Валянцін Акудовіч - Дыялогі з Богам - суплёт інтэлігібельных рэфлексій

Чалавек глядзеў на засмечаную снегам шыбу і слухаў, як запавольваюць хаду ходзікі. Неўзабаве яны зусім спыніліся. У хаце запанавала цішыня. Сэрца таксама ўтаймавалася. Гэтую хвіліну ён чакаў шмат гадоў, на яе прышласць абапіраўся, прымаючы будучыню. І вось яна настала. Свет белы ад снега і ён у сваёй хаце лашчыцца спіной да выпаленай печы.

Вецер вымеў з нябёсаў увесь ледзяны хлуд і жанчына з мужчынай зноў перастрэліся ля студні.

-- Вы яшчэ тут?-- як бы здзівілася яна.

-- Можа і няблага, што я вярнуўся на зіму. Пакуль растане снег і высахнуць дарогі, я, можа, абвыкнуся. Зімой хочацца быць там, дзе ты ёсць, а ўлетку там, дзе цябе няма.

-- У нас тут добра.

-- Адзін чалавек мне раіў: ніколі не вяртайся туды, дзе табе некалі было добра. Цябе там сустрэне нуда.

-- Я гэта таксама ведаю, бо змушаная хадзіць па сцежках маладосці. Але гэта, калі ідзеш без клопату.

-- Дзе прыдбаць такі клопат, ад якога чэзне нуда?

-- Клопат прыдбаць лёгка. Спачатку трэба ўзяць сабаку, потым знайсці жанчыну, а па вясне пасадзіць бульбу і купіць парася. Але найперш вам след павесіць фіранкі на вокнах. Хто не ідзе па ходніку, зазірае ў хату. Гэта як жыць на шашы.

-- Мне звыкла жыць у дарозе.

-- Я вам пашыю фіранкі.

-- Дзякуй. Сёння чырвонае сонца і падвячоркам мароз асядзе на вокнах. Вось і будзе мне заслона ад чужога вока.

-- Маразы ў нас доўга не трымаюцца.

-- А што на свеце доўга трымаецца?

-- Вашая праўда. Але якраз таму і патрэбныя фіранкі. Яны, як запруда на рэчцы, затрымліваюць струменчык часу і тады яго збіраецца даволі, каб нарадзіць дзяцей і дачакацца ўнукаў.

Як быццам іх шпурлянулі, пападалі на сцежку вераб’і.

Ён стаяў на ганку і ганку было прыемна, што на яго абапіраецца гаспадар.

-- Пастой ля дзвярэй,-- схітраваў ганак.--Дзьверы любяць быць зачыненымі.

-- Мы любім, каб нас зачынялі. А гэта зусім іншае.

З розных куткоў зімы вярталіся на ноч людзі і машыны. Ён глядзеў на людзей і машыны, слухаў галашэнне варон, чорным кропам засмеціўшых барву неба, і казаў ці то ганку, ці то дзьвярам:

-- Добра бярэцца на мароз. Не адзін варабей акалее да ранку, калі не ўваб’ецца ў застрэшша.

-- Халера іх не возьме. Такая шкодная птушка, дзе крок зробіць, там і нагадзіць,-- сварліва заўважыў ганак.

-- Не ўсё раўно, хто па табе топчацца, чалавек ці птушка? А дзьверы – адно для чалавека.

-- Ды хопіць вам сварыцца, разумнікі,-- памяркоўна сказаў чалавек, аббіў боты ад снегу і ўвайшоў у хату.

У сенях зняў ватоўку, скінуў на цвік шапку і пасунуў твар да люстэрка.

-- Здымі бараду,-- параіла люстэрка.-- Жанчыны любяць маладых.

-- Жанчыны любяць тых, хто іх любіць, -- запярэчыў ён і нахіліўся распаліць пліту.

-- Ну як табе сёння на бацькаўшчыне?—адно ўсчаўшыся, запытаўся агонь.

-- Так сабе,-- адказаў ён і прычыніў засланку.

Як толькі ў вакне суседкі гасла святло, ён падсоўваў да ложка табурэтку, ставіў на яе попельніцу, кубак з моцнай гарбатай і залазіў пад коўдру.

Ён муліў бакі, паліў цыгарэты, зрэдку глытаў гарбату і думаў усё пра адно. Ён вярнуўся на бацькаўшчыну жыць ці паміраць? Калі жыць, дык трэба павесіць фіранкі на вокнах і шукаць нейкую сталую працу.

Аднак жыць не вельмі хацелася. Ён ужо раней перабраў усё, што ў жыцця было загатавана для чалавека, а паўтарацца, пэўна ж, не мела сэнсу.

Жыць не вельмі хацелася, паміраць таксама. Як ні круці, выходзіла зноў праставаць у дарогу. Там хутчэй стаптаць рэшткі гадоў.

Але перш чым звягнуць брамкай, трэба было ўспомніць, чаму ён вярнуўся да хаты?

Можа ён проста стаміўся шукаць прытулак на ноч?

Дарога – гэта пошук прытулку на ноч. Вось і ўся яе немудрагелістая праўда. І нічога іншага ў дарогі няма. Як толькі знайшоў прытулак, дзень прамінуў. А назаўтра будзе ранейшы клопат. І гэтак да скону, які аднойчы выхапіць цябе з плыні часу і тымсамым назаўжды прыбярэ ўсе твае турботы.

Ён раз-пораз перагортваў ацалелыя старонкі ўспамінаў, пакуль не зразумеў, што ўсё гэта дарма. Бо мінулае і будучае ходзяць рознымі сцежкамі. Таму няма сэнсу ні азірацца за спіну, ні пільнаваць далягляд. Без дай прычыны вярнуўся і гэтаксама пойдзе адсюль. Нішто нідзе не трымае чалавека, калі ўвесь ягоны набытак – адзінота.

У сінім прадонні неба самотна кружляў вазок, а на выстылай зямлі некуда беглі хуткія сані. Ад чырвонага сонца і белага снега жыццё здавалася прыгожым і завершаным, як велікоднае яйка. Ён ішоў з крамы і нёс у торбе віно, а ў кішэнях цыгарэты. Насустрач трапляліся местачкоўцы, але яны яго не цікавілі. У адрозненне ад дрэваў, снегу, гурта сініцаў на бэзавым кустоўі, людзі былі выпадковымі ў гэтай чырвона-белай стыні...