Уладзімер Глыбінны - На сьвятой зямлі

Сюды паломнікі нясуць і ўскладаюць на Гроб Госпада для асьвячэньня крыжыкі, іконы, лампады, сьвечы і іншыя рэлігійныя рэчы. Гэта адзінае ў сьвеце месца, дзе без сьвятара і адмысловай малітвы, адным дакрананьнем рэчы набываюць духовай раскошы і як-бы апрамяняюцца ў праменяваньні Божага цела і духу.

Сюды і прынёс Усевалад усе свае набытыя ў Сьвятым Горадзе рэлігійныя рэліквіі. Усклаўшы іх на бліскучы мармур Гробу, ён доўга ўкленчыўшы адчуваў ілбом халодны камень Боскай пліты, адчуваючы, як праз гэтае даткненьне ў яго ўлівалася, нібыта токам па правадох, таемная Божая Раскоша, напаўняла яго адчуваньнем нязвычнае сілы абнаўленьня і вялікага ачышчэньня ад штодзённае скрухі жыцьцёвай. Разам з тым ён цешыўся, што і ўскладзеныя крыжыкі і мэдальёны з абразамі сьвятых месцаў панясуць далёка з сабою тую ж ачышчальную сілу і надораць ёю ягоных сяброў, родзічаў і знаёмых, якім яшчэ не пашчасьціла, як яму, наведаць Сьвятыя Месцы. Ён употай радаваўся, што праз тыя маленькія знакі ўдзячлівай памяці ён павязе ў шырокі сьвет і распаўсюдзіць далей цудоўную сілу Хрыстовага Сьвятла і тым прычыніцца да ўзрастаньня людзкога дабрадзейства і агульнага дабра.

З гэтым радасным адчуваньнем ён на каленях, увесь час тварам да Божага Ложа, павольна і асьцярожна выбраўся з Сьвятое Пячоры. Жагнаючыся і на разьвітаньне яшчэ колькі разоў цалуючы сьвятыя абразы ў Аўтары Анёла, Усевалад выйшаў з Кувукліі. Тут яго яшчэ чакаў агляд Грэцкай саборнай Царквы Ўваскрошаньня - г.зв. КАФОЛІКОНА, якую завуць «маткаю ўсіх цэркваў». Апошняя адлучана ад галоўнае Ратонды Храма Ўваскрошаньня дзьвума лёгкімі перагародкамі і аркаю, г.зв. «Царскаю Брамаю», справа каля Аўтара - трон патрыярха, па левую - трон дл Архірэя,які ў адсутнасьць Патрыярха ўзначальвае Божую Службу. У Кафоліконе ўсюды відаць іконы, некалі падараваныя нашымі суродзічамі з Колішняе Расейскае Імпэрыі. Багата Плашчаніцаў, вышытых на нашай Бацькаўшчыне, часам з беларускім гэаметрычным арнамэнтам. Па сярэдзіне мармуровай падлогі - мармуровая урна з вытачаным яблыкам уверсе. Гэтае месца завуць асноўным цэнтрам зямлі, як бы ў пацьверджаньне царкоўнай песьні: «Спасеніе соделал еси посреде земли, Хрысте Боже». Тут некалі стаялі жанкі-міраносіцы, калі Госпада Ісуса клалі ў Гроб. Над памостам у чатыры ступені ўзвышаецца Аўтар. Іканастас мармуровы з іконаў цалкам падараваных нашымі суродзічамі. Над сярэдняю аркаю вылучаецца амбона, зь якое чытаецца Эвангельле. У аўтары за іконастасам у шафах захоўваецца і вялікі крыж, які ўлучае часткі сапраўднага Жыватворчага Дрэва. У дзень Узьнясеньня ён выносіцца на паклон Богамольцам. Іншая частка Хрыстовага Крыжа, як ужо гаварылася, захоўваецца разам з вартаснейшымі мошчамі ў Прыёмнай Рызьнічага Сьв. Гробу.

Калі Ўсевалад Ціхановіч апынуўся зноў на майдане перад Храмам Жываноснага Гробу Госпада, яму прыгадаліся словы Хрыста, калі той уваходзіў у Ерусалім перад сваімі пакутамі: «Калі яны замоўкнуць, дык каменьні загалосяць» (Лука, 19, 40). І Ціхановіч пакідаў той Храм з непераадольным адчуваньнем, што тут сапраўды кажны камень гаворыць нашаму сэрцу пра ягоную гісторыю, кажная пясчынка нясе ў сабе доказ Хрыстовае Праўды, а кажнае беспасярэдняе сутыкненьне з імі пакідае такі непазбыўны сьлед у душы чалавека, што тых уражаньняў выстарчыць на ўсё жыцьцё.

«Чертог твой вижду, Спасе Мой, украшенный, и, одежды не имам да вниду в он. Просвети одеяніе души моея, Светодавче, и спаси мя».

З Малітвы Граду Іерусаліму

Чытач, аднак, ня меў бы поўнага абраза ўражаньняў, якое робіць на паломніка Храм Жываноснага Гробу Гасподняга ў Ерусаліме, калі б мы нічога не сказалі аб ночных богаслужбах у ім. Яны перажываюцца асобна і пра іх варта хаця-ж коратка нешта сказаць.

У суботу ўвечары а шостай паломнікі выяжджаюць з мейсцаў сваіх стаянак да Храму Жываноснага Гробу. Сэрцы стукочаць ад усхваляваньня. Прыбліжаючыся да Галгофы, чуецца грэцкае чытаньне Павячэрніцы і слых прыемна вырозьнівае сьпяваньне Канона «Хваляю Марскою». Гэта вучні Духоўнай школы магутным сугаласьсем маладога, зычнага хору вяшчаюць сьвету малітоўныя галашэньні перад Крыжом Богачалавека. Паломнікі займаюць месцы вакол Кувукліі, на Галгофе і іншых цэнтральных прыдзелах Храма. Неўзабаве іншыя вернікі пакідаюць паломнікаў адных. Урачыста зачыняюцца дзьверы, і паломнікі застаюцца сам-на-сам з вялікшымі ў сьвеце хрысьціянскімі помнікамі. Колькі гадзінаў яны могуць самі ціха маліцца, як каму на душу пакладзена. Ціха тады ўва ўсіх Божых куткох вялікае царквы, адно чуецца шапаценьне вуснаў - словы ўдзячнасьці Вялікаму Пакутніку. І кажны тады неаднокраць успомніць ўсё сваё жыцьцё і праэкзаменуе яго ў сьвятле Божае праўды. Недзе каля адзінаццатай гадзіны ўначы дзьверы Храма зноў урачыста адчыняцца. У прысутнасьці прадстаўнікоў трох веравызнаньняў тады прапушчаецца ў Храм служачы Архірэй. Прагучаць унутранныя званы перад пачаткам Богаслужбаў: праваслаўнай, каталіцкай, армянскай. Тры дыяканы абыйдуць увесь Храм з панікадзілам. Пачнецца ютрань, пасьля Божая Літургія, з крыжовым абходам Кувукліі ў часе Вялікага Ўваходу. Пасьля памінаньне запісаных імёнаў з чытаньнем асобай збаўчай («разрешительной») малітвы. Затым - Прычасьце. Дараваньне Вялікоднае дзеля таго, што Гроб Гасподні ёсьць штодзённы і Вечны Вялікадзень, Парогам да Раю, вакном у вечнасьць. Гэта ёсьць мейсца найбольш магчымага на ўсёй зямлі набліжэньня да вялікага выратаваўчага чыну Богачалавека.