Анатоль Бутэвіч - Прыгоды памаўзлівай Рыскі

Вось вам парашутыстка, сказаў Сяргей, выпускаючы Рыску. – А вось яе парашут, паказаў ён сваю белую сарочку – спадарожніцу Рыскі.

Парашутыстка ж падышла да Барсіка, ласкава лізнула яго, вінавата пацерлася аб нагу Надзейкі і без вячэры ціхенька ўляглася на сваім дыванку.

Разам з Надзейкай хутка падрастала і маленькае пушысценькае кацяня. Неўзабаве Рыска стала прыгожай і дужай пружыністай коткай.

Паводзіны яе з бесклапотна-дзіцячых пакрысе мяняліся на стала-паважныя. Аднак заставаліся неўтаймоўная гарэзлівасць, нястомныя свавольствы і ранейшая цікаўнасць.

Калі Надзейка збіралася ў першы клас, ёй купілі прыгожы “Буквар”, падручнікі, сшыткі, каляровыя алоўкі, вялікі чырвона-зялёны партфель з маленькімі святлафорчыкамі на зашпільках.

Рыска спачатку абнюхала падручнікі – іхні пах ёй не спадабаўся: надта моцны і нейкі нясмачны.

Пасля рассыпала ўсе алоўкі і доўга з імі забаўлялася, пазакочвала пад канапу, пад ложак, ледзьве Надзейка іх адтуль падаставала.

Затым Рыска ўскочыла ў партфель і ніяк не хацела адтуль вылазіць…

Цэлы год, пакуль Надзейка хадзіла ў школу, разам з ёй вучылася і Рыска. Разам яны чыталі “Буквар”, разам лічылі і нават пісаць спрабавалі разам. Але аднойчы Рыска запэцкала Надзейчын сшытак, і ёй забаранілі залазіць на стол…

З першага класа Надзейка акрамя роднай беларускай мовы вучыла рускую і англійскую. Хоць і цяжка было, але старалася.

Толькі Рыска не стала тут памочніцай: якія словы ці літары Надзейка ні скажа, ні пакажа, а Рыска ўсё адно – “мяў” ды “мяў”.

Гледзячы на марныя высілкі Рыскі і на стараннасць Надзейкі, Сяргей жартаваў:

Старайцеся, старайцеся, паліглотамі станеце…

А што такое паліглот? – жвава спыталася Надзейка.

Паліглот – гэта той, хто ведае шмат моваў, патлумачыў Сяргей.

Тады я, як і ты, хачу стаць паліглотам, згадзілася Надзейка…

А неўзабаве Надзейчынаму тату прапанавалі працу за мяжой. Давялося ўсім збірацца ў дарогу.

Доўга раіліся, што рабіць з Рыскай і Барсікам: пакінуць іх у суседзяў ці забраць з сабой.

Рыска вельмі хвалявалася і перажывала, нават пра свавольствы забылася. Ёй не хацелася заставацца з чужымі людзьмі, але і ехаць у невядомы край было трывожна.

Урэшце вырашылі Рыску забраць з сабой, а Барсіка аддаць Сяргееваму сябру Колю. Рыска шчыра развіталася з Барсікам, пажадала яму цікавага побыту ў Колі і хуткай сустрэчы.

Яна добра перанесла ўсе прывіўкі, спакойна паводзіла сябе ў цягніку, нават пагранічнікі і мытнікі на мяжы здзівіліся гэткай паслухмянасці.

Але адна турбота не пакідала Рыску: як яна паразумеецца там са сваімі суродзічамі, бо паліглотам яна так і не стала.

І вось мінулася першая пераезная мітусня, кватэра была абстаўлена мэбляй. Рыска займела свой дыванок у сонечным Надзейчыным пакоі на сёмым паверсе.

Пачаліся замежныя будні.

Рыска па-ранейшаму чакала Надзейку са школы, па-ранейшаму разам рабілі яны ўрокі. Толькі ў Надзейкі з'явіўся яшчэ адзін клопат – вывучаць мову гэтай краіны. Старанне і тут дапамагала ёй.

Аднойчы, калі Надзейка разам з Рыскай гулялі ў двары, яны ўбачылі прыгожага вялікага ката з доўгімі вусамі і рухлівым пушыстым хвастом.

Мяў! – прамовіла Рыска, што азначала: “Добры дзень!”.

Мяў! адказаў кот. – Дзень добры!

Мя-аў-мяў, прамовіла Рыска, што азначала: “А як цябе зваць?”.

Джон, адказаў той. – А цябе? Мяў…

Рыска. Мя-а-аў, мяў, зноў прамовіла котка, што азначала: “А дзе ты жывеш?”.

Надзейка слухала-слухала гэтую размову, а пасля пахваліла Рыску:

Вось бачыш, і ты таксама стала паліглотам… Дарэмна баялася.

Задаволеная і падахвочаная пахвалой, Рыска працягвала знаёмства з Джонам.

Што ні кажыце, а жыць за мяжой – гэта не дома пірагі есці. Адчула тое на сабе і Рыска.

Надзейка то хутка асвоілася з новымі абставінамі, займела сяброў. Сяргей таксама захапіўся камп’ютэрамі і цэлымі днямі праседжваў ля іх.

А што заставалася Рысцы?

На ўрокі з Надзейкай яна не хадзіла. Маляваць пасля нядаўніх непрыемных прыгод з гэтым заняткам Рысцы не хацелася. Заставалася толькі ля тэлевізара сядзець ды на Мікі-Маўса пазіраць. Але ад гэткага сядзення ў Рыскі балелі вочы ды чамусьці звінела ў вушах.

“З такім жыццём, чаго добрага, гультаём станеш”, часта думала Рыска, гуляючы сама па сабе.

Каб не дапусціцца да гэтага, Рыска пачала займацца зарадкай. Спачатку яна ахвотна і з задавальненнем рабіла простыя фізкультурныя практыкаванні.