Валянцін Акудовіч - Мяне няма - роздумы на руінах чалавека

Новая канцэпцыя жыцьця прадугледжвала замену пануючай у Эдэме тэорыі бесканфліктнасьці на абвальную трагедыю.

Гэта сёньня мы, выгадаваныя бядой, успрымаем трагедыю як апалае лісьце ўвосень — з абыякавым сумам...

А я ўяўляю тагачасную сытуацыю, дзе ўсё кагадзе было створана і ніхто ня ведаў, што значыць загінуць; не схавацца ў кустах на хвіліну, а зьнікнуць назаўсёды. Больш за тое — ніхто нават не здагадваўся, што гэта ў прынцыпе магчыма...

З жыцьця прыдумаць сьмерць, як зь нічога — форму...

Гэтыя дзьве Твае ідэі і прадвызначылі ўсе наступствы. Мы займелі тое, што маем і, відаць, ужо будзем мець заўсёды, пакуль будзем нешта мець.

Пэўна, калі ідэя сьмерці прыйшла Табе да галавы, Ты запляскаў у ладкі ад захапленьня самім сабой.

Узяў рыдлёўку і пасадзіў на самым бачным мейсцы Эдэму дрэва веданьня і ліха.

А каб прысьпешыць падзеі, падбухторыў гада.

Ува ўсім гэтым, абы-як, насьпех зьлепленым сцэнары выгнаньня Адама і Эвы з жыцьця ў сьмерць мяне засмучае не слабая драматургія, а кволая годнасьць —

Твая.

Ты ўсьведамляў, што робіш, і таму не адважыўся без хаця б уяўнай прычыны адчыніць браму Эдэму і сказаць як ёсьць:

— Ідзеце адсюль. Жывеце, пладзецеся і памірайце.

У Цябе не хапіла мужнасьці ўзваліць на сябе адказнасьць за ўтворанае Табой і Ты вырашыў перакласьці яе на плечы першалюдзей, абвінаваціўшы іх у непаслухмянасьці.

Ты ня толькі стварыў першую трагедыю, Ты першы выканаў ролю зламысьніка пад маскай справядлівага судзьдзі.

Нездарма актораў яшчэ і сёньня называюць ліцадзеямі.

— Я не магу Цябе мераць сваёй чалавечай мерай? Але чаму?

Калі Ты важыш мяне на вагах дабрыні і зламыснасьці, калі этычныя законы, законы чалавечае маральнасьці, зразумелыя мне, як і кожнаму, — крытэр, каб патрапіць у Тваё Гаспадарства, то, натуральна, і я ад Цябе магу і павінен патрабаваць маральнае дасканаласьці і падпарадкаваньня этычнаму закону ў стасунках са мной і з кім заўгодна іншым. Інакш, выбачай, атрымліваецца лухта, “двайная бухгальтэрыя”. Мне — этычны імпэратыў, Табе — крывавая сваволя. Я мушу дараваць сваім ворагам “сем усямёра”, а Ты не захацеў пашкадаваць аднойчы Адама і Эву. Больш за тое, Твой праклён зрабіўся генэтычным наканаваньнем усяго людзтва, і мы, колькі нас было, ёсьць і будзе, павінны за той адзіны грэх першае людзіны.

Нават найжорсткі з нас, Сталін, любіў казаць: дзеці за бацькоў не адказваюць.

Мне і сёньня, праз тысячы год, бывае балюча, калі я згадаю, як Ты абыйшоўся з Адамам і Эвай. Па сутнасьці, Ты выкляў дзяцей (бо розумам яны і былі дзецьмі) за іх дзіцячую цікаўнасьць. Выкляў і выгнаў у сьцюдзёную завіруху жыцьця.

Ведаеш, у мяне таксама ёсьць малыя. Цяпер яны падрасьлі і трохі пачалі слухацца бацьку. А раней, што ні кажы, усё наадварот зробяць. І калі б я, сыходзячы з дому, паклаў на відавоку крамяны яблык, хай сабе побач з папругай, то, мяркую, яблык ня доўга б там улежаў.

Што тут казаць, было — так дапякуць, што лупцанеш пад гарачую руку. Але ж, натуральна, мне і да галавы не прыходзіла выкінуць іх на вуліцу і замкнуць дзьверы, каб яны лемантавалі там у сьнегавой завеі. Як не прыходзіць гэта ў галаву ніводнаму нармальнаму чалавеку. А той, хто так зробіць, уважаецца сярод людзей нават не за злачынца, а за вар’ята.

Злачынца можа пакрыўдзіць, згвалціць, забіць чужое дзіця, а са свайго зьдзекуецца толькі вар’ят.

Шкада, што я не псыхааналітык.

Толькі і без адмысловых ведаў бачна пэўная паталягічнасьць Твайго духоўнага стану. Чаго вартае адно выпрабаваньне Абрагама, а як Ты абыходзіўся зь Ісусам?

НематываванасьцьТваіх паводзінаў, жорсткасьць, садызм, а ў выпадку зь Ісусам (паколькі Ён — гэта Ты) — мазахізм, даюць усе падставы залічыць Цябе да памысьліва-агрэсыўных істотаў, небясьпечных для чалавечае супольнасьці.

З гэтага вынікае пытаньне: х т о нас будзе судзіць у гадзіну Твайго Другога Прыйсьця?

— Ты нас будзеш судзіць?!

Ты, які выгнаў дзяцей у сьцюжу.

Ты, які патапіў амаль усё людзтва, усё жывое зь немаўлятамі і ягнятамі сусьветнай паводкай.

Ты, які ўшчэнт пабурыў Садом і Гамору з кожным вінаватым і кожным бязьвінным.

Ты, які прапанаваў Абрагаму забіць свайго адзінага, любага сына.

Ты, які прамаўчаў у адказ на адчайны лямант Ісуса: “Ілі, ілі! лена савахвані?”

Ты, які...

Зрэшты, каб пералічыць усё, давялося б ушчэнт высечы на паперу лясы і выскубсьці чарот да апошняе чарацінкі.

Пэўна, трэба было б не чакаць Другога Прыйсьця, а даслаць Табе позву.