Amy Tan: Córka Nastawiacza Kości

Ruth nie mogła dłużej wytrzymać.

– Jak brzmi to nazwisko?

– Gu.

– Gu? – Ruth poczuła ogromny zawód. Znów ten sam błąd. – Gu to po chińsku “kość" – powiedziała. – Pewnie ta kobieta myślała: “lekarz kości" czyli “doktor Kość".

– Nie, nie – odrzekła GaoLing. – Gu jak “wąwóz". To inne gu. Brzmi tak samo jak gu “kość", ale inaczej się pisze. Gu w trzecim tonie może oznaczać wiele rzeczy: “stary", “wąwóz", “kość", a także “udo", “ślepy", “ziarno", “kupiec", wiele rzeczy. Znak “kość" może też oznaczać “charakter". Stąd wyrażenie: “Masz to w kościach". Znaczy to: “Taki masz charakter".

Ruth myślała kiedyś, że chiński ma tak niewiele dźwięków, że trudno go zrozumieć. Teraz zdawało jej się, że dzięki wielości znaczeń jest bardzo bogaty. Ślepy lekarz kości z wąwozu naprawił udo starego handlarza ziarna.

– Jesteś pewna, że to jest Gu?

– Tak było napisane na płytce ze zdjęciem.

– Było też imię?

– Liu Xin.

– Spadająca Gwiazda?

– Nie, to liu xing, brzmi prawie tak samo, xing to “gwiazda", a xin – “prawda". Liu Xin oznacza “pozostać prawdziwym". Ale słowa brzmiały podobnie, więc ludzie, którzy jej nie lubili, nazywali ją Liu King. “Spadająca gwiazda" może mieć złe znaczenie.

– Dlaczego?

– Trudno powiedzieć dlaczego. Uważa się, że widok miotlastej gwiazdy źle wróży. To inna gwiazda, z długim i wolnym ogonem, krążąca.

– Kometa?

– Tak, kometa. Kometa oznacza, że zdarzy się wyjątkowe nieszczęście. Niektórzy ludzie mylą jednak miotlastą gwiazdę ze spadającą gwiazdą, więc choć spadająca gwiazda nie przynosi pecha, myślą, że przynosi. Ta też nie jest dobra – szybko płonie, jednego dnia jest, drugiego nie ma po niej śladu, tak jak stało się z Drogą Ciocią.

Ruth przypomniała sobie, że matka o tym pisała. Gdy LuLing była mała, Droga Ciocia opowiedziała jej, że patrzyła w nocne niebo i ujrzała spadającą gwiazdę, która wpadła jej do otwartych ust.

Ruth zaczęła płakać. Jej babcia miała imię i nazwisko. Gu Liu Xin. Istniała. Nadal istniała. Droga Ciocia należała do rodziny. LuLing należała do tej samej rodziny, a Ruth należała do nich obu. Nazwisko rodziny nigdy nie przepadło, przypominało kość, która utknęła w skalnej szczelinie wąwozu. LuLing wywróżyła je, patrząc na kość w muzeum. I nazwisko rozbłysło przed nią na króciutką chwilkę, jak spadająca gwiazda, która weszła w ziemską atmosferę, pozostawiając w duszy Ruth wyraźny, nieusuwalny ślad.

Jest dwunasty sierpnia i Ruth siedzi w swoim Kąciku. W nocnej ciszy brzmią syreny, witając zawijające do zatoki statki.

Ruth nie straciła jeszcze głosu. Na jej zdolność mowy nie mają wpływu klątwy ani spadające gwiazdy, ani choroba. Wie już o tym na pewno. Ale nie musi wcale mówić. Może pisać. Przedtem nigdy nie miała powodu pisać dla samej siebie, tylko dla innych. Teraz ma powód.

Stoi przed nią fotografia babci. Ruth patrzy na nią co dzień. Dzięki niej ogląda teraźniejszość z perspektywy przeszłości. Czy babcia kiedykolwiek sobie wyobrażała, że będzie mieć taką wnuczkę jak ona – kobietę, która ma kochającego męża, dwie uwielbiające ją córki, dom, którego jest współwłaścicielką, oddanych przyjaciół i życie, w którym największym zmartwieniem jest przeciekający kran lub za dużo kalorii?

Ruth przypomina sobie, jak matka mówiła o śmierci, albo z własnej ręki, albo spowodowanej klątwą. Ten zamiar nigdy jej nie opuścił, aż do chwili gdy zaczęła tracić władzę nad umysłem i z jej pamięci niczym z dziurawej sieci zaczęły umykać wszystkie dawne żale. I choć matka nie zapomniała jeszcze przeszłości, zaczęła ją zmieniać. Nie wraca już do smutnych chwil. Wspomina tylko, że była bardzo mocno kochana. Pamięta, że dla Bao Bomu była jedynym sensem życia.

Parę dni temu matka zadzwoniła do Ruth. Jej głos brzmiał jak dawniej, słychać w nim było nerwowość i obawę.

– Luyi – powiedziała, po czym zaczęła szybko mówić po chińsku: – Martwię się, że sprawiałam ci dużo przykrości, kiedy byłaś mała, że wyrządziłam ci dużo krzywd. Ale nie pamiętam, co zrobiłam…

– Nie masz czym… – zaczęła Ruth.

– Chciałam tylko powiedzieć, że mam nadzieję, że zapomnisz, tak jak ja zapomniałam. Mam nadzieję, że mi wybaczysz, bo jeżeli cię skrzywdziłam, przepraszam.

Odłożywszy słuchawkę, Ruth przez godzinę płakała ze szczęścia. Okazało się, że jeszcze nie jest za późno, by sobie nawzajem wybaczyły.

Patrząc na zdjęcie, Ruth rozmyśla o dzieciństwie matki i młodości babci. Oto dwie kobiety, które ukształtowały jej życie, kobiety, które “ma w kościach". To przez nie zaczęła zadawać sobie pytania, czy porządek lub nieporządek panujący w jej życiu wynika z przeznaczenia czy pecha, jej własnej woli czy działań innych. Nauczyły ją niepokoju. Ruth wiedziała już jednak, że przekazywały jej te ostrzeżenia nie po to, aby ją przestraszyć, lecz żeby ją uchronić przed pójściem w ich ślady i aby mogła mieć nadzieję na lepszy los. Chciały, by uwolniła się od klątw.

W Kąciku Ruth wraca do przeszłości. Jej laptop przeistacza się w tacę z piaskiem. Ruth znów ma sześć lat, jest tym samym dzieckiem, właśnie zrosła jej się złamana ręka, a w drugiej trzyma pałeczkę, gotowa odgadywać odpowiednie słowa. Jak zawsze przychodzi Bao Bomu i siada obok niej. Ma gładką twarz, tak piękną jak na fotografii. Rozciera pałeczkę tuszu na kamieniu z duan.

– Myśl o swoich intencjach – mówi Bao Bomu. – Co masz w sercu, co chcesz wlać w serca innych.

I Ruth zaczyna pisać wspólnie ze swoją babcią. Płyną słowa. Obie stają się tą samą osobą, sześcioletnią, potem szesnastoletnią, później mają czterdzieści sześć i osiemdziesiąt dwa lata. Piszą o tym, co się wydarzyło, dlaczego tak się stało, o przyszłych zdarzeniach, które zależą od nich. Opowiadają o tym, co jest, ale co nigdy nie powinno mieć miejsca. Piszą o tym, co mogło kiedyś być i co może jeszcze nastąpić. Piszą o przeszłości, którą można zmienić. Czymże w końcu jest przeszłość, mówi Bao Bomu, jeśli nie tym, co sami postanawiamy pamiętać? Postanawiają nie ukrywać przeszłości, dotknąć bolesnych miejsc i cierpieć, wiedząc, że ból przeminie. Wiedzą, gdzie szukać szczęścia – nie w jaskini ani kraju, lecz w miłości, swobodzie dawania i brania tego, co jest i było zawsze.

Ruth pamięta o tym, pisząc opowieść. Pisze dla babci, dla siebie, dla małej dziewczynki, która stała się jej matką.