Альгерд Бахарэвіч - Праклятыя госці сталіцы

– Прысядзем, – прапанаваў я і ўзяў яе за папяровы локаць.

Мы ўладкаваліся на адной з тых лавачак, якія раз-пораз вібруюць, прымаючы на сябе разьвітальны грукат блізкага мэтро. І па-хлапечаму выцягнула перад сабой ногі ў нейкіх квадратных ботах, шатляндзкая клетка яе шкарпэтак абрывалася на вузкай палосцы гусінай скуры з вусікамі валаскоў. Сонца заблыталася ў змрочным коле агляду, што выгінала сьпіну між жоўтых, колеру пачкаў ад “Кэмэлу”, шатаў, і далёка, надзвычай далёка падаў ягоны цень – нібы мастака, які намаляваў усё гэта, выпадкова стукнулі па руцэ. З парку пахла шашлыком. На нас ніхто не зварочваў увагі.

Я размаўляў зь ёй, адчуваючы, як мяне зноў апаноўвае голад – а калі мне хочацца есьці, я гатовы гаварыць без супынку. Гэта было дарэчы – нельга было даваць ёй перадыху. Я зазіраў І ў твар, і часам мне здавалася, што я бачу, як Ірына Агіеўская паволі разьліваецца па ім лёгкім жывым румянцам, замяняючы сабой тэатральную бледнасьць... Гаварыць, гаварыць, гаварыць, няважна пра што, толькі ня даць згарнуцца гэтаму сьветламу, як Вялікдзень, веснавому працэсу. Аднойчы мне нават падалося, што І кіўнула, але цалкам мажліва, гэта быў усяго толькі апошні знак самаахвярнага жука-палярніка, замярзаючага на ільдзіне бабінага лета.

І тут здарылася жахлівае – да нас падыйшоў дабразычлівы й хісткі малады чалавек і папрасіў цыгарэту. Ён сыйшоў задаволены, віхляючы азадкам і шчоўкаючы, а калі я павярнуўся да І, яна зноў была непранікальна-глінянай. Нябачны ды ўсюдыісны, за яе сьпінай стаяў Назар Мінус, і ягоная прысутнасьць відавочна халадзіла І патыліцу. Варта было пра гэта падумаць, як мне ў макаўку ўпёрся позірк такога ж Мінуса, толькі крыху паменей. Я абярнуўся. Над рэчкай гусьцеў раньні туман. І дыхала – шумна-шумна, і пальцы яе, ламаючы пазногці, шукалі ў кішэнях плашча брудны рыс.

– Пагаворым пра працу, – узмаліўся я, – Ты нікуды не ўладкавалася?

Гэта прагучала зусім ужо бездапаможна. Яна зьдзіўлена паглядзела мне ў пераносіцу.

– Я й не звальнялася, – было адчувальна, што размаўляць яна адвыкла, чуць яе рыпучы голас было непрыемна. – Я працую.

– Працуеш? – раптам я зразумеў, што сілы мае скончыліся. Я паныла правёў далоняй па ілбе.

– Так, – выпусьціла яна з вуснаў небіткое слова.

– Усё там жа? – я роспачна запаліў.

– Там жа. На Асырыйскім...

– І як? – голас мой сарваўся. Яна ажывілася:

– Часам бывае даволі займальна. Толькі вось гэтыя плянэркі...

Яна крыху заікалася, прамаўляючы гэтую жахлівую лухту, аднак вочы, яе вочы – яны былі найсур’ёзьнейшымі ў сьвеце.

– Ну давай жа пагаворым як Нармальныя Людзі! – я ўскочыў з лавачкі, затрос яе за плечы й тут жа спалохана выпусьціў. – Іра!

Яны здрыганулася, пасьміхнулася, марудна паднялася й пакрочыла туды, дзе прыцемкі пачыналі ўжо абгортваць высокія вароты парку шэрай смугой. Я дагнаў яе й пайшоў побач. Празь сем хвілінаў мы ўціскваліся ў трамвай. У поўным маўчаньні, гідліва трымаючыся за бразгаючы паміж намі ланцуг, мы праехалі сем прыпынкаў, і калі на вуліцах разгараліся ліхтары, выйшлі на Ўзорнай – сустрэнь я знаёмых, я не пазнаў бы нават маючых асаблівыя прыкметы.

97.

Мы не адразу заўважылі яго, гэтага невысокага пляшывага таўстуна; ён увайшоў нячутна й стаяў цяпер, марна намагаючыся выдастаць з вачэй аскепачкі нашага д’ябальскага асьвятленьня. Ягоную прысутнасьць выдалі ногі – ён несупынна пераступаў з мыска на пятку, як птах – на скрып павярнуўся кіроўца й прыпадняўся, дасьледуючы няясную постаць у дзьвярох пагрозьлівым позіркам. Наш паўасьлеплены госьць усё трымаў рукі пад сваімі бялёсымі бровамі. Урэшце паглядзець на візытанта павярнуліся і іншыя, раздражнёныя тым, што іх адарвалі ад відовішча на экране, зірнуўшы на Мінуса, здрыгануўся нават Даражок; толькі І засталася нерухомай – са свайго заўсёднага месца справа ад яе я любаваўся яе выпрастанай галавой, дзіўна асьветленай сярод паўзмроку, цёмнай паласой наўскос твару, якая рабіла вобраз І ў гэтым памяшканьні даволі злавесным; між павярнутых назад торсаў яна адна працягвала свой рух насуперак плыні.

Праз колькі імгненьняў госьць падумаў, верагодна, што яму зразумела, куды ён трапіў – таўстун рвануўся назад, аднак якім бы маленькім ня быў Мінус, прабівацца празь ягоныя заслоны госьць не наважыўся. Ён спыніўся, зрабіў крок у нашым накірунку й жаласьліва-прымірэнчым голасам прамовіў, выставіўшы перад сабой далоні:

– Ну добра, добра. Я клянуся чым заўгодна, што нікому ніколі нічога...