Валерый Гапееў - Пастка на рыцара

— Не, калі за справу возьмецца камп’ютэр, то я і сваё ўпішу, — запярэчыў Грышка. — Дзеля праверкі.

— Добра. Калі Сяргей Антонавіч дадому адразу не пойдзе, я спытаю ў яго дазволу, то сёння пасля заняткаў і ўвядзем даныя.

— Згода.

На перапынках Грышка распытваў зарэчанскіх хлапчукоў, тых самых, якіх рыцар бараніў некалі ад Додзіка. Але ні аб рыцары, ні аб тым, якога колеру ў яго конь, ці ёсць нешта адметнае, хлапчукі расказвалі вельмі неахвотна, хоць Грышку ў школе паважалі. Не вельмі дапамог Грышку і Додзіеў. А качагар, дзядзька Рыгор, нечакана раззлаваўся:

— Што вы ўсё вынюхваеце? Ты б лепш злодзея спаймаў, які вугаль цягае. Бач, усхадзіліся! Даўся вам рыцар. От табе рыцар што дрэннага зрабіў? Чаго ты на яго ўз’еўся?

— Ды нічога дурнога я не задумваю. Проста цікава мне і ўсё. — Грышка разгубіўся, адступіў назад — ён аніяк не чакаў такой бурнай рэакцыі качагара на сваё пытанне: "Якой масці быў конь?".

— Цікава яму! Табе цікавасць, а чалавеку — справа! Ідзі прэч адсюль!

Грышку гналі як блазнюка. Ён адчуў такое прыніжэнне, якога не паспытваў ужо даўно. Было сорамна. І яшчэ свідравалі душу гэтыя словы качагара: "…чалавеку — справа". Яго аднакласніка, гэтага рыцара, стары салдат называў чалавекам, а яго, Грышку, гнаў, бы неразумнага падлетка.

"Ну, чаго ён так усхадзіўся?" — думаў Грышка, выходзячы з качагаркі. І вырашыў, што стары Рыгор даўно ведае гэтага рыцара. І не проста ведае, а сябруюць яны. А гэта важкія даныя… Што ж, з усяго бывае толк…

У кабінеце інфарматыкі яны засталіся удвух, Грышка і Міхась — настаўнік пайшоў у настаўніцкую, папярэдзіўшы, каб нікога больш не пускалі ў кабінет. Грышка прадыктаваў апошнія даныя, сядзеў, маўчаў.

— Ну, што, ціснуць? — Міхась трымаў палец на клавішы.

— Ты, Міхась, не крыўдуй, але… — Грышка зняў акуляры, стаў церці шкельцы — яўны прызнак яго хвалявання. — Я пакуль даныя дыктаваў, амаль здагадаўся, хто такі гэты рыцар. Я не хачу, каб нехта, акрамя мяне, бачыў вынік работы праграмы. Ты зразумей, я не таму…

— Ды калі ласка! — проста адказаў Міхась. — Мяне ваш рыцар хвалюе як пазалеташні снег. А вось праграму было цікава складаць. — ён устаў з месца і адышоў да камп’ютэра настаўніка.

Грышка націснуў клавішу.

Адказ на маніторы ўспыхнуў амаль зразу ж.

Грышка хвіліну глядзеў на манітор, потым выключыў праграму.

— Міхась, ты сцяры, калі ласка, праграму, каб не ўлез хто, — папрасіў ён.

— Што, атрымалася? — захваляваўся Міхась.

— Атрымалася. Маю інтуіцыю пацвердзіў твой камп’ютэр. Верагоднасць 80 працэнтаў. У самага бліжэйшага суб’екта верагоднасць 35 працэнтаў.

— Дык цудоўна! — узрадваўся Міхась. — Спрацавала праграма! А ты сам чаго засмучоны? Сумняваешся?

— Ніколькі, — адказаў Грышка. — Я не сумняваюся, хоць і нечаканы ў нечым атрымаўся для мяне адказ. Усё так і ёсць.

— Дык чаму не рады? Не хочаш расказваць?

— Я не дзеля таго рыцара шукаў, каб усім расказаць. Для сябе, як і ты вось праграму складаў.

— Дык жа ўсё знайшоў… — не разумеў Міхась.

— Я зразумеў адну простую рэч, — задуменна сказаў Грышка. — Раней чытаў той выраз з Бібліі, не мог дацяміць. А цяпер разумею, што значаць словы: "Той, хто множыць веды, множыць скруху". Мне сорамна. Проста сорамна.

Грышка выйшаў з кабінета, не падзякаваўшы Міхасю за дапамогу.

Міхась сцёр праграму, не зазіраючы ў яе. Яго і на самой справе ніколечкі не хвалявала таямніца рыцара.

Мінуў месяц, другі. Рыцарскі ордэн: “Зніч” тады-сяды абвяшчаў аб сабе.

Саўкоў з восьмага “Б” зняважыў аднойчы на школьным вечары адпачынку дзяўчыну. І ўвесь наступны тыдзень то яму солі ў шклянку з чаем хтось сыпне, то цукру ў боршч. “РОЗ” у лістоўцы паведаміў, што заморыць яго голадам, калі не папросіць прабачэння. Саўкоў фанабэрыўся, але калі пачаў прыліпаць да зэдліка і хадзіць з плямамі мелу на спіне — здаўся. Прыціхлі задзіры — двое ўжо атрымалі “цемную”. І малых не надта асмельваліся цяпер крыўдзіць. Ордэн і на самай справе на кулак адказваў кулаком. Але галоўнай яго сілай была яго цяперашняя таямнічасць. Хто ў ім — ніхто не ведаў.

Ды ўсе дагэтуль здавалася драбязой, аж пакуль зноў не выбухнула ў адзінаццатым.

Алена Радзько, дачка старшыні калгаса, марыла аб інстытуце. Але з матэматыкай... Вышэй “трох” у яе за чвэрць ніколі не было. І то — ледзь-ледзь. Пасля чарговай кантрольнай Шаноўны раздаў правераныя лісткі з адзнакамі. Радзько пакруцілася і спытала:

— А дзе мая, Зіновій Пятровіч?