Альгерд Бахарэвіч - Сарока на шыбеніцы

Танчыць Вераніку ня трэба было вучыць, яна хадзіла ў школе ў танцавальны гурток і кінула заняткі якраз калі бацькам стала ўсё адно, наведвае яна іх ці не. Танцы хутка навучылі цела Веранікі пераключаць хуткасьці, яна займела незвычайную, але прыемную ладнасьць у рухах, нібы ўнутры запрацаваў таемны такі прыборчык, скарачаючы адны мускулы ды прытрымліваючы другія, усё стала так разумна ў целе, ногі выцягнуліся ды самаўпэўнена ўцягнулі калені, але раптам усё скончылася, калі аднойчы гурток паехаў у Польшчу, ды толькі безь Веранікі – яна тады прыкра й нечакана цяжка захварэла, прастыла, і іншыя выкладвалі на парты сувэніры, іншыя распавядалі важна пра прыпынкі аўтобуса ў памежным полі – пасьля гэтага Вераніка стала прапускаць заняткі, і есьці як ненармальная шакаляд, і не адказваць на ўстрывожаныя пытаньні кіраўніцы, і потым зусім закінула гурток, каб пасьля, у Цэнтры дзіцячае творчасьці, прыслухоўваючыся да глухога грукату дзіцячых ног па паркеце танцавальнае залі, са зьдзіўленьнем прыгадваць: а было ж, было ж, парэпаныя чэшкі, шэрыя панчошкі ў пакеце з напаўсьцёртым рэклямным малюнкам, вячэрнія вяртаньні ў прыціхлую школу, жоўтыя расколіны па краёх піяніна, супольны несуладны дроб паслухмяных ног, сярод якіх былі і яе, насамрэч, натуральна, дзьве, хаця ёй, бывала, здавалася, адна або пяць, у залежнасьці ад настрою.

***

Вераніка зрабіла зусім як у кіно, гэта быў правераны шматлікімі галівудзкімі тыгрыцамі спосаб: Ён ішоў па калідоры, здалёк усьміхаючыся ёй сваёй заўсёднай намесьніцкай усьмешкай, і яна не дазволіла свайму твару ўсьміхнуцца ў адказ, а калі параўнялася зь Ім – усьмешка яшчэ сьвяцілася, але думкамі Ён відавочна быў ужо ў кабінэце – то проста расьціснула пальцы, і паперы плаўна спляніравалі на дыван, замершы нарэшце ў картачных позах. Яму нічога не заставалася, як павярнуцца на абцасах ды схіліцца, таропка падымаючы дакумэнты, а Вераніка дапамагаць яму не сьпяшалася – стаяла ды глядзела, каб яе ногі былі ў неабходнай блізкасьці, асабліва пальцы ног, – яны мусілі трапіць яму на вочы, не маглі ня трапіць, а там ужо ў дзеяньне ўступаў лак. Гэта быў ня проста чырвоны лак для пазногцяў, гэта быў лак колеру запрашэньня, колеру гатовасьці, колеру поклічу ды звады, колеру, які не патрабаваў першага кроку, а адразу быў падрыхтаваны да другога, колеру без намінак, колеру наўпроставае спакусы. Ён ня мог не зьвярнуць на колер увагі, ня меў права, ён павінен быў усё ацаніць, паўтары гадзіны ў лазьніцы што-небудзь ды значаць. Дурненькі. Яна выставіла наперад адно калена, па назе, уздоўж уяўнай лініі ад сьцягна да костачкі, прайшла электрычная дрыготка, яна ўявіла сабе, як яго позірк, нібы далонь, павольна, козытна ды з усё большым жаданьнем, гладзіць яе скуру, перабольшана чыстую, непараўнальна аголеную, пад недвухсэнсоўнай маскай панчохаў. У Веранікі ажно забалела ў грудзёх. Ён падняўся расчаравальна шпарка, прыхлопнуў паперы ды вярнуў іх назад у пальцы Веранікі, трохі зьдзіўлены яе аслупянеласьцю. Усьміхнуўся, села на лоб ды пачысьціла пёркі бялявая пасма. “Вераніка вырашае памерці”, – сказаў Ён басам, засьмяяўся ды паправіў адзін зь лістоў у яе руках. – “Трэба як-небудзь пагаварыць з вамі пра літаратуру, Вераніка Андрэеўна. Камандзе патрэбны моцны гулец, а капітану – плячо, на якое можна абаперціся. Не забывайце!”. І пашыбаваў да дзьвярэй, за якімі сядзелі яны, яны, ня здольныя ацаніць, зразумець, слабыя, старэючыя, старыя, састарэлыя, зьмярцьвелыя, размаляваныя, якіх ён жартаўліва абдымаў у яе на вачох штодня, кемлівыя, уважлівыя...

***

Сустрэчы з пляменьнікам Вераніка баялася, бо зусім ня ведала, што яму сказаць, як сябе паводзіць. Нібыта яшчэ й не чалавекам было гэтае дзіця, а так – амаль чалавекам, недачалавекам: сапраўды, не размаўляць жа зь ім як з дарослым, а з другога боку, сюсюкаць ды гуляць з цацачным зьвяр’ём Вераніка ня ўмела. Цікава, думала яна, яшчэ ж ня так шмат часу мінула з тае пары, калі яна шыла вопратку для сваіх худых і фанабэрыстых, нібы фотамадэлькі, лялек, усяго нейкіх пяць гадоў, або шэсьць, а цяпер Вераніка ўжо дарослая жанчына, голіць ногі ды вяртаецца дамоў зацемна, не абавязаная нікому дакладваць, дзе была... – аднак жа, даставала калькулятар Вераніка Мудрая й перагіналася праз стол да Веранікі Наіўнай, пяць гадоў – гэта амаль чвэрць твайго жыцьця, палічы, прыкінь: для старога чалавека чвэрць жыцьця – гэта цэлае юнацтва зь дзяцінствам, самыя смачныя кавалкі ў слаёным пірагу ўспамінаў. Што сказаць пляменьніку, калі яна пераступіць парог, і ці казаць нешта наогул, можа, проста пагладзіць па галаве? Як і большасьць дарослых, Вераніка ставілася да дзяцей, як зазвычай ставяцца да бяскрыўдных ідыётаў, – паблажліва-спачувальна-замілавана; гэтак жа, здараецца, крычаць у самае вуха замежнаму госьцю, нібыта прычына моўнага непаразуменьня тоіцца ў ягонай глухаце.