Валерый Гапееў - Пастка на рыцара

— Мне здаецца, ды і самі ж Вы казалі, што там добрыя хлопцы.

— І патрыёты з іх самі сабой атрымаюцца, так?

— Думаю, так, — нясмела адказаў Генадзь.

— Не, само сабой нічога не атрымліваецца. Нічога і ніколі. Запомні гэта.

— А што Вы прапануеце мне рабіць?

— Напачатку думаць. Многа думаць. І не спяшацца, не сячы з пляча. Праз тыдзень сустрэнемся. — Завуч хутка ўзняўся з крэсла.

Падхапіўся і Генадзь.

Каля дзвярэй завуч прытрымаў за локаць хлопца:

— Заўтра на першым перапынку пакліч да мяне вашу прыгажуню, Алу...

— Але ж дзённіка... — Генадзь спуджана змоўк, са страхам глядзеў у прыжмураныя вочы завуча.

— Я ведаю, што дзённіка ў Зіновія Пятровіча ўжо няма. Укралі ў час фіктыўнага пажару. Рыцары гэтыя і ўкралі. Але Алу я не таму клічу. Пагавару крыху з ёй наконт таго, што можна насіць у школу, што не. Дарэчы, як ты лічыш, Зіновій Пятровіч паступіў правільна?

Ён яшчэ больш сажмурыў вочы, і Генадзь не ведаў, што там — з’едлівасць ці шчырая, нават вінаватая ўсмешка. Ён нічога лепшага не прыдумаў, як толькі сказаць:

— Я не ведаю. А адкуль Вы пра ўсё ведаеце?..

— Думаць трэба, Генадзь. Многа-многа думаць. Аналізаваць. І толькі потым дзейнічаць. Зразумела?

— Зразумела, — выдыхнуў Генадзь.

Як ні ўпарціўся рыцарскі камітэт, колькасць членаў ордэна ўзрасла яшчэ на некалькі адзінак. Генадзь настаяў, аргументаваўшы тым, што сіла — ў колькасці. Майстраванне латаў і шлемаў было адкладзена, як і заняткі ў спартыўнай зале — ордэн па плану рыхтаваўся даць вялікі канцэрт у гонар жанчын — набліжалася восьмае сакавіка.

Гэта дало адваротны вынік — некалькі хлапчукоў з старэйшых класаў выйшлі з ордэна. Ды і астатнія не вельмі радаваліся плану Генадзя — хлапчукі саромеліся сваіх тэатральных здольнасцей. Тады Генадзь увёў у лік рыцараў некалькі школьных артыстаў, а лік рыцараў яшчэ больш паменшыўся. Яшчэ сямера хлапчукоў знялі свае зіхцячыя значкі — “Нецікава”. Але ядро трымалася.

Хоць і прыкра было Генадзю тое рабіць, ды ён адазваў убок Додзіка. Размова атрымалася не доўгай — Додзік усё зразумеў з паўслова. Ён узяў у Генадзя некалькі значкоў — зіхцячых коннікаў — і паабяцаў арганізаваць справу належным чынам.

І ўжо на наступны дзень завуч зноў унюхаў дым каля пляцоўкі, дзе некалі курэла ватоўка. Ён рыўком распахнуў дзверы (зараз яны не зачыняліся) і замёр ад неспадзяванасці. Некалькі хлопцаў курылі цыгарэты. Яны кінуліся таропка па лесвіцы ўніз, нікога Шаноўны схапіць не змог.

Але бліскучых коннікаў на лацканах пінжакоў ён заўважыў. Размова яго з Генадзем была кароткай. Завуч толькі сумна ўсміхнуўся:

— Я акцэнтаваў тваю увагу на ідэалогіі. Яе няма, але пакрысе яе месца займае нешта вычварнае. Ты гэта разумееш? Калі ў рыцарскім ордэне школьнікі пачалі курыць — куды прывядзе ордэн?

Генадзь прыйшоў на пасяджэнне ордэна і абвясціў ультыматым: альбо будуць выдадзены курыльшчыкі, альбо ордэн будзе забаронены.

Для Генадзя было поўнай нечаканасцю, калі рыцары запрасілі яго... выйсці за дзверы. Ён раз’юшыўся, але падпарадкаваўся, бо рыцары нагадалі яму, што ён не з’яўляецца членам ордэна.

Праз гадзіну на дошцы аб’яў вісеў квіток. У ім паведамлялася, што рыцарскі ордэн заканчвае свае існаванне.

Генадзь ішоў да завуча прыкметна ўзрушаны: у школе зноў стала ўсё на сваё звыклае месца.

Паведамленне аб спыненні існавання ордэна завуч выслухаў моўчкі, доўга глядзеў на размаляванае марозам аконнае шкло. Нечакана павярнуўся да Генадзя, які стаяў, перамінаючыся з нагі на нагу і спытаў:

— А табе самому не хацелася стаць рыцарам?

— Ды не... Не думаў пра гэта,— разгубіўся Генадзь.

— Шкада... Шкада, што не думаў. — Мікалай Васільевіч прысеў, запрасіў жэстам сесці Генадзя. — Ну, што ж, няма ордэна, то і няма праблем. Так?

— Так.

— Так, усё так. Ты ж ведаеш, як рыцары збіраліся, каб дапамагчы вугаль разгрузіць? Вось як паўторыцца сітуацыя, ты за лічаныя хвіліны, як старшыня школьнага актыву, зможаш так усё арганізаваць?

— Не ведаю...

Непрыемны халадок, нейкая незразумелая прыкрасць пачалі запаўняць Генадзя. Ён пачаў разумець, што зрабіў нешта не тое, атрымалася зусім не так, як патрэбна было завучу.

— Я казаў табе, Генадзь, — прадоўжыў завуч, — што ты не кіруеш ордэнам. Нельга кіраваць воўчай зграяй, не стаўшы ваўком, нельга было кіраваць рыцарскім ордэнам, не будучы рыцарам. А другое... Некалі быў камсамол. І не стала яго. А не стала яшчэ і па той прычыне, што бралі ў гэтую арганізацыю ўсіх, угаворвалі, каб толькі “рост радоў” забяспечыць. І то ўжо не камсамол быў. У камсамоле павінны былі быць лепшыя, а былі ўсе, хто пажадае. Зрэшты, сутнасць не ў назве. Сутнасць у ідэі, якая яднае. А ў цябе ідэя так і не з’явілася.