Tony Parsons - Mężczyzna i chłopiec

Dołączając do wielkiej procesji żywych i umarłych, staliśmy w kolejce za młodą parą zgłaszającą narodziny dziecka i przed starszą panią rejestrującą zgon męża. Nie potrafiłem zrozumieć, dlaczego Nigel Batty skarżył się, że mężczyźni umierają przed swoimi partnerkami. Jakie to szczęście nie musieć odwiedzać tego miejsca, jaka ulga nie być skazanym na samotne życie.

W końcu wróciliśmy do mojego rodzinnego miasta, by złożyć wizytę przedsiębiorcy pogrzebowemu. Jego biuro, podobnie jak pub, w ogóle się z upływem czasu nie zmieniło – lokale, gdzie zalewa się robaka, i obsługuje tych, co kopnęli w kalendarz, stanowią dwa niezmienne elementy głównej ulicy każdego angielskiego miasteczka.

Kiedy dorastałem, ów butik dla nieboszczyków ze swoją ponurą witryną, w której na tle akrów czarnego jedwabiu stały dwa białe nagrobki, sprawiał zawsze wrażenie nieczynnego i tego dnia też wyglądał na zamknięty. W dzieciństwie, wkrótce po tym, jak odkryłem, że nie będę żyć wiecznie, zwykle szybko go mijałem. Teraz wszedłem do środka. I wszystko odbyło się bez zgrzytów. Wujek Jack położył mi dłoń na ramieniu i spokojnie omówiłem z przedsiębiorcą szczegóły pogrzebu, jakby coś takiego przytrafiało mi się niemal codziennie. Na biurku między nami leżało świadectwo zgonu i wydawało się jak najbardziej naturalne, że rozmawiam z tym poważnym mężczyzną w czerni o tym, jak ma pochować ojca. Jedyny dziwny moment nadszedł, kiedy z niemal przepraszającym gestem facet pokazał mi kolorową broszurę. Musiałem wybrać ojcu trumnę.

Broszura nie różniła się od innych handlowych folderów – zamieszczone zdjęcia były gustowne i ładnie zaprezentowane – i przejrzeliśmy ją strona po stronie, od najtańszych prostych sosnowych modeli aż po najbardziej luksusowy: wielką dębową trumnę wyściełaną czerwoną satyną i ozdobioną dużymi mosiężnymi uchwytami.

W pierwszym odruchu chciałem wybrać najdroższą – idźmy na całość, nic nie jest zbyt drogie dla mojego starego. Potem uznałem jednak, że trumna z najwyższej półki jest nieco zbyt wyszukana, by tato miał w niej spędzić całą wieczność.

Po krótkim wahaniu oznajmiłem więc przedsiębiorcy, że decydujemy się na drugą co do ceny trumnę. I kiedy razem z wujkiem Jackiem wyszliśmy na ulicę, byłem zadowolony z dokonanego wyboru.

– Twój stary przewróciłby się w grobie w tej bombonierze – stwierdził z uśmiechem wujek.

– Myślisz o tej najdroższej? – zapytałem. – Tak, wydawała mi się trochę zbyt ozdobna.

– Złote uchwyty i czerwony atłas! – zachichotał wujek. – Bardziej podobna do francuskiego burdelu niż do trumny.

– Skoro mowa o przewracaniu się w grobie – odparłem, śmiejąc się – wiem, co by powiedział, gdybyśmy ją wybrali. „Za kogo mnie, do diabła, uważacie? Za jakiegoś cholernego Napoleona?”.

Słyszałem niemal jego głos. Nigdy już nie usłyszę jego głosu. Zawsze będę go słyszeć.

– Dwie kaczki przyjeżdżają do hotelu – opowiadał Eamon. – Do najlepszego hotelu w Kilcarney. To wielki weekend dla kaczek. Ale… nie, posłuchajcie… po wejściu do swojego pokoju odkrywają, że nie ma kondomów. Żaden problem, mówi kaczor, poproszę obsługę, żeby nam przysłali. Dzwoni do obsługi. Po jakimś czasie pojawia się hotelowy boy z kondomami. Czy mam je panu wciągnąć na rachunek, pyta. A kaczor na to: czy ja wyglądam na zboczeńca?

Eamon zdjął mikrofon ze stojaka w kompletnej ciszy. Musieli podłożyć śmiech później.

– Współczuję temu kaczorowi – powiedział, idąc przez scenę, która wydawała się jaśniejsza niż normalnie, na oczach publiczności, która sprawiała wrażenie lepiej ubranej niż zwykle. – Ponieważ w Kilcarney nie istnieje coś takiego jak edukacja seksualna. Mój tato powiedział mi, że mężczyzna leży na górze, a kobieta na dole. W związku z czym kiedy po raz pierwszy się z kimś poważnie związałem, moja dziewczyna i ja spaliśmy w piętrowych łóżkach. Tam, skąd pochodzę, seks jest dziedziczny: jeśli wasza mama i tato go nie uprawiali, najprawdopodobniej wy też nie będziecie go uprawiać.

Umieścił mikrofon z powrotem na stojaku i wyszczerzył zęby do świateł.

– Na szczęście teraz jestem dobrym kochankiem… ale tylko dlatego, że sam dużo ćwiczyłem. Dziękuję i dobranoc państwu!

Publiczność zaczęła bić brawo, a Eamon zeskoczył ze sceny i podszedł do pięknej dziewczyny z notesem w ręku i słuchawkami na uszach, która podała mu butelkę piwa. A potem zachwiał się lekko, przyklęknął na jedno kolano i nadal trzymając w ręku butelkę piwa, wyrzygał się do wiadra z piaskiem – autentycznego wiadra z piaskiem, a nie jakiegoś rekwizytu.

– Cięcie, cięcie! – zawołał reżyser.

Wbiegłem na plan, przykucnąłem przy Eamonie i złapałem go za dygoczące ramiona. Mem przystanęła tuż obok, z oczyma szeroko otwartymi z przejęcia, zupełnie nie do poznania w ubraniu.

– Nie bój się, Eamon – powiedziałem. – To tylko reklama piwa.

– Ja się nie boję – odparł słabym głosem. – Ja jestem podekscytowany.

Ja nie byłem podekscytowany. Ja się bałem. Bardzo się bałem.

Mojego ojca – ciało mojego ojca – przewieziono do firmy pogrzebowej i miałem je zobaczyć.

Przedsiębiorca pogrzebowy napomknął o możliwości obejrzenia ciała – pożegnania się ze świętej pamięci bliską osobą, jak to cicho ujął, dumny, że oferuje tę usługę bez żadnej dopłaty – i to spotkanie, ostatnie spotkanie z ojcem urosło w moim umyśle do niemal mitycznych proporcji.

Co poczuję, gdy zobaczę w trumnie człowieka, który dał mi życie? Czy się nie rozkleję? Czy zniosę widok mojego wielkiego protektora, który czeka, aż opuszczą go do grobu? Nie mogłem powstrzymać obawy, że to mnie przerośnie, że kompletnie się załamię, że cofnę się w czasie i rozszlocham jak małe dziecko.

Kiedy go tam zobaczę, brutalny fakt jego śmierci stanie się realny ponad wszelką wątpliwość. Czy to wytrzymam? To właśnie chciałem wiedzieć. Przekonałem się już wcześniej, że ojcostwo nie jest wcale wyznacznikiem dorosłości. Czy człowiek musi pogrzebać własnego ojca, żeby poczuć, że naprawdę dojrzał?

Wujek Jack czekał na mnie w starym pubie Pod Czerwonym Lwem. Matka potrząsnęła głową i odwróciła się, gdy zapytałem, czy chce iść ze mną. Nie winiłem jej. Ale ja musiałem się przekonać, czy potrafię żyć dalej ze świadomością, że jestem sam.

Oczywiście nie całkiem sam. Wciąż miałem matkę, która spała teraz z zapalonym przez całą noc światłem w sypialni. I Pata, który miotał się między radością z powrotu Giny a dławiącym smutkiem w naszym własnym domu. Była również Cyd – zagubiona w innej części miasta, żyjąca z innym mężczyzną.

Mimo to po śmierci ojca gdzieś w głębi serca poczułem się samotny – nareszcie i na zawsze.

Nawet kiedy nasze stosunki stawały się napięte, był zawsze moją tarczą, moim opiekunem, moim największym sprzymierzeńcem. Nawet kiedy się ze sobą kłóciliśmy i spieraliśmy, nawet kiedy go rozczarowałem albo sprawiłem mu zawód, nigdy nie miałem cienia wątpliwości, że zrobi dla mnie wszystko. Teraz to wszystko odeszło w przeszłość.

Wujek Jack zgasił skręta i dopił wodę mineralną. Idąc do firmy pogrzebowej, nie mówiliśmy wiele, ale kiedy weszliśmy do środka i mały dzwoneczek oznajmił nasze przybycie, wujek położył rękę na moim ramieniu. Jemu samemu nie zależało tak bardzo, żeby zobaczyć ciało brata. Poszedł tam ze względu na mnie.

Przedsiębiorca pogrzebowy już czekał i poprowadził nas do przedpokoju, który wyglądał niczym szatnia. Po lewej i prawej stronie wisiały ciężkie kotary, za którymi znajdowało się może sześć oddzielnych pomieszczeń. Wstrzymałem oddech, a on odsłonił jedną z kotar, żeby pokazać mi leżącego w trumnie ojca.