Ken Kesey - Lot nad kukułczym gniazdem

– Bałbym się – oświadczył Turkle – że zacznie mnie walić po łbie tym krzyżem, który nosi na łańcuchu. Strach, no nie?

– A ja bym się bał – powiedział McMurphy – że kiedy będę sobie dokazywał na niej w najlepsze, wsadzi mi nagle w tyłek termometr, żeby zmierzyć temperaturę!

Wszyscy wybuchnęli śmiechem. Harding przestał się na chwilę śmiać, żeby dodać coś od siebie:

– Albo, co gorsze, będzie leżała pod tobą bez ruchu, strasznie skupiona, i… o Jezu, nie mogę… mówiła, jakie masz tętno!

– Nie mogę… o rety!

– Albo, co jeszcze gorsze, leżała i obliczała twoje tętno i temperaturę jednocześnie – sans instruments !

– Nie mogę, litości…

Śmialiśmy się tak, że o małośmy nie pospadali z kanap i foteli; krztusiliśmy się, łzy ciekły nam z oczu. Dziewczyny osłabły od śmiechu – dopiero za trzecią próbą udało im się stanąć na nogach.

– Muszę iść… zrobić psi-psi – oznajmiła większa, po czym zataczając się i chichocząc ruszyła w stronę toalety; pomyliła drzwi i wpadła do sypialni, my zaś czekaliśmy, co będzie dalej, przykładając palce do ust i uciszając się nawzajem. Usłyszeliśmy pisk dziewczyny, ryk starego pułkownika Mattersona: “Poduszka to… koń!”, i Sandy wybiegła z sypialni goniona przez pułkownika na wózku inwalidzkim.

Sefelt odwiózł staruszka z powrotem i osobiście wskazał dziewczynie toaletę; powiedział, że normalnie korzystają z niej wyłącznie mężczyźni, toteż stanie pod drzwiami i będzie pilnował, by żaden nie wszedł; do ostatniej kropli krwi będzie bronił im dostępu! Dziewczyna podziękowała mu uroczyście, podali sobie ręce i zasalutowali; gdy była w środku, z sypialni znów wyleciał na wózku pułkownik – Sefelt ledwo mógł go powstrzymać od wjechania do toalety. Kiedy dziewczyna wyszła na korytarz, jej strażnik odpierał właśnie nogą szarżę wózka, podczas gdy my staliśmy na skraju pola bitwy, zagrzewając to jednego, to drugiego do walki. Dziewczyna pomogła Sefeltowi położyć pułkownika do łóżka, a następnie poszli na korytarz tańczyć walca przy muzyce, której nikt poza nimi nie słyszał.

Harding pił, rozglądał się i potrząsał głową.

– Nic z tego nie dzieje się naprawdę. To tylko wspólny wymysł Kafki, Marka Twaina i Martiniego.

McMurphy i Turkle zaniepokoili się nagle, że wciąż pali się zbyt wiele świateł; wstali i pogasili wszystko, co się świeciło, łącznie z małymi lampkami na korytarzu wmurowanymi na wysokości kolan. Oddział pogrążył się w egipskich ciemnościach, Turkle rozdał nam latarki i zaczęliśmy się ganiać na wózkach inwalidzkich, które wyciągnęliśmy z magazynu; bawiliśmy się znakomicie, gdy wtem rozległ się charakterystyczny okrzyk Sefelta i zobaczyliśmy, że leży w drgawkach na posadzce obok Sandy. Siedziała wpatrzona w niego i wygładzała spódnicę.

– Nigdy nie przeżyłam nic podobnego – szepnęła z przejęciem.

Fredrickson ukląkł przy przyjacielu, wsunął mu w zęby portfel, żeby nie odgryzł sobie języka, i pomógł mu zapiąć spodnie.

– Nic ci nie jest? Sef, nic ci nie jest?

Sefelt podniósł leniwie rękę i nie otwierając oczu, wyjął z ust portfel. Uśmiechnął się zaślinionymi wargami.

– Nic mi nie jest – rzekł. – Dajcie mi tylko prochy; jak je łyknę, znów biorę się do dzieła.

– Naprawdę chcesz wziąć proszki, Sef?

– Dajcie prochy!

– Dajcie prochy! – powtórzył przez ramię Fredrickson, nie podnosząc się z klęczek.

– Prochy! Prochy! – zawołał Harding i świecąc sobie latarką, ruszył chwiejnym krokiem do magazynu leków.

Sandy, która wciąż siedziała przy Sefelcie i głaskała go w zadumie po głowie, powiodła za Hardingiem szklistym wzrokiem.

– Może lepiej i mnie coś przynieś! – krzyknęła pijackim głosem. – Nigdy dotąd nie przeżyłam nic choćby trochę podobnego!

Z końca korytarza dobiegł brzęk tłuczonego szkła; Harding wrócił z dwiema garściami pigułek, którymi posypał Sefelta i dziewczynę, jakby kruszył do grobu grudki ziemi. Podniósł oczy na sufit.

– Najlitościwszy Boże, przyjmij na swoje łono tych biednych grzeszników. I nie zamykaj drzwi przed nami wszystkimi, zbliża się bowiem nasz koniec, nasz ostateczny, nieodwołalny, fantastyczny koniec. Wreszcie pojąłem, co się dzieje. To nasze ostatnie chwile radości. Potem czeka nas zagłada. Musimy zebrać się na odwagę, żeby z podniesionym czołem przyjąć zgotowany nam los. Rano wszyscy zginiemy. Zastrzyk trucizny. Sto mililitrów dla każdego. Albo siostra Ratched ustawi nas w szeregu pod ścianą naprzeciw strasznego, ładowanego przez lufę garłacza, który nabije zawczasu miltownami, thorazyną, stelazyną i librium! Następnie opuści szablę: pal! I uspokoi nas na wieki wieków!

Oparł się plecami o ścianę i osunął na posadzkę, a z rąk potoczyły mu się na wszystkie strony pigułki podobne do czerwonych, zielonych i pomarańczowych owadów.

– Amen – rzekł i zamknął oczy.

Dziewczyna na posadzce obciągnęła spódnicę, zasłaniając długie, spracowane nogi, spojrzała na Sefelta, który leżał przy niej uśmiechnięty, drgając w świetle latarek, i powiedziała:

– Nigdy nie przeżyłam nic nawet w części zbliżonego!

Przemowa Hardinga, nawet jeśli nas nie otrzeźwiła, to jednak pomogła nam uświadomić sobie powagę tego, co robimy. Nadciągał świt i należało pomyśleć, co będzie, kiedy rano zjawi się personel. Billy Bibbit i jego dziewczyna powiedzieli, że już jest po czwartej, więc jeśli nikt nie weźmie im tego za złe, chcieliby, żeby pan Turkle otworzył izolatkę. Przeszli pod szpalerem snopów światła z latarek, my zaś przenieśliśmy się do świetlicy, żeby trochę posprzątać. Turkle wrócił z izolatki ledwo przytomny i musieliśmy zawieźć go do świetlicy w wózku inwalidzkim.

Idąc z tyłu za innymi, ze zdziwieniem stwierdziłem nagle, że jestem pijany, autentycznie pijany; zaróżowiony i uśmiechnięty, po raz pierwszy, odkąd wyszedłem z wojska, zataczam się po pijanemu, a ze mną jest kilku zalanych facetów i dwie wstawione dziewczyny… i to na oddziale Wielkiej Oddziałowej! Pijany uganiam się, śmieję i zabawiam z kobietami w samym wnętrzu najsroższej twierdzy Kombinatu! Zacząłem sobie przypominać, cośmy wyprawiali tej nocy, i ledwo mogłem w to uwierzyć. Musiałem sobie powtarzać, że wszystko wydarzyło się naprawdę i że to myśmy nadali temu bieg. Wystarczyło otworzyć okno, tak jak wtedy, kiedy się chce wpuścić świeże powietrze. Może Kombinat wcale nie był wszechpotężny? Co mogło nas powstrzymać od powtórzenia zabawy, skoro wiedzieliśmy już, jak się do tego zabrać? Albo od robienia innych rzeczy, na które mieliśmy ochotę? Myśląc o tym, poczułem się taki szczęśliwy, że krzyknąłem, skoczyłem do McMurphy’ego i Sandy idących przede mną, złapałem ich i podniosłem wysoko, po jednym w każdej ręce, a następnie pobiegłem z nimi do świetlicy, choć oboje darli się wniebogłosy i kopali jak małe dzieci. Taki byłem szczęśliwy.

Pułkownik Matterson znów się wyłonił z sypialni, świeżo wypoczęty i gotów dalej nas pouczać, ale Scanlon zawiózł go z powrotem do łóżka. Sefelt, Martini i Fredrickson powiedzieli, że też gruchną się spać. McMurphy, ja, Harding, dziewczyna i pan Turkle zostaliśmy, żeby dopić syrop i zastanowić się, co począć z bałaganem na oddziale. Chyba jedynie ja i Harding przejmowaliśmy się naprawdę; McMurphy i Sandy tylko popijali syrop, uśmiechali się do siebie i trzymali w mroku za ręce, a pan Turkle co rusz zapadał w drzemkę. Harding robił, co mógł, żeby się otrząsnęli.