Альгерд Бахарэвіч - Сарока на шыбеніцы

Яна так любіла распавядаць пра сябе. Няхай жа цяпер пра Вераніку распавядае яе цела.

***

Яны былі толькі сьведкамі ў той дзень, валасы Веранікі. Апускаліся б яны ніжэй – магчыма, дасталося б і ім, але яны толькі прыкрывалі вушы, і таму нічога не замінае цяпер пабачыць на голай шыі, што паволі губляе свой густы гішпанскі колер, канчатковы, цьвёрды, з націскам росьпіс: пунсовыя паўмесяцы глыбокіх драпінаў, асабліва бязладных з правага боку, ды некалькі тлустых кропак крывападцёкаў, некаторыя пад самым падбародзьдзем. Яна супраціўлялася, Вераніка, і, відаць, узгадала ў тыя цягучыя, бы патака, сэкунды, як калісьці яе, дзяўчынку ў белай сукенцы ды з манэткамі, заціснутымі ў кулаку, вось так ужо выпрабоўвалі, не ўяўляючы межаў, але гэтым разам учэпістыя пальцы, якія леглі на яе горла, цудоўна ведалі, дзе пралягае мяжа, ды праглі за яе вырвацца...

Такім чынам, росьпіс быў пастаўлены – паглядзім, ці здолеем мы разабраць почырк. Не, пакуль ня здолеем, графоляг возьмецца за працу пазьней, пакуль ён заняты іншымі, тымі, хто мог таксама стаць нашай Веранікай, але ня стаў, і таму ўсё яшчэ сядзіць у калідорах або пытаецца ў хваста чаргі: “хто апошні?”. Ну, у кабінэце ўсё ж ёсьць нешта, што не падлягае сумневу – завялікі, як сказаў бы мой сябра-прадавец на рэчавым рынку, чалавек у куце, які выстаўляе перад сабой растапыраныя пальцы, чалавек-гара, які запоўніў сабой усё памяшканьне ды воблакам выходзіць праз шчыліну ў вакне вонкі, ён засланіў сабой сьвет, зь вялікай і маленькай літараў.

Асноўным, вызначальным фактарам у генэзе нядаўняй падзеі зьяўляецца сьцісканьне сонных артэрыяў, верхнегартаннага ды блукаючага нэрваў. Некаторыя з агульных прыкметаў ужо можна назіраць, астатнія выявяцца крыху пазьней, а далей па калідоры ёсьць дзьверы, за якімі ўжо выкрасьлілі імя Веранікі з тэлефонных даведнікаў, а яшчэ далей ёсьць кабінэт, у якім яе хатні тэлефон так і не змаглі запомніць. Там, дзе калісьці ляжалі яе валасы, куды яны спадалі, на чым яны бруіліся... – там засталася толькі растрывожаная да гістэрыкі скура, яшчэ цёплая, а пад ёй трошкі цягліцаў, як ігліцы на высахлай елцы, а глыбей – глыбей абшырнае кровазьліцьцё: напрыклад, у тоўшчы языка, – для таго, каб яго пабачыць, трэба трохі разрэзаць Вераніку. Тыповыя таксама пераломы пад’язычнай косткі ды шчытападобнай костачкі, костачак гартані. Ня ведаю, ці знойдуць калі-небудзь гэтыя пашкоджаньні, якія ўжо ні на што не ўплываюць. Аднак валасы, валасы Веранікі, – яны яшчэ растуць, хаця гэтага й не заўважыш няўзброеным вокам, Веранікі ўжо няма, а валасы цягнуцца ўверх са сваіх маленькіх мяшэчкаў, сьляпыя валасы, толькі дзякуючы ім нас можна назваць хлусамі, калі мы разгублена кажам, што Вераніка болей не існуе.

***

Яе першая інспэкцыя прыпала на вогкі, дажджлівы ды ветраны дзень, у такія дні прастуда асабліва ахвотна прапануе свае паслугі, а калі яе й не падчэпіш, усё адно пачуваешся так, нібы ў цябе ў носе завёўся сантэхнічны грыбок. А дзявятай пятнаццаць белы службовы аўтобус ужо чакаў іх каля адміністрацыі, але яны – Вераніка, Ларыса, Ён, яшчэ парачка людзей зь іншых аддзелаў ды вусаты журналіст – былі вымушаныя стаяць, накінуўшы капюшоны, ды чакаць Чэслава Карлавіча, той прыехаў на таксі і нават не папрасіў у іх прабачэньня, хаця мог бы, дарма што начальнік.

Вераніка слаба ўяўляла сабе, колькі гэта – семдзесят кілямэтраў у часавым вымярэньні, ёй чамусьці здавалася, што дарога зойме хвілінаў дваццаць, ня больш. Аднак мінула амаль паўтары гадзіны, пакуль яны дабраліся, Вераніка ледзь не заснула, і толькі Ягоная мілая патыліца – Ён сядзеў побач з Карлавічам – надавала ёй моцы. Лягер звонку нагадваў зачынены на рамонт санаторый, прыемна было выйсьці на сьвежае паветра пасьля млоснае аўтобуснае цеплыні, а потым выпіць гарачае гарбаты ў сталовай камэндатуры. Ісьці нікуды не хацелася, яны сядзелі цесным колам за столікам, на якім пяшчотна апускаў вочкі букет палявых кветак, і слухалі нязмушаную гамонку Чэслава Карлавіча ды камэнданта. У куце сьнедаў малады стрыжаны ахоўнік ды чырванеў ад добразычлівых позіркаў Веранікі, яна замінала яму сваёй увагай, і гэта таксама было прыемна. За вокнамі паціху распагодзілася, і пакрытая гусінай скурай раніца ўспрымалася ўжо зусім як перадсьвітанкавы кашмар. “Ну, міласьці прашу,” – падняўся нарэшце камэндант зь месца ў адказ на запытальны погляд Карлавіча, і яны прайшлі праз ярка асьветленую чараду строгіх зялёных памяшканьняў, закратаваныя дзьверы рыпнулі ды адчыніліся; у Веранікі пацелі далоні, і яна заклала рукі за сьпіну.