Алесь Паплаўскі - Пастка для рэха

Божа, чаму я іх ненавіджу?.. За што?.. Адчуваю сябе ахвярай сваіх пачуццяў, але чым мацней імкнуся вызваліцца ад гэтай залежнасці, тым мацней яна сціскае мяне ў сваіх кіпцюрах. Жыццё не пазбаўлена сэнсу, не... Сэнсу не існуе аб’ектыўна. Ёсць хвілінная нязручнасць, ёсць надуманая незадаволенасць сабой і я перамагу свае слабасці. Я пачну ўсё спачатку!

Адрываюся ад успамінаў. Маленькі Чалавек тасуе калоду карт: валет, дама, кароль, туз… Туз?.. Што яшчэ за туз? Туз у калодзе адзін — казырны. Усё прадумана, усё пад кантролем: знізу і даверху, кіравалі і будзем кіраваць…

— Бу-бу-бу…

Перастань ныць. Твая слабасць — іх моц… Твой боль — іх абыякавасць Не агаляй сваю душу перад імі — растопчуць…

Уздымаю вочы і зіркаю праз калег у глыбіню зацемненага зала. Маленькі Чалавек развітваецца. На такіх мерапрыемствах ён доўга не заседжваецца — так было і так будзе заўсёды.

— Бу-бу-бу… — далдоніць ён нешта на развітанне.

— Ха-ха-ха… — давяцца смехам «манекены».

Твары скажоныя. Твары-маскі… Усё пад кантролем…

— Падымаючыся па службовай лесвіцы, не забудзьцеся павітацца з тымі, хто спускаецца па ёй, бо, магчыма, заўтра ўжо вам таксама давядзецца па ёй спускацца! — прамаўляе з іроніяй Шатун.

Яго тост просты і да месца, хоць я і перакананы, што Шатун проста лепіць гарбатага. Ён весела пазірае на мяне і нават незаўважна падміргвае. «Не сумуй, — гаворыць мне яго позірк. — Іхняе яшчэ наперадзе…»

— І каго, калі не сакрэт, на тваё месца прарочаць? — дастае мяне сусед, што справа. Верагодна, Шатун прагаварыўся і цяпер ад пытанняў такога кшталту не адбіцца. Спрабую нешта тлумачыць, аднак ён згубіў да мяне цікавасць. Ён заняты нечым больш значным і больш не слухае мяне…

— З правінцыі, гаворыш? — здзіўляецца сусед, той, што ад мяне злева. — Хіба ў нашым горадзе мала спецыялістаў?

— Спецыялістаў хапае, а пляменнікаў — не, — выскаляецца Шатун.

Я не слухаю іх. Мае думкі па-за межамі сапраўднасці. «Асобы не ўжываюцца ў натоўпе, — пераконваю я сябе. — Яны альбо разбіваюцца, альбо, ачуняўшы, зноў карабкаюцца наверх. У кожнага з нас сваё разуменне Вяршыні…»

Я памыляюся. Вяршыні заўжды бязлюдныя. На іх свежае паветра, але моцны вецер. Вяршыні — месцы, з якіх некалі пачынаюцца нашы падзенні...

Ноччу мне мрояцца Піраміды — заснежаныя і непраўдападобныя. Чорны прарэх акна, задымленыя ліхтары і ў глыбіні ледзяной абалонкі — выразна акрэсленыя формы дасканаласці…

Прачынаюся ад тэлефоннага званка. Тэлефануе тая, якую баюся страціць. Тэлефануе тая, якую даўно ўжо страціў. Спадзяюся, што і ёй зараз не мёд. Але каму мёд? Трымайся, дзяўчынка, усё вырашыцца!..

Мы размаўляем аб нечым пустым і нязначным. Мы спрачаемся, харахорымся, марым, выхваляемся. Быццам усё як заўжды, але паміж намі прабегла чорная кошка. І нашы словы не пацверджаныя ўчынкамі. Ад іх смуродзіць учарашнім днём. Мы гуляем у хованкі з самімі сабою, мы гуляем у закаханых, а кахання няма. Яно памерла ўчора, разам з маім недарэчным падзеннем, і ўсе гэтыя намаганні з нашага боку захаваць нейкую прыстойнасць — нішто іншае, як помнік нашым непрацяглым рамантычным пачуццям. Дом, у якім не жывуць, разбураецца…

— Пацярпі, ты ж — вязунчык, — пераконвае яна мяне і нават раіць: — Пераступі праз хвілінныя нягоды, будзь вышэй за іх, і ў цябе ўсё атрымаецца…

Што яна пляце?.. Прычым тут гэта? Я не з тых людзей, якім шчасце плыве прама ў рукі. Я не з тых людзей, якія здаюцца без бою. Але для таго каб усё зранейшылася, патрэбен час і падтрымка — яе жаночае паразуменне. Мы павінны разам перажыць з ёю гэтае «падзенне». Паўтараюся, перажыць, а не пераступіць праз яго. Бо, калі праз усіх і праз усё пераступаць, можна незаўважна пераступіць і праз сваё жыццё. Чаму яна тады адмяжоўваецца ад мяне гэтымі прыгожымі слоўцамі? Я ж не хачу быць для яе абузаю. Я сам сабе вытру слёзы. Чуеш, ты?! Я знайду ў сабе сілы падняцца…

Пазней, пры сустрэчы, калі мае справы значна палепшацца, я між іншым пацікаўлюся:

— Ведаеш, чаму мне шанцуе?

Яна памарудзіць з адказам, потым сумна ўздыхне:

— Таму, што ты ўсім хочаш быць добранькім.

— Ты так лічыш?

— Лічу… Такія, як ты, выклікаюць да сябе пачуццё спагады.

— Памыляешся, любінятка! Гэтага малавата для вязунчыка, — адкажу я, патакаючы ёй. — Проста, па магчымасці, я імкнуся быць справядлівым. А дабрыня — гэта толькі прыдатак справядлівасці. Зрэшты, я — гэта я! Я непаўторны!.. Пасля чалавека застаецца добрая памяць, пры ўмове, што ён заслугоўвае яе. І гэтая памяць — яго ўчынкі…