„Lepiej nie przyjeżdżaj tu do mnie”, powiedziała. „Poproś panią Eugenię o sprzątanie, a w stołówce gotują lepiej niż ja”.

Nagle poczuła się zmęczona. Dlaczego miałaby się martwić jego sprzątaniem i jego obiadami. Sam ją rozgrzeszył:

„Nie martw się mną”.

Już kolejny raz miał ochotę zapytać ją o Agni, ale ona jakby zapomniała. Wspomnienie dziewczyny posiało w jego ciele niepokój.

„Idź już”.

Pocałował ją w policzek i w dłoń. Odwróciła od niego wzrok.

„Powinno być sprawiedliwie. Powinni ci obciąć jaja”, powiedziała.

Poczuł się tak, jakby go uderzyła. Poruszył wargami, ale nie udało mu się wypowiedzieć żadnego słowa, więc poszedł. Patrzyła za nim, na jego barczyste, wysokie ciało, schowane bezpiecznie w eleganckim letnim garniturze. Musiał czuć ten jej wzrok, bo poprawił niezdarnie kapelusz i zniknął za rogiem.

Dom był cichy, chłodny, ciemny. Biuro jasne, zawsze przegrzane i pełne ludzi. On w biurze tryskał energią mówił szybko i głośno, chodził sprężystym krokiem i wiedział, czego chce. W domu czas spowalniał, a więc wszystko razem z nim. W domu brzuch mu opadał, stopy marzły, a głos zamierał: nie było z kim rozmawiać, wydawać poleceń, stare meble znały całą prawdę. Granica między domem a biurem biegła gdzieś na rynku, po liniach między kamiennymi płytami, i codziennie musiał ją przekraczać dwa razy. To codzienne przekraczanie granicy stało się jakieś bolesne, więc ostatnio oddalał ten moment i szedł do restauracji na wódkę. Najpierw chciał wejść do „Lido”, ta knajpa była mu bardziej po drodze, ale uznał, że nie byłby w porządku wobec samego siebie, gdyby siadł przy laminowanym, wiecznie wilgotnym blacie, wśród niedomytych mężczyzn z przedmieść, i wdychał wyziewy piwa i tanich papierosów. Zachodził więc do „Basztowej”, zwykle jeszcze pustej o tej porze, gdzie znała go podstarzała kelnerka i bez zamawiania stawiała mu kieliszek wódki i śledzia w śmietanie. Tam siedział i patrzył przez oszkloną witrynę na ospałą, małomiasteczkową ulicę. Nie było się co oszukiwać – wśród przechodniów szukał Agni. Wtedy zastanawiał się, co też ona robi, kiedy nie jest z nim. Czy w ogóle istnieje, czy ma jakieś swoje łóżko, szafę mieszczącą te jej śmieszne spodnie, łazienkę, w której mieszka jej szczoteczka do zębów. Nawet nie wiedział, jak się nazywa. Mógłby to sprawdzić, mógłby się dopytać, w końcu miasto nie było duże i raczej wszyscy się tu znali.

„Kim ty jesteś? Skąd się tu wzięłaś? Czy masz rodziców?”, pytał ją wieczorem, gdy tuliła się do niego sucha i gładka jak jaszczurka.

Cokolwiek odpowiedziała, wiedział, że kręci. Była całkowicie obca, jakby ulepiono ją z innej gliny, i ta jej obcość pociągała go do obłędu.

„A kim ty jesteś?”, odpowiadała pytaniem. „Skąd się tu wziąłeś? Gdzie są twoi rodzice?” Opowiadał jej osobie chętniej niż komukolwiek. Z tych opowieści wyłaniał się sam dla siebie i z zaskoczeniem stwierdzał, że zawsze był ofiarą jakichś zbiegów okoliczności, przypadkowych spotkań, chaotycznych ruchów. Potem zastanawiał się nad tym w restauracji „Basztowa”, gdy pił swoją pojedynczą wódkę. Te rozmowy w łóżku, gdy leżeli wymęczeni seksem, były jakąś inną odmianą miłości, powiedziałby nawet – doskonalszą. Nie potrzebowała żadnej kokieterii, podchodów, umizgów. Wystarczało tylko otworzyć w sobie jakieś śluzy, groble, zapory i pozwolić płynąć słowom. A one już wiedziały, co robić, w jakie układać się zdania, jakie historie tworzyć. Był jej za to wdzięczny, że tak leżała i słuchała. A może wcale nie słuchała? W takim razie potrzebna mu była jej sama obecność: jej chłopięce ciało zatopione w poduszkach, równy gorący oddech i zapach świeżo zerwanych ogórków. Kiedyś zmierzył jej dłońmi talię i następnym razem, gdy był we Wrocławiu u żony, kupił jej w pedecie modną marszczoną spódnicę z szerokim paskiem. Widać się ucieszyła, bo długo oglądała spódnicę, każdy szczegół jej prostego kroju, jakby po raz pierwszy coś takiego widziała. Gdy ją przymierzyła, podniósł jej włosy na czubek głowy i zrobił z nich koński ogon. Tak ją właśnie widział potem zza witryny restauracji. Biegła wzdłuż ulicy, szara spódnica żyła wokół jej długich nóg. Zanim zdążył zapłacić i wyszedł, znikła. Ale przecież wiedział, że wróci wieczorem, jak codziennie.

Żonę zobaczył dzień po operacji. Poraziła go jej poszarzała bladość i w głowie zjawiła mu się myśl, że ona umrze. Nie byłoby w porządku umrzeć teraz, w tym pogmatwaniu i milczeniu. Naprawdę wystraszył się, że to zrobi i zostawi go w momencie najniebezpieczniejszym – kiedy jedna skóra już odpadła, ale nie ma jeszcze nowej. Trzymał ją za rękę i wołał po imieniu, aż otworzyła oczy. Uśmiechnęła się słabo, a jego tak wzruszył ten widok, że zachciało mu się płakać. I byłby sobie pozwolił na łzy, gdyby byli sami, ale obok, metr dalej stały łóżka, a na każdym ciało kobiety, popsuty miękki, nietrwały mechanizm, wymyślony do przenoszenia pokoleń poprzez czas, krucha łódź, która płynie z jednego brzegu nocy na drugi i wysypują się z niej ludzie. Więc tylko zagryzł wargi i obraz zamglił mu się na chwilę od łez.

„Jak sobie radzisz?”, zapytała. Kiwnął uspokajająco głową. „Zdaje się, że wycięli mi wszystko”.

Mimowolnie spojrzał w to miejsce, gdzie pod kołdrą był jej brzuch. Nie wiadomo dlaczego spodziewał się zagłębienia. Pocałował jej białą długopalcą dłoń. Siedział tak jeszcze chwilę, a potem był obchód, więc kazano mu wyjść. Powiedział, że przyjedzie pojutrze. To właśnie tego dnia kupił tę spódnicę dla Agni.

Nie było sposobu, żeby zatrzymać rojące się w głowie myśli o przyszłości. Wyobrażał sobie, że ona umrze, a on z Agni zostawią ten spalony już dom i pojadą może na Górny Śląsk albo do Warszawy. On znajdzie tam bez kłopotu pracę, a Agni pójdzie na studia, na architekturę na przykład. Będzie jej kupował piękne ubrania i w niedzielę będą się przechadzać po Nowym Świecie, a młodzi mężczyźni będą się za nimi oglądać.

A nawet jeżeli ona nie umrze, to on w końcu od niej odejdzie. Po prostu odejdzie.